Việc bổ nhiệm David Greenbaum, người sẽ báo cáo với Alan Bergman, báo hiệu rằng Disney đã sẵn sàng nghĩ khác đi về thể loại phim họ muốn làm.

Sean Bailey, khi là chủ tịch Walt Disney Studios Motion Picture Production, tại văn phòng của ông ở Burbank, California

Vâng, tại trận đấu giữa hai đội bóng rổ Clippers-Lakers tối 29 tháng 2, chính CEO Disney Bob Iger ngồi ngoài sân cùng với giám đốc sản xuất phim vừa mới ra đi của ông, Sean Bailey. Bailey ủng hộ Lakers, nhưng Iger là fan có thâm niên hàng thập kỷ của Clippers, và đó là trận đấu trên sân nhà của Clips, nên chắc chắn là Iger mời.

Chuyện có vẻ kỳ lạ, vì Iger và Alan Bergman, đồng chủ tịch Disney Entertainment, vừa thay Bailey, sau 14 năm điều hành Walt Disney Studios, bằng David Greenbaum, đứng đầu Searchlight. Hoặc có thể Iger, luôn giỏi chơi trò chính trị, chỉ muốn phác ra một quá trình chuyển đổi thân thiện thông qua diễn đàn công cộng ưa thích của Hollywood. (Greenbaum và Bailey cũng được nhìn thấy ăn trưa cùng nhau tại nhà mái vòm Disney, phiên bản Burbank của chỗ ngồi ngoài sân bóng.) Nhưng sự thật là Bailey đã chỉ ra trong lần tái ký hợp đồng gần đây nhất của mình rằng có khả năng xảy ra chuyện này, và khá nhiều người trong nghề đều biết ông đã tán tỉnh tìm việc tại Amazon và Netflix. Vì vậy, Bailey hoặc sẽ nhận một hợp đồng làm việc ở nơi khác, hoặc Iger sẽ cảm thấy đủ khó chịu với những lời tán tỉnh đó — đặc biệt là giữa áp lực từ các chiến binh ủy quyền của Nelson Peltz và những thành tích kém hiệu quả gần đây, như Nàng tiên cá và Ngôi nhà ma ám — và để Bailey ra đi sớm.

David Greenbaum

Người ta đồn rằng Bailey đã tham gia nhiều cuộc họp với Netflix, nhưng thực ra đó chỉ là một cuộc gặp với giám đốc nội dung Bela Bajaria. Chắc là chẳng mèo nào cắn mỉu nào. Đường dẫn từ điều hành Disney-sang-điều hành-Netflix chưa từng được chứng minh là suôn sẻ; Tendo Nagenda, một giám đốc điều hành phim cấp cao được Disney săn đón, trụ được bốn năm, và cựu giám đốc ABC Channing Dungey vận hành phim bộ nguyên tác của Netflix chưa đầy hai năm đã phải rời sang Warner Bros. Tuy nhiên, giữa tất cả những ồn ào, thật dễ dàng hình dung Iger đang nhìn Bailey, bạn của ông và hàng xóm ở Brentwood, và nghĩ, Có vẻ như tay này không muốn ở đây nữa.

Liệu Bailey có muốn có vai trò lớn hơn ở Disney không? Có thể, nhưng việc nâng ông lên trên những đồng liêu cứng đầu ở các pháo đài hãng phim khác nhau là không thể nào. Hơn nữa, Iger đã thể hiện tin tưởng Bergman, bất chấp những rắc rối kinh doanh và sáng tạo gần đây ở hầu hết các đơn vị mà ông này giám sát — Marvel, Lucasfilm, Pixar, Disney Animation và Disney Studios. Trong nội bộ, người ta đã làm giảm trọng tâm và nguồn lực cơn sốt thời Covid gieo trồng cho Disney+ và Hulu càng nhiều nội dung càng tốt. Nghĩ mà xem, ai nấy đi với vận tốc 100 dặm một giờ, trong khi chủ yếu làm việc ở nhà và xa cách cộng tác viên sáng tạo, vậy mà sản lượng lại tăng vượt xa năng lực cung cấp của công ty. Disney đưa ra quyết định mà không suy nghĩ thấu đáo hoặc thử nghiệm các ý tưởng cho thỏa đáng, và cuối cùng nội dung lãnh đủ. Nhưng giờ đây, tư tưởng đó đã qua rồi, Iger đã quay lại và công ty đang hoạt động với nhịp độ bình thường và môi trường làm việc sẽ dẫn đến sự chủ tâm hơn và cuối cùng là những bộ phim hay hơn.

Từ trái sang: Alan Bergman, đồng chủ tịch Disney Entertainment; Dana Walden, đồng chủ tịch của Disney Entertainment; Bob Iger, CEO Disney Company, Josh D’Amaro người điều hành các công viên giải trí của Disney; và Jimmy Pitaro, chủ tịch bộ phận thể thao ESPN

Để coi sao. Còn tùy ở Bergman — một giám đốc điều hành kinh doanh lâu năm của Disney được thăng chức để vận hành các bộ phận điện ảnh sau khi Alan Horn nghỉ hưu cùng Iger, vào năm 2020 — biến điều đó thành hiện thực. Bergman được ghi công đã thực sự làm chạy được việc trong thời kỳ ngắn ngủi của Bob Chapek, khi mọi thứ phải thông qua đơn vị DMED phi-sáng tạo. Nhưng điều bất lợi với Bergman là, không như Horn, ông không có đủ năng lực để quản nổi những giám đốc điều hành cứng đầu đang quản lý những pháo đài đó. Kevin Feige của Marvel có lẽ là nhà sản xuất phim thành công nhất trong lịch sử Hollywood. Pete Docter tại Pixar đoạt ba giải Oscar trong vai trò là nhà làm phim. Kathleen Kennedy của Lucasfilm đảm nhận công việc bằng 40 năm kinh nghiệm sản xuất lâu năm với Spielberg và được chính George Lucas chúc phúc. Và Jennifer Lee tại Disney Animations chịu trách nhiệm về Frozen, chuỗi phim hoạt hình lớn nhất của công ty trong thập kỷ qua. Thử nói với những người đó rằng công trình đầu tiên của họ ôi chua đi thì biết.

Việc Horn, và sự kết hợp độc đáo kinh doanh và uy tín sáng tạo của ông có lẽ không thể thay thế được ở Disney. Ngoài ra, mặc dù giám sát các nhà máy sản xuất phim này và ngân sách sản xuất hàng tỉ đôla, nhiệm vụ lớn của Bergman dưới thời Iger 2.0 là khắc phục những nước đi thời Chapek và giúp đạt được lợi nhuận trong lĩnh vực phát trực tuyến, mà công ty đang đi đúng đường để đạt được. Có thể khiến phân tâm về sản xuất phim, nhưng lại là cần thiết về mặt tài chính nếu Iger muốn đưa Phố Wall quay lại với Disney.

Bốn giám đốc điều hành cứng đầu đang quản lý bốn pháo đài lớn trong Disney (từ trái qua): Kevin Feige của Marvel; Pete Docter tại Pixar; Kathleen Kennedy của Lucasfilm; và Jennifer Lee tại Disney Animations chịu trách nhiệm về Frozen

Bailey, thực thi chiến lược chỉ-làm-phim-ăn-khách của Iger, đã kiếm được tổng doanh thu khá kinh ngạc là sáu tỉ đôla trong nhiệm kỳ của mình (tính luôn 965 triệu đôla của The Jungle Book), tất cả đều giúp thúc đẩy các công viên giải và vật phẩm và tất cả các cách kiếm tiền của Disney. Ông đã chịu đựng suốt 14 năm — khoảng thời gian dài vô tận để điều hành một đơn vị sản xuất phim, thậm chí còn dài hơn chín năm mà Jeffrey Katzenberg làm việc tại Disney. Và bây giờ ông sẽ trở thành nhà sản xuất Tron: Ares và hoặc theo đuổi mở công ty riêng hoặc chờ một hợp đồng làm việc tại hãng khác.

Disney xoay trục

Ngoài việc thay giám đốc điều hành, xem ra Disney đang nghĩ hơi khác một chút về loại phim họ muốn làm. Thật kỳ lạ khi phim lại thu hút được sự chú ý quá mức như vậy với các công ty truyền thông, và các chuỗi phim lớn nhất vẫn bắt đầu dưới dạng hoặc phim lẻ hoặc trở thành những cỗ xe lu tài chính và văn hóa nhờ phát hành rạp. Chưa hết, kể từ khi truyền hình cáp trở thành cỗ máy tạo doanh thu cho các hãng phim, Phố Wall không thực sự quan tâm số liệu phòng vé sáng chủ nhật. Những phim thành công một lần — ngay cả những phim có doanh thu hàng tỉ đôla trở thành đồ chơi mô hình ở Hồng Kông — cũng không được đánh giá cao bằng doanh thu định kỳ của truyền hình.

Trong khi các nhà điều hành của Searchlight đang vui mừng vì bộ phim phát hành gần đây nhất của họ, Poor Things loại R, vượt mốc 100 triệu USD toàn cầu, con số đó sẽ hết sức đáng xấu hổ đối với hầu hết các phim mà Bailey đã thực hiện trong thập kỷ qua

Tất nhiên, trừ phi có vấn đề được nhận thấy. Và Disney, bất chấp phong cách lịch lãm của Iger, hiện có một trong những vấn đề đó. Greenbaum, một nhà điều hành và sản xuất phim nghệ thuật chuyên nghiệp có phải là câu trả lời không? Suy cho cùng, trong khi các nhà điều hành của Searchlight đang vui mừng vì bộ phim phát hành gần đây nhất của họ, Poor Things loại R, vượt mốc 100 triệu USD toàn cầu, con số đó sẽ hết sức đáng xấu hổ đối với hầu hết các phim mà Bailey đã thực hiện trong thập kỷ qua. Tất nhiên, so sánh thì khập khiễng, nhưng bạn hiểu đấy: Rủi ro hiện nay cao hơn nhiều và khoa học trong việc tạo ra phim bom tấn khủng, có sẵn thương hiệu cho khán giả toàn cầu rất khác so với việc làm những bộ phim đặc biệt chủ yếu dành cho đám đông mùa giải thưởng.

Nhưng đó chính là điều thú vị về sự tuyển dụng này. Disney Studios đã có một đợt làm lại các phim hoạt hình ăn khách của mình thành công phi thường — Will Smith hát karaoke Robin Williams trong Aladdin có cảm giác giống như kịch bản SNL, nhưng đã thu về 1 tỉ USD — và giờ đây khá rõ là khán giả đang đòi cái gì thú vị và bất ngờ hơn. Kể từ năm 2010, hãng phim người đóng của Disney không tạo ra chuỗi phim mới nào không dựa trên một phim trước đó hoặc tài sản trí tuệ của Disney. Và sau khi hãng phim hỏng ăn John Carter, The Lone Ranger và Tomorrowland trong khoảng thời gian 2012-2015 đó, đơn vị phim người đóng thậm chí chẳng cần cố gắng gì cũng thắng đậm, ngoại trừ The BFG của Spielberg, năm 2016, và A Wrinkle in Time của Ava DuVernay năm 2018, cả hai đều thất bại. (Artemis Fowl của Ken Branagh lẽ ra đã bị xịt năm 2020, nhưng Covid đã chuyển bộ phim đó sang Disney+.)

Greenbaum đã chào triết lý của mình bằng một câu hỏi: Bộ phim này có cần tồn tại không? Nghe có vẻ đơn giản nhưng thực sự mang tính cấp tiến đối với Disney. Có ai yêu cầu xem bản làm lại Ngôi nhà ma ám không? Không, nhưng chuyện đó xảy ra năm ngoái (ảnh)

Hơn bất kỳ đối thủ điện ảnh nào của mình, Disney đã phát triển trên sự quen thuộc và nhất quán, cả hai yếu tố này đều khiến ngành công nghiệp phải ghen tị — cho đến một ngày họ không như vậy nữa. Liệu Disney có tạo ra thứ gì đó có tính lật đổ và tự biết mình như Barbie không? Có lẽ trong phim người đóng thì không. Nhưng việc đưa một người như Greenbaum vào vai trò này nghĩa là Iger và Bergman thừa nhận rằng chí ít họ cần thực hiện một vài thay đổi thú vị, đột phá hoặc có thể cố gắng tiếp thêm sinh lực cho các chuỗi phim hiện có bằng những nhà làm phim tác gia sẽ chấp nhận rủi ro. Nếu Free Guy của Ryan Reynolds, xuất phẩm của 20th Century, không bị Covid làm tê liệt vào mùa hè năm 2021, thì chắc đã dễ dàng mở ra một phim chuỗi phong cách Disney. (Với 330 triệu USD toàn cầu và những đánh giá tích cực, chuyện đó vẫn có thể xảy ra.) Đó có vẻ là hướng đi mà Greenbaum sẽ hướng tới. Đâu có luật nào bảo Disney chỉ được dựa vào IP. Đó là cách an toàn nhất để đi trong ngắn hạn, nhưng ngắn hạn đã hết, vậy bây giờ thì sao?

Ngoài ra, Greenbaum giờ đây cũng sẽ giám sát 20th Century và lãnh đạo của đơn vị này, Steve Asbell — phạm vi lớn hơn nhiều so với Bailey. Được biết, trong cuộc gặp với Iger và Bergman, Greenbaum đã chào triết lý của mình bằng một câu hỏi: Bộ phim này có cần tồn tại không? Nghe có vẻ đơn giản nhưng thực sự mang tính cấp tiến đối với Disney. Có ai yêu cầu xem bản làm lại Ngôi nhà ma ám không? Không, nhưng chuyện đó xảy ra năm ngoái vì mọi người đều biết Ngôi nhà ma ám là gì. Liệu Moana người đóng có cần xuất hiện trên đời khi nguyên tác ra mắt cách đây tám năm và hoạt hình Moana 2 cũng đang xúc tiến? Có lẽ là không, nhưng theo mô hình cũ thì là chuyện hiển nhiên. Tương tự với các phiên bản người đóng Snow White và Lilo and Stitch sắp ra mắt.

Liệu Moana người đóng có cần xuất hiện trên đời khi nguyên tác ra mắt cách đây tám năm và hoạt hình Moana 2 cũng đang xúc tiến?

Có thể đây chỉ là mơ tưởng, nhưng có cảm giác đặt hàng đầu tiên của Greenbaum không phải là tìm cách tạo ra Tangled với Sydney Sweeney. Có lẽ sẽ mất một thời gian và Disney chắc chắn sẽ không từ bỏ cái món IP rồi, nhưng xem ra ban lãnh đạo đã hiểu rằng khi cẩm nang cũ không còn hiệu quả như đã từng, ít nhất họ phải cố gắng làm gì đó.

Tuyển dụng của Netflix

Nhắc đến cẩm nang cũ, thật khó nhìn vào việc tuyển dụng nhà sản xuất Dan Lin làm chủ tịch tập đoàn phim Netflix mà không hỏi, Vậy bây giờ công việc đó LÀ GÌ? Không phải là gì thì chúng ta biết, và về cơ bản đó là những gì Scott Stuber đã làm khi thành lập và điều hành đơn vị này trong bảy năm bằng cách chi tiêu thoải mái, mặc sức làm thật nhiều. Ôi trời, đó là khoảng thời gian hoang dã. Một ngày nào đó ta sẽ thích thú nhìn lại một vài trong số những bộ phim đốt tiền trị giá chín chữ số đó, như Rebel Moon của Zack Snyder, White Noise của Noah Baumbach, Bardo của Alejandro Iñárritu. Danh sách này còn tiếp tục.

Tất nhiên, Stuber biện minh cho những cú vuột đó bằng cách a) giành lấy những phút được xem quý giá từ ngay cả những bộ phim sống sít nhất với một ngôi sao lớn đóng vai chính, b) nhận giải Oscar cho những tác phẩm uy tín đã thành công, như Don’t Look Up, Roma và The Power of the Dog, và c) thu hút các nhà làm phim và diễn viên hàng đầu thực sự làm việc cho Netflix mà không thèm phát hành rạp.

Scott Stuber đã thành lập và điều hành đơn vị làm phim của Netflix trong bảy năm bằng cách chi tiêu thoải mái, mặc sức làm thật nhiều. Một ngày nào đó ta sẽ thích thú nhìn lại một vài trong số những bộ phim đốt tiền trị giá chín chữ số đó, chẳng hạn như Rebel Moon của Zack Snyder

Hãy nhớ rằng, giờ đây chúng ta coi việc Leo DiCaprio hoặc Martin Scorsese sẵn sàng làm việc cho Netflix là hiển nhiên. Làm một phim Netflix có thể dễ dàng giống như làm một phim trong tuần cho CBS vào năm 1985. Thực ra không có khác biệt thực sự nào, ngoại trừ ngay từ đầu, Netflix đã trả tiền… Leo và Marty đã kiếm được hàng chục triệu đôla nhờ Don’t Look Up và The Irishman tương ứng. Stuber bắt đầu thành lập hãng phim, rồi thì các tài năng và toàn bộ ngành công nghiệp theo sau.

Nhưng giờ đây, vì những lý do thường được thảo luận trong lĩnh vực này — từ lo ngại về chi phí và chất lượng, đến phim bộ ưu tiên dữ liệu xem, đến việc các hãng phim thắt chặt tiền sẵn sàng cấp phép cho những tựa phim hàng đầu, đến sở thích cá nhân của Bajaria — Netflix sẽ tạo ra ít phim hơn rất nhiều. Nghe nói chi phí cũng giảm xuống. Netflix vẫn sẵn sàng chi tiêu, nhưng không nhiều và không phải gì cũng chi.

Nhưng đó có lẽ là một điểm cộng cho Lin, nhà sản xuất phim hiếm hoi tốt nghiệp MBA của Harvard, có công ty Rideback đã thực hiện một số phim rất hay (chuỗi phim Lego Movie, The Two Popes) và những phim kém hay hơn nhưng thành công (It, và Aladdin cho Bailey của Disney), lẫn thất bại của Ngôi nhà ma ám mùa hè năm ngoái. Làm 80 phim mỗi năm thật tệ… chỉ cần hỏi Stuber sau một ly rượu vang. Nhưng 20 đến 30 phim thì? Được biết Netflix đang hy vọng Lin sẽ làm ra nhiêu đó — dễ quản lý hơn và đây vẫn sẽ là hãng phim sản lượng nhiều nhất trong thị trấn rồi.

Dan Lin, nhà sản xuất phim hiếm hoi tốt nghiệp MBA của Harvard

Phần lớn chúng có thể sẽ là những phim nhỏ hơn; phim truyền hình và phim hành động theo phong cách hãng phim kinh phí trung bình, một số phim hài và một vài tựa phim có kinh phí lớn hơn để thực hiện một số hoạt động tiếp thị, cũng như một hoặc hai phim câu giải thưởng để duy trì trò chơi đó — tuy nhiên, không phải 10 phim một năm để rồi tràn đồng. Bajaria cũng muốn phim của Netflix thống trị danh sách Top 10 phim nguyên tác phát trực tuyến cuối năm của Nielsen; năm vừa qua, chỉ có Glass Onion: A Knives Out Mystery lọt vào bảng xếp hạng.

Chất lượng tổng thể cuối cùng sẽ đi lên? Đó là câu hỏi lớn. Một vài nhà sản xuất đã tỏ ra lạc quan vì sở thích phim thương mại và thành tích của Lin. Trong bối cảnh ngành kinh doanh điện ảnh có quá nhiều hỗn loạn và các nhà điều hành phim hàng đầu của ba hãng phát trực tuyến lớn giờ đây báo cáo cho các nhà điều hành được nuôi dưỡng độc quyền ở lĩnh vực truyền hình, ít nhất đó là một dấu hiệu đáng hy vọng.