• Người thắng (và kẻ thua) Oscar 2023 cho biết điều gì về điện ảnh ngày nay

Hollywood có thể cứ tạo ra một loạt các phim đa vũ trụ như những tiếng dội vô hồn của xuất phẩm đã làm bệ phóng ngôi sao cho Dương Tử Quỳnh này

Đúng một tuần sau khi bộ phim càn quét giải Oscar lần thứ 95, người viết bài này có vinh dự được xem lại Everything Everywhere All at Once trên màn ảnh rộng. Mặc dù xem lần thứ ba rồi, toàn bộ bộ phim vẫn diễn ra rất mới mẻ, sống động và đầy cảm xúc. Lần xem này đã củng cố với người viết rằng Everything Everywhere All at Once thực sự là một tác phẩm kinh điển thời hiện đại, một bộ phim mà chúng ta sẽ nói đến trong nhiều năm tới, lâu sau những thành tích mùa giải thưởng của nó.

Tuy nhiên, giống như rất nhiều bộ phim nổi tiếng, Everything Everywhere All at Once chắc chắn sẽ truyền cảm hứng cho những phim bắt chước nó. Trước khi cơn lũ tác phẩm bắt chước bắt đầu tràn vào các rạp, đã đến lúc cầu xin Hollywood đừng rút ra những bài học sai lầm từ thành công vang dội của Everything Everywhere All at Once.

Bắt chước là một hình thức tâng bốc và một lối sống ở Hollywood

Pulp Fiction đã gây bão toàn thế giới vào năm 1994

Khá rõ là các phim bom tấn kinh phí lớn sinh ra những xuất phẩm bắt chước ở Hollywood. Những phim như The Avengers chẳng hạn, truyền cảm hứng cho vô số nỗ lực tạo ra các vũ trụ điện ảnh liên kết với nhau khác. Tuy nhiên, chuyện này cũng khá phổ biến trong thế giới điện ảnh độc lập, miền đất của Everything Everywhere All at Once.

Một ví dụ điển hình là Pulp Fiction đã gây bão toàn thế giới vào năm 1994. Có vô số lý do khiến Pulp Fiction thành công như vậy, nhưng nửa sau của thập niên 1990 ngập ngụa những phim kinh phí thấp vớ lấy mấy chi tiết cấp bề mặt trong phim của Quentin Tarantino. Những tên tội phạm siêu bạo lực đối thoại đầy hiểu biết về văn hóa đại chúng trở thành mốt, như đã thấy trong các phim như The Boondocks Saints.

Không may là rất ít, nếu có, những phim trong số này tiến gần đến việc nắm bắt được tinh thần thời đại như Pulp Fiction đã làm. Các màn trình diễn trong phim này có bản sắc chuyên biệt đến mức những phim bắt chước không thể làm theo được, trong khi những phẩm chất gây ngạc nhiên nhất trong Pulp Fiction (câu chuyện phi tuyến tính, coi trọng các phân cảnh nặng đối thoại, v.v...) không gây sốc hoặc khiêu khích lắm khi được xào nấu lại không ngừng những năm sau đó.

Nửa sau của thập niên 1990 ngập ngụa những phim kinh phí thấp vớ lấy mấy chi tiết cấp bề mặt trong phim của Quentin Tarantino. Những tên tội phạm siêu bạo lực đối thoại đầy hiểu biết về văn hóa đại chúng trở thành mốt, như đã thấy trong các phim như The Boondocks Saints (ảnh)

Có lý do khiến bản thân Quentin Tarantino chọn mô phỏng các thời đại cổ điển khác của văn hóa đại chúng trong những nỗ lực đạo diễn sau này như Jackie Brown hay thiên truyện Kill Bill. Ông biết rằng cố gắng tái tạo thành công của Pulp Fiction sẽ không bao giờ xảy ra. Thật tệ là rất nhiều phim độc lập khác được phát hành từ năm 1995 đến 2000 đã không nhận ra sự thật đó.

Một thập kỷ sau, Napoleon Dynamite tương tự bất ngờ xuất hiện và thống trị nền văn hóa. Như một tiểu luận video của Deseret News chỉ ra, sự nổi tiếng của bộ phim này đã truyền cảm hứng cho một làn sóng các bộ phim độc lập khác lấy bối cảnh ở các thị trấn nhỏ trên khắp nước Mỹ.

Một số tựa phim cưỡi trên làn sóng Napoleon Dynamite, như Little Miss Sunshine, là những phim chắc tay tạo ra được bản sắc riêng tách biệt rõ rệt với bộ phim năm 2004. Thật không may, những phim khác cố gắng bắt chước Napoleon Dynamite thành ra những thứ ngớ ngẩn nhất mọi thời đại.

Một tiểu luận video của Deseret News chỉ ra, sự nổi tiếng của Napoleon Dynamite đã truyền cảm hứng cho một làn sóng các bộ phim độc lập khác lấy bối cảnh ở các thị trấn nhỏ trên khắp nước Mỹ

Đích thân đạo diễn của Napoleon Dynamite, Jared Hess, đã thực hiện phần hai trên tinh thần cho thành công đột phá của ông, lấy tên Gentleman Broncos. Bộ phim đã cố gắng vượt lên sự kỳ quặc của "bỏ phiếu cho Pedro”, nhưng cuối cùng lại chỉ tạo ra một bom xịt phòng vé không mấy buồn cười đến ảm đạm (và thậm chí đôi chỗ còn kỳ thị người chuyển giới).

Danh sách còn dài. Vô số phim nghệ thuật ăn khách đã trở thành hiện tượng văn hóa đại chúng bởi chúng sẵn sàng làm điều gì đó thú vị và bất ngờ… và sau đó sản sinh ra những phim bắt chước chỉ muốn xào lại những gì đã thành công trước đó. Người viết ngờ rằng Everything Everywhere All at Once có thể truyền cảm hứng cho những tác phẩm lầm lối như vậy.

Điều nhỏ nhặt đã khiến Everything Everywhere All at Once trở thành kinh điển

Khi xem Everything Everywhere All at Once lần thứ ba, lần đầu tiên người viết để ý một cảnh mà phim này lặp lại hai lần riêng biệt. Cảnh miêu tả Joy (Stephanie Hsu) và Evelyn (Dương Tử Quỳnh) ngồi im lặng trong xe, vẻ đau khổ hiện rõ trên khuôn mặt Joy. Các nhân vật không nói một lời nào trong cảnh này cũng như không có thuyết minh diễn giải những gì đã xảy ra ở đây. Nhưng không cần. Đây là sau khi Joy công khai đồng tính với mẹ. Cô đã thu hết can đảm để tiết lộ con người thật với mẹ… và giờ đây Evelyn đang giận sôi vì chuyện đó. Một tiến triển đau lòng cho Joy khiến cô im lặng. Vẻ mặt giày vò đó đã nói lên tất cả.

Joy (Stephanie Hsu) ngồi im lặng trong xe, vẻ đau khổ hiện rõ trên khuôn mặt

Tác giả đưa ra khoảnh khắc này bởi vì đó là kiểu yếu tố sâu sắc và đặc biệt mà những tác phẩm bắt chước Everything Everywhere All at Once tất sẽ có chắc chắn quên. Các nhà sản xuất và giám đốc điều hành hãng phim sắp chạy đua để tạo ra “Everything Everywhere All at Once thứ hai” chắc chắn sẽ tóm tắt những gì Daniel Kwan và Daniel Scheinert đã làm với bộ phim này thành vài cụm từ. Đa vũ trụ. Gia đình. Hài hước tục tĩu. Giống như các phim nghệ thuật nguyên bản đột phá ăn khách khác như Hereditary hay Pulp Fiction, Everything Everywhere All at Once sẽ trở thành một cụm từ thông dụng giúp các nhà tài chính rủng rỉnh tiền yên tâm rằng bộ phim của họ sẽ sinh lãi.

Suy nghĩ như vậy chắc chắn sẽ nhầm lẫn hoàn toàn những gì làm cho Everything Everywhere All at Once tuyệt vời. Bộ phim có một trái tim nhân văn đầy sức sống, điều khiến người viết rơi nước mắt dù đã xem bộ phim này hai lần trước đó. Sự chân thành của Everything Everywhere All at Once là thứ mang lại cho nó lớp lang ý trong sự hỗn loạn bạt mạng và khiến bạn quan tâm sâu sắc đến gia đình này. Chất lượng đó sẽ không truyền tải thành công trong những nỗ lực sao chép bất cần đạo lý một cái gì đó nguyên bản. Cố gắng hết sức để bắt chước người khác thì khó mà tỏ ra chân thành. Trở thành một tác phẩm thích kiếm tiền nhanh có nghĩa là sự yếm thế đang chạy trong huyết quản của bạn, bản thân điều này làm giảm tác dụng của nỗ lực khuấy động cảm xúc.

Sự chân thành của Everything Everywhere All at Once là thứ mang lại cho nó lớp lang ý trong sự hỗn loạn bạt mạng và khiến bạn quan tâm sâu sắc đến gia đình này

Tương tự, không thể tránh khỏi chuyện những kẻ bắt chước Everything Everywhere All at Once sẽ chỉ đơn giản nghĩ “mấy thứ kỳ lạ ăn khách” khi nhìn vào bộ phim đoạt giải Oscar phim hay nhất này mà không nhận ra tất cả tinh xảo đã được đem vào sự hỗn loạn đó. Chất điên rồ bùng nổ của Everything Everywhere All at Once thành công tốt vì kịch bản thực sự cam kết với các yếu tố như Raccacoonie hoặc trang phục thay đổi vô tận của Jobu Tupacki.

Đây không phải là những yếu tố mà bạn có thể tưởng tượng rằng các nhóm tập trung hoặc nhóm khán giả thử nghiệm sẽ yêu cầu phải làm nổi bật. Những chi tiết này không ở trên màn ảnh quá lâu để được cộng điểm quảng bá. Sự hoa mỹ dị biệt của chúng rõ ràng sinh ra từ đam mê nghệ thuật. Chẳng hạn, thật khó tưởng tượng những bộ phim gồng mình trở thành Everything Everywhere All at Once 2.0 có thể nghĩ ra thứ gì đó thú vị không thể giải thích nổi như cảnh đánh nhau bằng đồ chơi tình dục.

Quan trọng nhất, và nghiêm trọng hơn, là không thể tránh khỏi việc những kẻ nông cạn bắt chước Everything Everywhere All at Once sẽ từ bỏ những góc nhìn đa dạng đã tạo thêm sức nặng cho bộ phim. Người viết đã đọc rất nhiều tiểu luận trong năm ngoái nói về việc Everything Everywhere All at Once tạo ra đủ loại cộng hưởng đặc biệt có ý nghĩa đối với cộng đồng người Mỹ gốc Á ở quần đảo Thái Bình Dương.

Sự nổi bật của một nhân vật đồng tính phức tạp như Joy, chưa kể đến cách các yếu tố khác của góc độ này (như màn trình diễn táo bạo của Jamie Lee Curtis, ảnh) cộng hưởng như thế nào khi đặc biệt hướng đến cộng đồng LGBTQIA+

Tương tự, sự nổi bật của một nhân vật đồng tính phức tạp như Joy, chưa kể đến cách các yếu tố khác của góc độ này (như màn trình diễn táo bạo của Jamie Lee Curtis) cộng hưởng như thế nào khi đặc biệt hướng đến cộng đồng LGBTQIA+. Everything Everywhere All at Once thắng mạnh ở phòng vé và với khán giả không phải vì bất chấp những thành phần này mà vì có chúng.

Nói về những trải nghiệm cụ thể như vậy đã mang lại chiều sâu và một sự thật đầy cảm xúc mà không kém phần hấp dẫn cho bộ phim. “Cá nhân nhất là sáng tạo nhất,” Martin Scorsese đã từng nói thế và bản chất cá nhân sâu sắc của Everything Everywhere All at Once khiến nó trở thành một thành tựu sáng tạo mà mọi người không thể ngừng yêu mến.

Người viết rùng mình khi tưởng tượng những kẻ bắt chước Everything Everywhere All at Once không thể tránh khỏi trong tương lai cũng cố gắng thực hiện những câu chuyện đa vũ trụ theo chủ nghĩa tối đa nhưng lại tập trung vào những người da trắng dị tính.

Everything Everywhere All at Once thành công tốt vì kịch bản thực sự cam kết với các yếu tố như Raccacoonie hoặc trang phục thay đổi vô tận của Jobu Tupacki

Trong suốt lịch sử Hollywood (và nghệ thuật Mỹ nói chung), những thành tựu nghệ thuật từ các cộng đồng ngoài lề xã hội có xu hướng bị các nghệ sĩ da trắng và các tổ chức do người da trắng lãnh đạo bấu lấy. Everything Everywhere All at Once cũng không thể tránh bị sao chép bởi chính những lực lượng này đang tìm cách kiếm tiền nhanh chóng.

Những tác phẩm bắt chước sẽ cố gắng hát cùng lời với Everything Everywhere All at Once, nhưng không có nét đặc trưng hoặc ý nghĩa cá nhân phong phú đã nhấn mạnh bộ phim này. Tạo ra một bản sao Everything Everywhere All at Once vô hồn đã tệ rồi, nhưng khả năng nhiều kẻ bắt chước sẽ xóa bỏ những cộng đồng ngoài lề xã hội vốn rất quan trọng cho chiều sâu của hiện tượng văn hóa đại chúng này... là một điều đáng phẫn nộ rành rành.

Có hy vọng cho sức ảnh hưởng của Everything Everywhere All at Once lên các phim trong tương lai

Sau khi Deadpool trở thành một bom tấn phòng vé khổng lồ, đạo diễn James Gunn đã lên mạng xã hội ca ngợi bộ phim nhưng cũng khuyến khích các hãng rút ra những bài học đúng đắn từ thành công của nó. Ông ngờ rằng đã có sẵn những nhà điều hành hãng phim và nhà sản xuất thèm thuồng ý tưởng chỉ làm những bộ phim truyện tranh phân loại R, như thể đó là yếu tố duy nhất dẫn đến thành công của Deadpool vậy. Gunn khuyến khích các nghệ sĩ lấy cảm hứng từ những khía cạnh cụ thể hơn của Deadpool để tiếp tục phá bỏ các quy tắc về những gì được coi là “quảng bá được” hoặc “chủ lưu” thay vì chỉ bắt chước phong cách hài hước của Ryan Reynolds.

Lấy cảm hứng từ những khía cạnh cụ thể hơn của Deadpool để tiếp tục phá bỏ các quy tắc về những gì được coi là “quảng bá được” hoặc “chủ lưu” thay vì chỉ bắt chước phong cách hài hước của Ryan Reynolds

Người viết nhớ về điều đó khi xem xét Everything Everywhere All at Once có thể tác động thế nào đến tương lai của điện ảnh. Hollywood có thể cứ tạo ra một loạt các phim đa vũ trụ như những tiếng dội vô hồn của xuất phẩm đã làm bệ phóng ngôi sao cho Dương Tử Quỳnh này, hoặc các nghệ sĩ có thể lấy tín hiệu từ những khả năng vô hạn được chính sự tồn tại của Everything Everywhere All at Once gợi ra. Sau cùng, một hòn đá khôn ngoan đã nói "không có quy tắc nào!" và giờ nên là câu thần chú của các nghệ sĩ đang cố gắng tung ra những bộ phim cưỡi trên làn sóng Everything Everywhere All at Once.

Nếu một bộ phim có thể khiến con rối gấu mèo trở thành cơn sốt toàn thế giới, thì ai biết được những ý tưởng không chính thống nào khác có thể xảy ra? Hãy theo đuổi những khái niệm cá nhân và dị biệt sâu sắc đó! Đừng cố gắng làm lại Everything Everywhere All at Once, hãy thử tạo ra thứ gì đó có ý nghĩa với bạn. Nếu dựa vào sự quen thuộc và an toàn, bạn sẽ chỉ mâu thuẫn với toàn bộ mấu chốt của cuộc phiêu lưu đa vũ trụ này thôi.

Everything Everywhere All at Once sẽ truyền cảm hứng cho các xuất phẩm của Hollywood trở nên cá nhân và sáng tạo hơn. Đó sẽ là một di sản hợp lý cho một bộ phim tuyệt vời như vậy. Hãy hy vọng rằng đó là ý chính mà các phim trong tương lai học được từ Everything Everywhere All at Once.

Một hòn đá khôn ngoan đã nói “không có quy tắc nào!” và giờ nên là câu thần chú của các nghệ sĩ đang cố gắng tung ra những bộ phim cưỡi trên làn sóng Everything Everywhere All at Once

Hãy nhớ những bài học tệ hại nhất từ chuyện những phim ăn khách bất ngờ có thể dẫn đến những phim ảm đạm không bao giờ thoát khỏi cái bóng của phim đã truyền cảm hứng cho chúng. Cứ hỏi Gentlemen Broncos mà xem.