• Sự hình thành của Ghost in the Shell bản người thật đóng

• Hollywood cần nghiêm túc cải thiện khi chuyển thể truyện tranh Nhật Bản thành phim

• Đạo diễn Mamoru Oshii của Ghost in the Shell bản gốc đồng tình với bản làm lại người đóng

• Ghost in the Shell 2017 lấy gì từ truyện tranh và hoạt hình

• Vì sao Scarlett Johansson là lựa chọn tốt nhất cho phim Ghost in the Shell

• Hollywood cuồng manga bất chấp Ghost in the Shell gây tranh cãi

Đan xen giữa những con số màu xanh lục trên nền đen – một bối cục mã lập trình sau này được sử dụng lại một cách trìu mến trong The Matrix – một rôbô hình dạng một người phụ nữ thức tỉnh. Những mảnh sọ như cánh hoa dần cuốn quanh bộ não của cô, nhưng một bông hoa cụp lại vào lúc hoàng hôn. Cơ thể cô bước ra từ một chất dịch trắng. Bạn có thể thấy tất cả – xương cốt, cơ thể hình hài nhân tạo – tất cả trừ linh hồn của sinh vật này, và cô chính ra chỉ là một lớp vỏ bọc hồn ma. Nhưng làm thế nào để thể hiện điều này bằng hình vẽ?

Thiếu tá trong phiên bản phim hoạt hình năm 1995

Nhưng chính linh hồn cô là yếu tố quan trọng nhất của bộ phim kinh điển này. Nói chính xác hơn: một cỗ máy nhân tạo có thể có linh hồn không? Đây là câu hỏi đã đi theo những người viết khoa học viễn tưởng trong nhiều thập kỷ, là nguồn cảm hứng của từ I, Robot năm 1950 tới Star Trek: The Next Generation và Blade Runner. Nhưng khác với những nhân vật khác cùng thể loại, nhân vật chính của Ghost in the Shell, Thiếu tá Motoko Kusanagi không muốn làm người hay được nhìn nhận là con người. Và bộ phim cũng không đồng tình với viễn cảnh một thế giới bị thống trị bởi máy móc như các phim khoa học viễn tưởng khác. Nói ngắn gọn để không tiết lộ chi tiết phim, cuối phim Kusanagi tìm thấy bản thân bằng cách ôm trọn phần không tự nhiên của mình.

Sự kết hợp giữa vật lý siêu nhiên và máy móc này biến Ghost trở thành một trong những phim hoạt hình Nhật được yêu thích nhất và đánh giá cao nhất. Do Mamoru Oshii đạo diễn, bộ phim thành công không những ở Nhật mà còn ở Mỹ. Steven Spielberg và James Cameron đều là người hâm mộ đầu. Hồi Lana và Lilly Wachowski giới thiệu ý tưởng The Matrix cho các hãng phim, họ cho những nhà sản xuất xem Ghost. Ngoài hai bộ truyện tranh, Ghost đã tạo nên một nền tảng gồm phim truyền hình, tiểu thuyết, trò chơi điện tử và hai phim điện ảnh phần kế tiếp.

Bìa truyện tranh Ghost in the Shell của Shirow Masamune

Ghost đã được cho ra mắt ở nhiều dạng, gồm cả đĩa Blu-ray cho cả phim điện ảnh và truyền hình. Giờ đây Paramount cho ra mắt phiên bản người thật đóng. Bộ phim mới, chỉ gọi Kusanagi là Thiếu Tá, đã bị chỉ trích nặng nề vì chọn Scarlett Johansson vào vai chính thay vì một nữ diễn viên người châu Á hoặc gốc Á. Giữa thị phi đó, chúng ta nên nhìn sâu hơn vào những phiên bản khác nhau của câu chuyện này, vì chúng đều cho những góc nhìn và trải nghiệm khác nhau.

Bộ phim năm 1995 là bản chuyển thể từ truyện tranh Ghost in the Shell của Shirow Masamune, được xuất bản ở Nhật bắt đầu từ năm 1989 dưới cái tên Koukaku Kidoutai (Mobile Armored Riot Police). Nhân vật Thiếu tá giúp một đội ngũ đặc vụ đi tìm nhân vật Puppeteer (trong phim là Puppet Master), một kẻ phạm tội máy tính có thể xâm nhập não bộ của cả người máy và người thật. (Ở Tokyo năm 2029, cả hai đều tồn tại song song.)

Trong phim của Oshii, Thiếu tá là một nhân vật với ánh mắt sắc bén và có tình thần hướng nội. Trong truyện tranh, cô thích tiệc tùng hơn. “Trong truyện tranh, cô dễ thương hơn,” Brian Ruh, tác giả Stray Dog of Anime: The Films of Mamoru Oshii, nói. “Trong một số phiên bản, còn có cảnh nóng ảo.”

Oshii từ bỏ những lời thoại đá đểu và thiên sử thi công nghệ để làm một bộ phim nên thơ với bối cảnh trông giống Hồng Kông với những con phố trong mưa thắp sáng đèn nê-ông, đầy những người và người máy

Truyện tranh của Shirow khá phức tạp và nhiều chi tiết, đi sâu vào an ninh máy tính, ngụy trang nhiệt, sử dụng cáp quang để tìm áp suất và nhiệt độ của người rôbô. “Kể cả bố mẹ tôi cũng thừa nhận hồi bé tôi không thích những thứ thế này,” tác giả nói trong một phỏng vấn. “Nhưng tôi nhớ có lần xem The Six Million Dollar Man và The Bionic Woman trên tivi.”

Frederik L. Schodt, tác giả cuốn Manga! Manga! The World of Japanese Comics, đã dịch Ghost sang tiếng Anh cho người đọc nước ngoài. “Phần lớn những phần công nghệ tôi không hiểu,” ông nói. “Có nhiều từ tôi phải dành hàng giờ đi tìm nghĩa, xong rồi hóa gia tác giả tự tạo ra những từ này.”

Oshii từ bỏ những lời thoại đá đểu và thiên sử thi công nghệ để làm một bộ phim nên thơ với bối cảnh trông giống Hồng Kông với những con phố trong mưa thắp sáng đèn nê-ông, đầy những người và người máy. Thiếu tá thực sự làm rất tốt công việc của mình – bẻ gãy cổ chân của một kẻ đang tẩu thoát chỉ bằng bàn tay, bình tĩnh dù cô không còn lại gì ngoài đầu và thân – nhưng ta phải tự hỏi “bóng ma” của cô sẽ ra sao nếu cô từ bỏ công việc chính phủ này và phải trả lại cơ thể người máy. “Tôi sẽ không còn lại gì,” cô nói.

Scarlett Johansson trong vai Thiếu Tá trong phiên bản người thật đóng

Đây là câu hỏi đã đeo đuổi người hâm mộ từ năm 1995. “Họ không bao giờ giải thích bóng ma thực sự là gì,” Ruh nói. “Bạn hiểu đó gần như là linh hồn, nhưng đạo diễn không nói rõ.”

Trong phỏng vấn, Oshii nói, “Sau khi được báo chí nước ngoài phỏng vấn thì tôi thấy khái niệm “bóng ma” mà người Nhật chúng tôi hiểu rõ có thể không dễ dàng nhận thức được ở phương Tây. Cái này có lẽ là sự khác biệt trong văn hóa.”

Phim truyền hình Ghost in the Shell: Stand Alone Complex, bắt đầu chiếu vào năm 2002, tồn tại trong một thế giới song song với bộ phim và truyện tranh. Trong mùa thứ nhất, câu chuyện kể về những người tị nạn ở Nhật sau thế chiến thứ ba và thứ tư. “Nhân vật phản diện chính đang muốn đổi nhận thức của xã hội để biến người tị nạn thành mối đe dọa để thúc đẩy nỗ lực quân đội hóa nước Nhật,” Ruh nói.

Đường phố bối cảnh Ghost in the Shell bản người thật 2017

Bản phim người thật đóng mới này lấy yếu tố từ cả phim điện ảnh, truyền hình và truyện tranh. Những rôbô geisha giết người trong phim gợi tưởng tới Ghost in the Shell: Stand Alone Complex và phần phim kế tiếp ra mắt năm 2004. Nhân vật phản diện của bộ phim, Kuze, là nhân vật trong phim truyền hình, còn cảnh Thiếu tá được sinh ra thì khá giống với phiên bản năm 1995 của Oshii. Và vâng, còn người tị nạn.

“Chúng tôi không làm lại bản 1995,” đạo diễn Rupert Sanders nói. “Oshii nói rõ với chúng tôi: làm phiên bản mà các bạn cảm thấy phù hợp với di sản xủa Ghost in the Shell.”

Những bất bình với việc Johansson vào vai chính và những lời buộc tội “tẩy trắng” lại rộn lên trong tháng sau khi Paramount cho ra mắt một chiến dịch quảng bá thúc đẩy người xem đăng ảnh của mình với những dòng ghi chú trả lời câu hỏi, “Bạn là ai?”. Nhiều người đã sử dụng cơ hội này để chỉ trích lựa chọn diễn viên của hãng phim.

Cảnh trong phim hoạt hình của đạo diễn Oshii, bộ phim đặt ra một câu hỏi đeo đuổi người hâm mộ từ năm 1995: "bóng ma" là gì và sẽ ra sao nếu nhân vật trả lại cơ thể người máy

Tất nhiên, có nhiều lý do một nhân vật mang tên Motoko Kusanagi nên do một người Nhật đóng (bắt đầu với cái tên). Nhưng tất cả những lời chỉ trích không phải ở Tokyo mà là ở Hollywood, với lịch sử đáng xấu hổ về việc cho diễn viên da trắng giả dạng người châu Á, và sự thực là hiện tại có quá ít vai diễn cho diễn viên gốc châu Á.

Đó là lý do nhiều diễn viên gốc Á đã lên tiếng chỉ trích lựa chọn diễn viên này, gồm Ming-Na Wen và Constance Wu, trong khi ở Nhật, cả Oshii và Shirrow đều ủng hộ. “Thiếu Tá có tên tiếng Nhật nhưng cô là người máy,” tác giả nói. “Gốc gác và tuổi tác không rõ ràng, và quốc tịch cũng vậy. Ở Nhật, nhân vật trong truyện tranh và phim kiểu này thường “vô quốc”, vì thế tôi không phản đối Scarlett đóng vai này. Thậm chí tôi nghĩ cô lại hợp với bộ phim.”

Với việc những phiên bản trước khá dễ tiếp cận, người xem có thể tìm hiểu thế giới này trước khi xem bộ phim người thật đóng. Với người yêu truyện tranh “gốc”, có những bản truyện tranh theo trình bày gốc đọc từ phải trang trái. Bộ phim truyền hình gợi tưởng tới một thế giới của Trump và có những đoạn nhắc tới chi tiết phim Taxi Driver. Và tất nhiên còn bản gốc phim điện ảnh năm 1995.

Gánh vác thị phi về sự "tẩy trắng", liệu Ghost in the Shell bản người đóng có nhận được đánh giá công bằng cho bộ phim nói chung và Scarlett Johansson nói riêng?

Sự trỗi dậy của thế giới này trong sự chú ý của khán giả đã khiến nhiều người hâm mộ lâu năm ngạc nhiên. “Tôi không nghĩ sẽ có trailer cho Ghost in the Shell trong buổi chung kết bóng bầu dục Super Bowl,” Ruh nói.