• Marvel, Star Wars, Harry Potter: Tại sao thương hiệu phim còn tỏa sáng hơn cả các ngôi sao?

Từ trái qua: Johnny Depp, Ben Stiller và Tom Hanks

Còn trong năm 2016? Chris Evans, Felicity Jones và một Ryan Reynolds đeo mặt nạ — hay nói một cách chính xác hơn, Captain America, Jyn Erso và Deadpool.

Những thập kỷ thống trị phòng vé của diễn viên hạng A đang đi vào kỳ suy thoái, trong khi Hollywood đang dần được thống trị bởi những loạt phim mang tính sự kiện như Star Wars hay phim siêu anh hùng của Marvel.

“Nếu trông đợi vào một ngôi sao lớn, bạn có thể quảng bá bộ phim để nó có một dịp cuối tuần đầu thành công vào thời kỳ trước khi có mạng xã hội. Người ta chỉ bảo nhau là ‘Có phim mới của Julia Roberts đó, đi xem đi,’” nhà phân tích của comScore Paul Dergarabedian cho biết, ám chỉ một thời kỳ đơn giản hơn khi những trailer và chiến dịch quảng cáo là thứ thu hút khán giả chứ không phải những lời truyền miệng trên mạng xã hội hay bài bình luận sớm. “Sức mạnh ngôi sao ngày nay đã nhường vị trí cho một dàn diễn viên, hay thương hiệu, biên kịch, hoặc có thể là ngày ra mắt. Nếu phim đó có ngôi sao lớn, thì chỉ là như gấm thêm hoa thôi.”

Felicity Jones (trong vai Jyn Erso) trong bộ phim Rogue One, một ngoại truyện của Star Wars

Rogue One: A Star Wars Story đè bẹp các đối thủ cạnh tranh trong suốt ba tuần và thu về 450 triệu USD trong thời gian đó chỉ với Felicity Jones và một dàn diễn viên gồm chủ yếu những tên tuổi chưa ai biết đến. Cùng lúc đó, bộ phim ra mắt vào dịp lễ Collateral Beauty — với Will Smith, Kate Winslet, Edward Norton, Helen Mirren và Keira Knightley (cộng lại, tất cả họ có 18 đề cử Oscar) — chỉ thu về 25,8 triệu USD trong cùng thời gian. Khó hiểu hơn có thể còn phải kể tới Passengers, bộ phim với hai tên tuổi đang được yêu thích Chris Pratt và Jennifer Lawrence, cũng chỉ thu về 61,5 triệu USD.

Hai diễn viên đình đám Mark Wahlberg và Ben Affleck cho ra mắt các bộ phim Patriots Day và Live by Night trong tháng 1, nhưng họ sẽ lại xuất hiện trong các phim bom tấn của năm 2017, được cho là những sự kiện đáng chú ý hơn rất nhiều: Wahlberg trong Transformers: The Last Knight (ra mắt 23/6), Affleck trong Justice League (17/11).

Năm ngoái, doanh thu phòng vé cả năm của Mỹ đạt mức kỷ lục 11,37 tỉ USD, nhưng những tên tuổi đóng góp nhiều nhất là Ellen DeGeneres trong Finding Dory (486,3 triệu USD), lồng tiếng một cô cá biết nói. Gần nửa số 10 phim có doanh thu cao nhất là phim siêu anh hùng, và một trong số đó là phim bất ngờ thành công Deadpool (363,1 triệu USD). Trong phim đó, diễn viên chính Reynolds bị mặt nạ che kín phần lớn thời lượng phim. Đây thực sự là thay đổi lớn so với 20 năm về trước, khi Smith đánh bại người ngoài hành tinh trong phim có doanh thu kỷ lục Independence Day (306,2 triệu USD) và Cruise có một vài phim ăn điểm với Mission: Impossible (181 triệu USD) và Jerry Maguire (154 triệu USD).

Will Smith (với Margot Robbie) có được thành công lớn với Suicide Squad hơn là Collateral Beauty

Ngày xưa, một diễn viên làm ra tiền “gần như là công thức thành công không sai đi đâu được ở Hollywood,” theo lời nhà lịch sử điện ảnh Leonard Maltin. “Nhưng giờ cuộc chơi thay đổi rồi. Bạn phải có một khái niệm tuyệt vời hay một ý tưởng thú vị, bạn quảng bá nó một cách hiệu quả với các chiến dịch và trailer. Bạn có thể thành công dù phim của bạn không có ngôi sao nào.”

Điều đó không có nghĩa khái niệm ngôi sao đang bị hủy diệt. Ngôi sao điện ảnh sẽ luôn có chỗ đứng vì xã hội luôn bị cuốn hút bởi sự nổi tiếng của họ, theo Erik Davis, tổng biên tập Fandango.com và Movies.com. “Chúng ta có bao nhiêu tạp chí chỉ nhằm vào họ và những hoạt động hàng ngày của họ.”

Nhưng vì chúng ta đang sống giữa kỷ nguyên của “thế giới điện ảnh” và đã chứng kiến sự lớn mạnh của Marvel Studios, “mọi người giờ quan tâm tới nhân vật hơn là việc ai đóng nhân vật đó,” Davis thêm. “Được xem Captain America và Người Sắt đối đầu trở nên hấp dẫn hơn việc Chris Evans và Robert Downey Jr. đóng họ, nhất là đối với những khán giả trẻ tuổi không lớn lên trong thời kỳ Hollywood được thống trị bởi ngôi sao điện ảnh.”

Captain America: Civil War

Trong kỷ nguyên hoàng kim của Hollywood, các hãng phim có thể cho ra mắt ba phim có Clark Gable, bốn phim có Joan Crawford và ba phim do Humphrey Bogart đóng chính mỗi năm, “và câu hỏi duy nhất là phim thành công ở mức độ nào, chứ không phải có thành công hay không,” Maltin nói. Một quy trình tương tự tạo nên sự nổi tiếng của những ngôi sao thập kỷ 70 và 80 như Arnold Schwarzenegger, Sylvester Stallone và Chuck Norris. “Phim của họ chỉ cần tên họ để bán vé.”

Depp, Cruise, Roberts và Leonardo DiCaprio thế chỗ các ông hoàng trên trở thành những siêu sao chỉ cần có phim là ai cũng phải đi xem, nhưng rồi bắt đầu từ những năm 2000 dòng chảy từ bỏ những tên tuổi lớn và trở nên quan tâm hơn tới các phim chuỗi. Dergarabedian cho biết The Fast and the Furious (2001) chính là bước ngoặt của hiện tượng này. Phim tạo ra một chuỗi phim hành động với các diễn viên hồi đó còn chưa có tên tuổi gì như Vin Diesel và Paul Walker. “Khi sức hút của cả dàn diễn viên trở thành yếu tố quan trọng trong việc tại sao khán giả thích loạt phim đó, thì sức hút đó mới có hiệu lực.”

Davis nêu tên những phim Người Nhện, X-Men và những phim chuỗi “dành cho người hâm mộ” như Harry Potter được ra mắt trong thời điểm này. “Lúc đó, người ta không quan tâm tới việc diễn viên chính là ai, mà chỉ quan tâm những bộ phim mới sẽ giới thiệu những nhân vật mới nào.”

Tom Cruise và Annabelle Wallis tạo nên một thế giới điện ảnh mới trong The Mummy

Một điểm mạnh của xu hướng này là phim được đánh giá dựa theo chất lượng hơn là ai có ngôi sao nổi tiếng hơn, Dergarabedian nói. “Bất kể diễn viên chính là ai, chẳng ai muốn bỏ tiền để đi nhìn một khuôn mặt xinh đẹp trong vòng hai tiếng cả. Họ sẽ muốn một bộ phim hay.”

Các diễn viên nổi tiếng hiểu rõ điều này và ngày càng có nhiều người dạt tới các chuỗi phim bom tấn. “Những diễn viên thông minh nhận thấy rõ thông điệp của khán giả và họ không để cái tôi của mình làm rào cản,” Maltin cho biết. Affleck tự thương lượng vai Hiệp sĩ Bóng đêm cho bản thân trong phim Batman v Superman: Dawn of Justice và từ bộ phim này dẫn tới một phim Người Dơi riêng, và Suicide Squad cho anh một chỗ đứng trong dàn diễn viên đa dạng gồm các tên tuổi cũng nặng ký không kém như Smith, Viola Davis và Jared Leto bên cạnh một Margot Robbie trước đó khá vô danh.

“Tôi nghĩ Will Smith đang xem xét sự nghiệp của mình và thấy rõ bản thân anh không tạo sức hút như hồi xưa nữa,” Davis nói. “Anh ấy thấy rõ là một số diễn viên lâu năm như Downey đang tìm thấy sự hồi sinh sự nghiệp trong những thế giới siêu anh hùng.”

Kết hợp sự nổi tiếng của Chris Pratt và Jennifer Lawrence cũng không giúp gì cho Passengers

Cả Pratt và Lawrence đều trở nên nổi tiếng với các loạt phim bom tấn – anh với Guardians of the Galaxy, và cô với The Hunger Games và X-Men. Nhưng không may thay cho Passengers, họ “chỉ tồn tại trong một bộ phim không ai muốn xem,” Maltin nói. “Không có quy luật hay công thức gì cả. Margot Robbie vẫn không hẳn là một cái tên quá nổi tiếng nhưng ai cũng nói thành công của Suicide Squad phần lớn là do sự táo bạo cô đem lại. Nhưng điều đó có nghĩa một bộ phim do cô đóng chính sẽ thành công không? Không ai biết được.”

Trong khi Marvel, DC và Star Wars đều đang đưa những tài năng trẻ vào loạt phim của mình, Paramount biến Wahlberg thành khuôn mặt của loạt phim rôbô chuyển động của hãng. Davis cho biết Universal Studios cũng đang đi tìm “một ngôi sao điện ảnh thực sự” để quảng bá cho thế giới điện ảnh những quái vật kinh điển của mình, với Tom Cruise và Russell Crowe chia sẻ vai trò này trong The Mummy (ra mắt 9/6). "Tom Cruise xuất hiện trong The Mummy, đây là một quyết định sẽ mở rộng cơ hội cho anh hơn,” Dergarabedian nói.

Điều trớ trêu là, dù phim bom tấn đang khiến một thế hệ ngôi sao điện ảnh trở nên mờ nhạt, nó cũng góp phần tạo nên một thế hệ mới. Việc đưa Downey vào Iron Man năm 2008 của Marvel đã “nâng cao tiêu chuẩn diễn viên” cho thế giới điện ảnh hồi đó còn mới này, nhưng theo chủ tịch Marvel Kevin Feige, nó cũng tạo nền tảng cho việc giới thiệu những nhân vật ít được biết đến hơn với những diễn viên cũng mới không kém, như với Captain Marvel, sẽ do Brie Larson đóng.

Sau khi xuất hiện trong Captain America: Civil War, Black Panther của Chadwick Boseman sẽ có phim riêng

Davis dự đoán là đội ngũ ngôi sao hạng A mới của Hollywood phần lớn sẽ là nữ và người da màu. Chính thế, Larson, Chadwick Boseman (Black Panther) và Tessa Thompson (Thor: Ragnarok) sẽ sử dụng những phim bom tấn siêu anh hùng làm bệ phóng đưa sự nghiệp của mình lên tầm cao mới như Daisy Ridley và John Boyega đã làm với Star Wars: The Force Awakens cách đây một năm.

“Thay vì nghiến răng trả cho Jennifer Lawrence 20 triệu USD để đóng một bộ phim,” Davis nói, “Marvel có thể đến những liên hoan phim và tìm các tài năng mới và đưa họ vào phim tấn, cho Downey đóng vai khách mời khoảng năm phút. Và nếu phim hay và thành công, bỗng nhiên có một diễn viên trẻ trở thành ngôi sao.”