Khán giả Trung Quốc đặc biệt thích chuỗi phim Transformers. Chuỗi phim hành động kinh phí lớn này từng đứng đầu phòng vé Trung Quốc năm 2011 và 2014.

Warner Bros. đã làm đủ mọi cách để duy trì thành công của Aquaman trước khi phần tiếp theo phát hành ở Trung Quốc. Họ đưa ngôi sao của chuỗi phim, Jason Momoa và đạo diễn, James Wan, lưu diễn quảng bá ở Trung Quốc. Ảnh: Jason Momoa (trái) và đạo diễn James Wan ở Thượng Hải

Nhưng tình hình bắt đầu thay đổi vào năm 2020, khoảng thời gian đại dịch chớm bùng phát và quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh trở nên căng thẳng.

Điểm sáng duy nhất là F9 từ chuỗi phim Fast & Furious — vốn nổi tiếng ở Trung Quốc — và thậm chí còn suýt lọt vào top 5 năm 2021.

Trong vài năm gần đây, Hollywood phải cạnh tranh với một loạt phim bom tấn nội địa lớn hơn và hay hơn, phù hợp hơn với thị hiếu của khán giả Trung Quốc.

Không có phim Mỹ nào lọt vào top 10 phim có doanh thu cao nhất ở Trung Quốc năm ngoái khi lượng khán giả từng đổ xô đi xem phim bom tấn nước ngoài tiếp tục biến mất.

Christopher Nolan ký tặng lên poster tại sự kiện mở màn Oppenheimer ở Trung Quốc

Trước khi phần tiếp theo của Aquaman được phát hành tại Trung Quốc vào tháng 12 năm ngoái, Warner Bros. đã làm đủ mọi cách để duy trì thành công của phim đầu.

Hãng phim Hollywood này phủ sóng Douyin, TikTok phiên bản Trung Quốc, với các đoạn phim, cảnh hậu trường và video về tác phẩm điêu khắc băng Aquaman tại một lễ hội mùa đông ở Cáp Nhĩ Tân, thành phố phía đông bắc Trung Quốc. Họ đưa ngôi sao của chuỗi phim, Jason Momoa và đạo diễn, James Wan, lưu diễn quảng bá ở Trung Quốc — kiểu gây bão đã biến mất kể từ đại dịch Covid. Momoa cho biết sự yêu thích của người Trung Quốc dành cho Aquaman phần đầu tiên là lý do tại sao phần tiếp theo được ra mắt ở Trung Quốc hai ngày trước khi phát hành ở Mỹ.

“Tôi rất tự hào rằng Trung Quốc yêu thích bộ phim, vì vậy đó là lý do tại sao chúng tôi mang nó đến cho các bạn và các bạn sẽ được xem trước cả thế giới,” anh nói trong một cuộc phỏng vấn với CCTV 6, kênh phim nhà nước của Trung Quốc.

Transformers Rise of the Beasts đã tổ chức buổi ra mắt tại Aranya Kim Sơn Lĩnh, tỉnh Hà Bắc vào ngày 5 tháng 6 năm 2023

Cú hích lớn đó đã không làm nên chuyện.

Aquaman and the Lost Kingdom chỉ thu về khoảng 60 triệu USD ở Trung Quốc sau vài tuần ra mắt. Con số đó không bằng doanh thu mở màn 90 triệu USD của phim đầu tiên năm 2018 ở Trung Quốc và sau đó tiến tới tổng cộng 293 triệu USD, chiếm một phần tư trong thành công phòng vé 1,2 tỉ USD của nó.

Các nhà sản xuất Aquaman không phải là những người duy nhất nhận ra Trung Quốc trở thành vương quốc đã mất.

Năm 2023, không có phim Mỹ nào lọt vào top 10 phim doanh thu cao nhất ở Trung Quốc mặc dù có các phần tiếp theo rất được mong đợi của chuỗi Mission: Impossible, Fast & the Furious và Spider-Man.

Phim Hollywood có doanh thu cao nhất ở Trung Quốc đang sụt giảm Phim nước ngoài bị loại khỏi top 10 phim có doanh thu phòng vé cao nhất Trung Quốc.

Theo Maoyan, nhà cung cấp dữ liệu giải trí Trung Quốc đã theo dõi doanh thu bán vé kể từ năm 2011, cả Oppenheimer và Barbie, hai trong số những bộ phim thành công nhất của Hollywood năm ngoái, đều không lọt vào top 30 ở Trung Quốc ở phòng vé. Thời điểm Hollywood bị loại khỏi top 10 Trung Quốc gần đây nhất là năm 2020, trong đại dịch.

Khán giả Trung Quốc từng đổ xô đi xem phim Hollywood giờ đây đang dần biến mất. Cho đến nay, Trung Quốc là thị trường điện ảnh lớn nhất bên ngoài nước Mỹ và là nơi mà các hãng phim Hollywood dựa vào để tăng trưởng và sinh lời trong khi ngành công nghiệp điện ảnh gặp khó khăn.

Stanley Rosen, giáo sư Đại học Nam California, nghiên cứu chính trị Trung Quốc và ngành công nghiệp điện ảnh, cho biết: “Những ngày mà một bộ phim Hollywood kiếm được hàng trăm triệu đôla ở Trung Quốc đã qua rồi.”

Một buổi xem phim tối thứ bảy tại Bắc Kinh trong tháng 12 năm 2023. Khán giả Trung Quốc đang hưởng ứng những nỗ lực của chính phủ nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp điện ảnh trong nước

Ngành công nghiệp điện ảnh Trung Quốc đang sản xuất nhiều phim chất lượng cao gây được tiếng vang với khán giả trong nước. Hai phim hàng đầu của đất nước này năm ngoái nêu bật sự đa dạng của các xuất phẩm: Mãn giang hồng, phim ly kỳ hồi hộp lời thoại phong phú và Lưu lạc địa cầu II, bom tấn khoa học viễn tưởng nặng hiệu ứng.

Trong bối cảnh căng thẳng với Mỹ ngày càng gia tăng, Bắc Kinh đã nâng tham vọng trở thành một quốc gia có ảnh hưởng về văn hóa, hỗ trợ nỗ lực của các nhà làm phim địa phương nhằm tạo ra những bộ phim mang tính tuyên truyền.

Trong những năm gần đây, một số phim có doanh thu cao nhất đã đề cao chủ đề một Trung Quốc mạnh hơn và quyết đoán hơn. Những phim Trung Quốc có doanh thu cao nhất mọi thời đại là Trận chiến Hồ Trường Tân năm 2021 miêu tả thất bại hoàn toàn của Mỹ trong Chiến tranh Triều Tiên; và Chiến lang 2, phim hành động theo chủ nghĩa dân tộc năm 2017 trong đó nhân vật giống Jason Bourne của Trung Quốc đảm nhận vai trò chiến binh cứu thế giới.

Trong những năm gần đây, một số phim có doanh thu cao nhất đã đề cao chủ đề một Trung Quốc mạnh hơn và quyết đoán hơn. Những phim Trung Quốc có doanh thu cao nhất mọi thời đại là Trận chiến hồ Trường Tân năm 2021 miêu tả thất bại hoàn toàn của Mỹ trong Chiến tranh Triều Tiên. Ảnh: Khán giả xem phim đi ngang qua tấm áp phích quảng cáo bom tấn Trận chiến Hồ Trường Tân

Phó chủ tịch Hiệp hội Điện ảnh Thượng Hải Thạch Xuyên cho biết nhiều hãng phim Mỹ từng coi Trung Quốc là thị trường mà họ luôn có thể kiếm tiền. Giờ không vậy nữa. Người tiêu dùng thận trọng Trung Quốc đang chi tiêu ít hơn và doanh thu phòng vé vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch.

“Tôi bảo các công ty điện ảnh Mỹ rằng bây giờ không có nghĩ như vậy được nữa đâu,” Thạch Xuyên nói. “Các ông phải nghiên cứu sâu để hiểu thị trường Trung Quốc, khán giả Trung Quốc và văn hóa đại chúng Trung Quốc.”

Mối tình Hollywood-Trung Quốc đã có từ nhiều năm trước. The Fugitive, năm 1994, là bom tấn nhập khẩu đầu tiên của Mỹ, và một năm sau, Trung Quốc bắt đầu cho phép 10 phim nước ngoài được phát hành trong nước mỗi năm. Năm 2012, bảy trong số 10 phim có doanh thu cao nhất đều do Mỹ sản xuất. Vào thời điểm đó, lượng người xem phim ở Mỹ đang giảm dần sau nhiều thập kỷ. Doanh số bán đĩa DVD đang tăng vọt. Phát trực tuyến đang ở giai đoạn sơ khai.

Phim trường Vô Tích ở Vô Tích, Trung Quốc

Khao khát tăng trưởng, các hãng phim Hollywood coi thị trường Trung Quốc đang mở rộng nhanh chóng là giải pháp. Khi Joseph R. Biden Jr. còn là phó chủ tịch, ông đã giúp Hollywood tiếp cận nhiều hơn với các rạp chiếu phim Trung Quốc, đang khai trương với tốc độ chóng mặt. Trung Quốc đã nâng hạn ngạch phim Mỹ được phép vào nước này từ 20 lên 34. Trung Quốc đồng ý chia sẻ 25% doanh thu bán vé cho các phim được phép chiếu, tăng từ mức khoảng 13%.

Vì hầu hết các bộ phim đều chật vật kiếm lợi nhuận nên doanh thu vượt trội từ Trung Quốc rất có giá trị. Các hãng phim bắt đầu thay đổi nội dung phim để thu hút người Trung Quốc. Đầu vào: hướng tới hiệu ứng hình ảnh. Đầu ra: phim tâm lý và phim hài nhiều đối thoại.

Các hãng phim đã cố gắng xoa dịu nhà kiểm duyệt Trung Quốc, thường chú ý ngay từ đầu những gì họ biết trước là ranh giới đỏ của Trung Quốc. Trong một ví dụ được công bố rộng rãi, cờ Nhật Bản và Đài Loan trên áo khoác của Tom Cruise trong phim Top Gun năm 1986 đã được thay thế bằng những mảng vá mơ hồ có cùng tông màu trong bản xem trước năm 2019 cho phần tiếp theo của Paramount Pictures.

Một cụm rạp chiếu ở Bắc Kinh. Thạch Xuyên của Hiệp hội Điện ảnh Thượng Hải nói với các hãng phim Mỹ: “Các ông phải nghiên cứu sâu để hiểu thị trường Trung Quốc, khán giả Trung Quốc và văn hóa đại chúng Trung Quốc”

Nhưng khi căng thẳng thương mại và ngoại giao giữa Bắc Kinh và Washington trở nên tồi tệ hơn, Hollywood bị kẹt ở giữa. Các hãng phim nhượng bộ Trung Quốc bị soi nhiều hơn, đáng chú ý nhất là một báo cáo gay gắt của cơ quan giám sát năm 2020 thu hút sự chú ý của các chính trị gia Mỹ, cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa.

Trong năm qua, các nhà điều hành hãng phim đã quyết định rằng nhu cầu phim Mỹ ở Trung Quốc, ít nhất là ở thời điểm hiện tại, đã thay đổi mạnh mẽ đến mức ngân sách phim phải được điều chỉnh lại. Phần tiếp theo của các chuỗi phim phải được thực hiện với ít tiền hơn vì Trung Quốc không còn có thể được coi là có cùng mức doanh thu, mặc dù số lượng rạp chiếu phim đã tăng gấp bốn lần trong thập kỷ qua.

Năm 2014, Transformers: Age of Extinction đứng đầu phòng vé Trung Quốc với 280 triệu USD. Năm ngoái, phần gần đây nhất trong chuỗi, Transformers: Rise of the Beasts, thu về khoảng một phần ba số tiền đó và xếp thứ 24.

Zhao Jin, giám đốc điều hành Parallax Films, một công ty kinh doanh phim quốc tế ở Bắc Kinh, cho biết: “Phim bom tấn của Hollywood vẫn chưa bắt kịp hoạt động tiếp thị của Trung Quốc”

Một phần của vấn đề là Hollywood đã chậm chân quảng bá phim của mình trên Douyin, mạng xã hội mà công chúng Trung Quốc dành rất nhiều thời gian.

Zhao Jin, giám đốc điều hành Parallax Films, một công ty kinh doanh phim quốc tế ở Bắc Kinh, nói rằng các hãng phim Hollywood không muốn tiết lộ cốt truyện và những cảnh quan trọng trên mạng xã hội trước khi phim ra mắt, nhưng ở Trung Quốc cần phải làm vậy để thu hút sự quan tâm của khán giả.

“Phim bom tấn của Hollywood vẫn chưa bắt kịp hoạt động tiếp thị của Trung Quốc,” Zhao Jin nói.

Nhiều phim đình đám nhất của Hollywood phát hành năm ngoái, bao gồm phần tiếp theo của Transformers, phần mới nhất của Mission: Impossible, Oppenheimer và Barbie, không có tài khoản Douyin chính thức của riêng mình.

Khán giả xếp hàng tại một rạp chiếu phim ở Bắc Kinh trước hai tấm áp phích quảng cáo Lưu lạc địa cầu II

Hannah Li, 27 tuổi, làm việc tại một công ty công nghệ ở Bắc Kinh. Cô cho biết trước đây cô chỉ xem phim nước ngoài nhưng gần đây đã thay đổi. Cô cho biết bộ phim yêu thích của cô năm ngoái là Lưu lạc địa cầu II, câu chuyện về cách thế giới đoàn kết với nhau để cứu Trái đất khỏi bị mặt trời nhấn chìm. Cô Li cho biết thông điệp của bộ phim khuyến khích một kiểu chủ nghĩa tập thể mà cô hiếm khi thấy trong phim Hollywood — và sẽ gửi tín hiệu đến các nhà sản xuất Mỹ.

“Nếu bạn không muốn xuống ngựa để xem chúng tôi thích gì thì bạn bị ra rìa là chuyện đương nhiên,” cô Li nói. “Phim Hollywood không còn có thể mang đến sự mới lạ cho khán giả Trung Quốc nữa.”