• 2023 nhìn lại: Hollywood tan vỡ hay đạt điểm tới hạn

• 2023 nhìn lại: Một năm xem phim còn đọng gì trong tâm trí?

• 2023 nhìn lại: Một năm tuyệt vời cho cảnh tình dục trên phim Hollywod - dị ứng thì đừng xem

• 2023 nhìn lại: Nhật Bản thắng lớn với đạo diễn tác gia và anime nhưng nổ tung hai câu chuyện chấn động ngành giải trí

• 2023 nhìn lại: Tăng trưởng ở các phòng vé trọng điểm - Xếp hạng toàn cầu hãng phim

Li Bingqian là một trong khoảng 503 triệu khán giả ở Trung Quốc vào năm 2023, theo cơ sở dữ liệu thị trường điện ảnh Beacon. Họ đã đóng góp đến 54,9 tỉ nhân dân tệ (7,72 tỉ đôla Mỹ) doanh thu phòng vé ở thị trường điện ảnh lớn thứ hai thế giới vào năm 2023, tăng 82,6% so với năm 2022 và bằng khoảng 85% của năm 2019, Cục Điện ảnh Trung Quốc công bố.

Mãn giang hồng, phim có doanh thu cao nhất ở Trung Quốc năm ngoái với 4,5 tỉ nhân dân tệ ở phòng vé

Sự phục hồi đến nhờ nhiều biện pháp hỗ trợ của chính quyền sau một vài năm khó khăn, bao gồm giảm thuế cho nhà rạp và nới lỏng các thỏa thuận chiếu phim cho phép nhiều phim được phát hành ở các khu vực cụ thể của quốc gia này.

Li Bingqian, 25 tuổi, vẫn nằm trong nhóm khán giả Trung Quốc đông đảo nhất, nhưng đã có dấu hiệu thay đổi. Theo Beacon, những người dưới 29 tuổi chiếm 52,2% lượng người xem phim tính đến ngày 17 tháng 10, nhưng tỷ lệ trên 35 tuổi đã tăng từ 20,4% năm 2019 lên 29% vào năm 2023.

Một lần nữa đi xem phim ở rạp là lựa chọn được nhiều người yêu thích. 77 phim đã được phát hành trong mùa lễ hội cận kề Tết Nguyên Đán từ ngày 24 tháng 11 đến ngày 31 tháng 12 — nhiều nhất kể từ năm 2020. Trong số đó có Endless Journey, kể câu chuyện của một thám tử cảnh vệ truy lùng tội phạm và trở thành phim có thành tích cao thứ hai thế giới kỳ cuối tuần ra mắt vào ngày 15 tháng 12.

Những phim Trung Quốc này phần lớn đã thúc đẩy sự phục hồi của ngành điện ảnh Trung Quốc, trong khi phim nhập khẩu còn chật vật. Người trong ngành nói với Sixth Tone rằng thị hiếu của khán giả Trung Quốc đang thay đổi, chuộng các phương pháp quảng cáo và cốt truyện phim hiệu quả hơn.

Theo Beacon, 620 phim được phát hành trong năm 2023, nhiều hơn năm 2019 chín phim, trong đó hơn 84% là phim Trung Quốc. Sáu phim trong số này thu về hơn 2 tỉ nhân dân tệ, trong đó có Mãn giang hồng, phim có doanh thu cao nhất ở Trung Quốc năm ngoái với 4,5 tỉ nhân dân tệ ở phòng vé.

Tất cả 10 phim có doanh thu cao nhất năm 2023 đều là phim Trung Quốc — lần thứ hai trong những năm gần đây. Điều này đánh dấu sự thay đổi liên tục của khán giả Trung Quốc khỏi phim nhập khẩu trong những năm gần đây.

Phim nhập khẩu chỉ chiếm 17,4% doanh thu phòng vé năm 2023, thấp nhất kể từ năm 2014. Con số này là 37,9% vào năm 2019, theo Beacon.

Số lượng phim nhập khẩu qua các năm

Nguồn: Beacon, Maoyan Pro. Số liệu đến ngày 31 tháng 12 năm 2023

Các công ty điện ảnh lớn trong nước bị ảnh hưởng nặng nề trong thời kỳ đại dịch, bao gồm Wanda Film, China Film, Omnijoi và HG Entertainment, chứng kiến lợi nhuận ròng trong quý ba tăng hơn 100% so với cùng kỳ.

Sự sụt giảm xảy ra ngay cả khi chính quyền không cấm chiếu phim nhập khẩu, được người dân trong nước gọi là “thời kỳ bảo vệ phim nội địa”, trong mùa hè cao điểm năm ngoái. Theo Beacon, số lượng phim nhập khẩu năm 2023 đã tăng từ 59 của năm 2022 lên 89 phim, đưa con số này tiến gần hơn đến mức trước năm 2020.

“Nếu so sánh với những năm trước, kết quả tổng thể của phim nhập khẩu năm 2023 không như mong đợi,” Zhang Tong, trưởng phân tích của nền tảng bán vé nội địa Maoyan, nói với Sixth Tone.

Phòng vé: phim trong nước so với phim nhập khẩu

Nguồn: Beacon, Maoyan Pro. Số liệu đến ngày 31 tháng 12 năm 2023

Trong khi tất cả 10 phim Trung Quốc có doanh thu cao nhất đều mang về hơn 1 tỉ nhân dân tệ, cả phần thứ 10 của chuỗi phim mang tính biểu tượng Fast & Furious, phim nhập khẩu có doanh thu cao nhất ở Trung Quốc năm ngoái, lẫn phần thứ bảy của Mission Impossible đều không qua được mốc 1 tỉ nhân dân tệ.

Sự nổi tiếng kéo dài của các chuỗi phim lâu đời như Mission Impossible và Fast & Furious trong số phim nhập khẩu chịu một phần trách nhiệm khiến khán giả Trung Quốc giảm mức độ yêu thích, Wang Xinrui, một đạo diễn phim độc lập 29 tuổi, nói.

Wang Xinrui miêu tả Hollywood như “cơm rang nguội ngắt” trong những năm gần đây, một câu nói của người Trung Quốc có nghĩa là lặp lại những gì đã được thử và kiểm chứng thay vì đưa ra điều mới mẻ.

Top 10 phim có doanh thu cao nhất ở Trung Quốc qua các năm

Nguồn: Beacon, Maoyan Pro. Số liệu đến ngày 31 tháng 12 năm 2023

Zhang Tong đồng ý, và nhấn mạnh sự nổi lên ngày một ấn tượng của phim Trung Quốc góp phần làm giảm quan tâm đến phim nhập khẩu. Trong khi trước đây, khán giả Trung Quốc bị thu hút bởi hiệu ứng đặc biệt tiên tiến và cách kể chuyện phức tạp của phim nhập khẩu thì nay phim nội địa đã cải thiện được cả hai mặt này.

Những phim đáng chú ý năm ngoái được ngợi khen nhờ hiệu ứng đặc biệt bao gồm Lưu lạc địa cầu 2, phần tiếp theo được nhiều mong đợi của bom tấn khoa học viễn tưởng năm 2019 và Phong thần tam bộ khúc, sử thi thần thoại dựa trên tiểu thuyết Phong thần diễn nghĩa thời nhà Minh.

Người hâm mộ Trung Quốc cũng đang tìm kiếm những phim mà họ có thể dễ dàng liên hệ hơn, Zhang Tong nói. Ví dụ, phim đình đám No More Bets đào sâu nạn lừa đảo trên mạng, trong khi phim hoạt hình Tràng An tam vạn lý đánh đúng vào tình cảm của cả người lớn tuổi lẫn giới trẻ thông qua trình diễn các bài thơ Đường quen thuộc với hầu hết người Trung Quốc.

Sự nổi tiếng kéo dài của các chuỗi phim lâu đời như Mission Impossible (ảnh trên, phải) và Fast & Furious trong số phim nhập khẩu chịu một phần trách nhiệm khiến khán giả Trung Quốc giảm mức độ yêu thích

“Nhiều phim bom tấn nhập khẩu vào Trung Quốc có tác động tương đối nhỏ đến đời sống thực, đặc biệt là đối với các vấn đề xã hội ở Trung Quốc, khiến chúng xa rời với cảm xúc của người dân Trung Quốc,” Yang Xiaolin, giám đốc Viện Nghiên cứu Điện ảnh của Đại học Tongji, nói với Sixth Tone.

Không bàn đến cốt truyện, phim nhập khẩu cũng không theo kịp các chiến lược quảng cáo mới nhất ở Trung Quốc, Zhang Tong nói. Ngoài các kênh tiếp thị thông thường, chẳng hạn nền tảng Weibo, phim Trung Quốc cũng đang nhắm mục tiêu đến nhóm nhân khẩu học cụ thể thông qua nền tảng phong cách sống Xiaohongshu và các nền tảng video ngắn như Douyin, TikTok phiên bản Trung Quốc.

Nhưng trong khi phim Trung Quốc làm tốt hơn so với phim nhập khẩu trong năm 2023, việc phân bổ doanh thu phòng vé trong năm dấy lên câu hỏi về việc liệu ngoài những phim có doanh thu cao nhất ra thì sự phục hồi của thị trường điện ảnh có bền vững hay không.

Người hâm mộ Trung Quốc cũng đang tìm kiếm những phim mà họ có thể dễ dàng liên hệ hơn. Ví dụ, phim đình đám No More Bets (trái) đào sâu nạn lừa đảo trên mạng

Theo Maoyan, phần lớn doanh thu phòng vé đến từ hai mùa cao điểm xem phim trong năm là mùa tết và mùa hè: khoảng 50% doanh thu vào năm 2023 — tăng từ 37% trong cùng kỳ năm 2019.

Đặc biệt, mùa phim tết vào cuối tháng 1 năm ngoái, có doanh thu phòng vé tết lớn thứ hai trong lịch sử Trung Quốc, đến ngay sau khi các rạp chiếu phim mở cửa trở lại.

Và mặc dù nhiều người đến rạp phim ít nhất một lần trong năm 2023, nhưng số lượt xem trung bình đã giảm từ 3,25 lần vào năm 2019 xuống còn 2,42 lần vào năm vừa qua, theo Beacon. Con số này làm dấy lên nỗi lo phải chăng doanh thu phòng vé phục hồi chỉ là tạm thời, vì sự quan tâm của khán giả đối với phim không cố định suốt năm.

Các quan chức đã phát tín hiệu họ ý thức về vấn đề này, với việc Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh Mao Yu kêu gọi phát hành nhiều “phim chất lượng” hơn vào cuối tuần để đảm bảo sự phục hồi toàn diện hơn của ngành.

Cũng có những lo ngại phim đại chúng nhất ngày càng thống trị thị trường, với 10 phim có doanh thu cao nhất chiếm hơn một nửa doanh thu phòng vé, theo báo cáo từ Tencent Entertainment.

Sự phục hồi hoàn toàn của ngành công nghiệp này vào năm 2024 phụ thuộc vào việc liệu có thể giữ khán giả tiếp tục hào hứng với phim và trải nghiệm xem phim thông qua các dịch vụ chất lượng cao hay không, nhà phân tích Zhang Tong của Maoyan nói: “Khán giả Trung Quốc có kỳ vọng cao hơn về nội dung và ngày càng trở nên lý trí hơn trong chi tiêu.”

Khán giả Trung Quốc có kỳ vọng cao hơn về nội dung và ngày càng trở nên lý trí hơn trong chi tiêu

Đối với đạo diễn trẻ Wang, mặc dù ngành này đang đi đúng hướng, anh cũng muốn thấy nhiều phim Trung Quốc hay hơn được sản xuất để duy trì sự quan tâm của khán giả. “Mọi người đang đánh giá cao những câu chuyện nguyên tác, sáng tạo hơn là đạo diễn và ngôi sao nổi tiếng,” Wang nói, nhấn mạnh thực tế là ngày càng có nhiều đạo diễn và biên kịch trẻ thu hút được sự chú ý trong ngành.

Ba xu hướng định hình phim Trung Quốc năm 2023 Phim ly kỳ được mùa Quán quân phòng vé mùa hè của Trung Quốc, No More Bets, là phim ly kỳ gay cấn, đầy bạo lực về người Trung Quốc bị mắc kẹt trong các “nhà máy lừa đảo” viễn thông trên khắp Đông Nam Á. Mặc dù cốt truyện giật gân nhưng phim thứ hai của đạo diễn Thân Áo lại đi sâu vào tác hại trong thế giới thực do ngành này gây ra với một chuỗi phim quảng cáo ngắn nêu bật câu chuyện của các nạn nhân, dẫn đến kêu gọi trấn áp các cơ sở viễn thông lừa đảo. Phim nổi tiếng thứ nhì mùa hè, Lost in the Stars, có cách tiếp cận tương tự, đề cập đến các chủ đề nóng nhất trên mạng xã hội Trung Quốc: khoảng cách giàu nghèo, phân chia tài sản trong hôn nhân và quan hệ giới tính. Dựa trên vụ việc có thật về một người phụ nữ bị chồng sát hại trong tuần trăng mật, phim mang đến cho khán giả ỷ tưởng trả thù kỳ quặc, đồng thời gây ra nỗi bất an lan rộng về tình yêu và hôn nhân Giành lại niềm tin của khán giả Một trong những phim thành công bất ngờ của năm là Phong thần tam bộ khúc, phim đầu tiên trong bộ ba phim kỳ ảo đã được lên kế hoạch dựa theo thần thoại nổi tiếng. Kỳ ảo là thể loại không còn được khán giả ưa chuộng trong những năm gần đây, nhưng Phong thần tam bộ khúc dựa vào sự truyền miệng mạnh mẽ và chuyến vận động quảng cáo qua 29 địa điểm do đạo diễn Ô Nhĩ Thiện dẫn dắt để tìm chỗ đứng và mang về hơn 400 triệu đôla ở Trung Quốc. Chuyến lưu diễn quảng bá của đội ngũ sản xuất cuối cùng đã trở thành tấm vé nóng xứng đáng, với việc dàn diễn viên và đoàn làm phim nhận được nhiều lời khen ngợi vì cách tiếp cận thân thiện với người hâm mộ và sẵn lòng giao lưu với khán giả. “Phim Trung Quốc cần thực sự mở rộng phạm vi và giành được sự tin tưởng của khán giả,” Trần Tư Thành, người sản xuất Lost in the Stars và nổi tiếng trong giới điện ảnh Trung Quốc là một trong những nhà sản xuất xuất sắc nhất quốc gia này, nói với giới truyền thông. Một thế hệ đạo diễn mới đẩy lùi các giới hạn Phim có doanh thu đứng đầu và thứ mười năm 2023 đều của Trương Nghệ Mưu, ở tuổi 73 tiếp tục là một trong những nhà làm phim nổi tiếng và được yêu thích nhất Trung Quốc. Nhưng phần còn lại của danh sách do những gương mặt mới thống trị. Thôi Duệ đã dành nhiều năm làm phim Hollywood kinh phí lớn trước khi trở về Trung Quốc để đồng đạo diễn Lost in the Stars. No More Bets là phim điện ảnh thứ hai của Thân Áo, còn Tràng An, Papa và Never Say Never đều là phim điện ảnh đầu tay của các đạo diễn. Một lý do cho tất cả những cái tên mới là sự đa dạng của danh sách phát hành năm nay. Từ phim ly kỳ, chính kịch đến phim hài và phim hoạt hình, xem ra khán giả Trung Quốc đang khao khát những lựa chọn mới. Điều đó không chỉ mở ra cơ hội cho các nhà làm phim trẻ mà còn mang lại cho các đạo diễn phim nghệ thuật như Ngụy Thư Quân ba lần được chọn ở Cannes cơ hội thâm nhập vào dòng phim chủ lưu. Phim noir hiện đại (neo-noir) Only the River Flows của đạo diễn Ngụy đã thu về hơn 300 triệu nhân dân tệ (42 triệu đôla Mỹ) ở phòng vé, một phần nhờ vào sự nổi tiếng của diễn viên Chu Nhất Long. Phong thần tam bộ khúc dựa vào sự truyền miệng mạnh mẽ và chuyến vận động quảng cáo qua 29 địa điểm do đạo diễn Ô Nhĩ Thiện (trái) dẫn dắt để tìm chỗ đứng và mang về hơn 400 triệu đôla ở Trung Quốc Phát biểu tại lớp đạo diễn được tổ chức trong khuôn khổ Liên hoan phim FIRST năm nay, nhà làm phim nghệ thuật Yang Chao đã nói với các đạo diễn đầy tham vọng đừng bỏ qua thể loại này. “Hãy khám phá càng nhiều thể loại và kiểu phim khác nhau càng tốt,” ông thúc giục. “Bạn cần phải nắm vững những kiến thức cơ bản về làm phim theo thể loại nếu muốn đáp ứng mong muốn bị bỏ quên từ lâu của khán giả Trung Quốc đối với những bộ phim theo thể loại. Trong trường hợp này, đón nhận phim thể loại không có nghĩa là từ bỏ tham vọng, Yang Chao nói thêm: “Phim thể loại đứng vững trước thử thách của thời gian thường là phim có quan điểm và thông điệp độc đáo.” Tràng An tam vạn lý đánh đúng vào tình cảm của cả người lớn tuổi lẫn giới trẻ thông qua trình diễn các bài thơ Đường quen thuộc với hầu hết người Trung Quốc Nếu có một điểm chung giữa thế hệ các nhà làm phim Trung Quốc đang lên, thì đó là sự sẵn sàng làm việc trong khuôn khổ quy định của ngành và thị trường để tìm cách kể những câu chuyện quan trọng.