• Thế nào là 'IMAX đích thực'? Oppenheimer dấy lên tranh luận mới

Một góc võ đài (trái), Tom Cruise đang chuẩn bị giành chiến thắng từ thành công vang dội của Top Gun: Maverick với phần tiếp theo chuỗi phim hành động lớn khác của anh, Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One. Ở góc võ đài bên kia (phải), Christopher Nolan, một trong số ít đạo diễn nổi tiếng đến mức chỉ riêng tên của anh thôi cũng có thể thu hút đám đông, đang sẵn sàng phát hành bộ phim rất được mong đợi Oppenheimer

Một góc võ đài, Tom Cruise đang chuẩn bị giành chiến thắng từ thành công vang dội của Top Gun: Maverick với phần tiếp theo chuỗi phim hành động lớn khác của anh, Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One. Đây được kỳ vọng là một trong những bộ phim lớn nhất của mùa hè khi ra rạp vào ngày 12 tháng 7.

Ở góc võ đài bên kia, Christopher Nolan, một trong số ít đạo diễn nổi tiếng đến mức chỉ riêng tên của anh thôi cũng có thể thu hút đám đông, đang sẵn sàng phát hành bộ phim rất được mong đợi Oppenheimer. Bộ phim kinh phí lớn về việc tạo ra bom nguyên tử ra mắt chỉ một tuần sau đó vào ngày 21 tháng 7.

Kịch tính trung tâm là khả năng tiếp cận Imax, và 401 rạp chiếu của công ty này ở Mỹ sẽ được phân chia như thế nào giữa hai lực hút phòng vé.

Kịch tính trung tâm là khả năng tiếp cận Imax, và 401 rạp chiếu của công ty này ở Mỹ sẽ được phân chia như thế nào giữa hai lực hút phòng vé

Trong trường hợp này thì không còn gì để mà thương lượng nữa rồi. Mission: Impossible 7 của Paramount chỉ chiếu trên màn hình Imax trong một tuần, theo báo cáo đầu tiên của Puck, bản tin lĩnh vực kinh doanh truyền thông, rồi phải nhường tất cả lịch chiếu cho Oppenheimer. Mặc dù Cruise đã tự mình gọi điện khắp nơi để nhắc nhở mọi người rằng chưa đầy một năm trước, Maverick đã kiếm được hơn 100 triệu đôla chỉ riêng từ Imax. Anh nhắc nhở rằng rút ngắn thời lượng Imax của Dead Reckoning thì tất cả các bên liên quan có nguy cơ mất không biết bao nhiêu là tiền.

Nhưng rất lâu trước khi MI phần tiếp theo thường bị trì hoãn này chuyển đến giữa tháng 7, Universal đã đạt được một thỏa thuận hiếm hoi để Oppenehimer kiểm soát toàn bộ điểm chiếu Imax ở Bắc Mỹ trong ba tuần trọn vẹn. (Các đạo diễn như Nolan, những người sử dụng máy quay Imax để quay phim của họ, thường được cấp một cửa sổ độc quyền trong hai tuần.) Kết quả là, Barbie đầy sao của Greta Gerwig, cũng khởi chiếu vào ngày 21 tháng 7, hoàn toàn không chiếu ở định dạng Imax.

Trong trường hợp này thì không còn gì để mà thương lượng nữa rồi. Mission: Impossible 7 của Paramount chỉ chiếu trên màn hình Imax trong một tuần, rồi phải nhường tất cả lịch chiếu cho Oppenheimer

“Tôi cảm thấy buồn vì chúng tôi không thể đáp ứng được tất cả. Tôi biết Mission: Impossible sẽ là một bộ phim thực sự lớn,” Giám đốc điều hành Imax Rich Gelfond nói với Variety. “Nolan có một vị trí đặc biệt trong trái tim Imax vì anh sử dụng máy quay của chúng tôi và quảng bá cho chúng tôi. Không phải ý chúng tôi nói rằng chúng tôi có thể kiếm được nhiều tiền hơn. Tôi hy vọng sau phần dành cho Oppenheimer, chúng tôi có thể mang Mission trở lại.”

Chắc trong tương lai sẽ còn nhiều trận chiến như thế này. Lý do: Lượng người xem không tăng lên lại trong thời kỳ đại dịch, nhưng nhu cầu xem một số bộ phim nhất định trên màn hình lớn nhất và sáng nhất, mà trong ngành gọi là định dạng màn ảnh rộng cao cấp (PLF), đã tăng theo cấp số nhân.

Để thấy đây không phải là sự quay cuồng từ các nhà khai thác PLF, có những số liệu thống kê chứng minh việc khán giả đang mua những gì họ đang bán. Theo công ty, doanh thu xem phim giảm 33% so với năm 2019, nhưng thị phần của Imax, một trong những hình thức dễ nhận biết hơn của nghệ thuật điện ảnh, đã tăng 50% mà không cần thêm bất kỳ phòng chiếu mới nào.

Những định dạng cao cấp thường cháy hết vé bán trước cho những bộ phim đậm hiệu ứng hình ảnh như Oppenheimer và Mission: Impossible, với đồ họa rực rỡ, những pha nguy hiểm điên rồ

Trải nghiệm xem được nâng cao đó có thể chiếm tới 30-40% tổng doanh thu phòng vé của một phim bom tấn kinh phí lớn, mặc dù chỉ có khoảng 900 màn hình PLF khắp Bắc Mỹ. Kết quả là, các hãng phim gặp nhiều rủi ro hơn trong cuộc chiến giành quyền tiếp cận số lượng phòng chiếu hữu hạn có thể tạo ra doanh thu bán vé vượt trội này.

Lấy một ví dụ gần đây về sức mạnh phòng vé của Imax, hãy xem Spider-Man: Across the Spider-Verse của Sony. Cuộc phiêu lưu hoạt hình đã mở màn với 120 triệu đôla hùng hậu từ 4.313 địa điểm ở Bắc Mỹ và trung bình 19.736 đôla mỗi địa điểm trên màn hình 2D tiêu chuẩn. Mặt khác, phim thu trung bình 25.159 đôla trên một điểm màn hình PLF; và 34.214 USD trên một điểm màn hình Imax.

Những con số đó thách thức lý lẽ thông thường cho rằng giá cả cản trở người ta đi xem phim. Vé cho PLF đắt hơn đáng kể, lên tới 28 đôla ở các thành phố lớn như New York và Los Angeles so với 18 đôla cho chỗ ngồi xem 2D thông thường. Chưa hết, những định dạng đó thường cháy hết vé bán trước cho những bộ phim đậm hiệu ứng hình ảnh như Oppenheimer và Mission: Impossible, với đồ họa rực rỡ, những pha nguy hiểm điên rồ và tài năng nói rằng — đúng thế, nhất định rồi — không chỉ là hay nhất, mà là cách duy nhất để trải nghiệm phim của họ.

Nolan nổi tiếng là người truyền bá hết hơi về trải nghiệm độc nhất vô nhị của Imax, đến độ gọi nó là “định dạng phim tuyệt nhất từng được phát minh.” Ảnh: Christopher Nolan trình bày về Oppenheimer trong buổi giới thiệu của Universal tại CinemaCon ngày 26/4/2023

Vậy làm sao các hãng phim đảm bảo phim của họ được chiếu trên càng nhiều màn hình khổng lồ cao cấp càng tốt? Họ phải tranh giành thôi, tất nhiên. Đối với các giám đốc phân phối, phụ trách việc phát hành phim ra rạp, một phần quan trọng của công việc là thương lượng và kêu gọi sự ủng hộ của các chủ rạp chiếu phim để đảm bảo phim của họ có nhiều khung giờ chiếu chính hơn so với phim của đối thủ.

Imax hoạt động khác với các nhà khai thác PLF khác vì không cần đầu vào từ các hãng phim khi lên lịch chiếu cho lắm. Tất nhiên, các hãng phim đặt ngày phát hành cho phim của họ. Nhưng khi có một đống phim bom tấn, chẳng hạn ba cú đấm liên tiếp Indiana Jones, Mission: Impossible và Oppenheimer vào cuối tháng 6 và sang tháng 7, Imax sẽ là người quyết định cung cấp phim nào cho khách hàng quen của mình sau cuối tuần mở màn.

Nếu bộ phim thành công vượt trội, thì nó sẽ có cơ hội giữ chỗ nhiều khán phòng PLF hơn trong những tuần tiếp theo. Vì vậy, kể cả khi Oppenheimer đã ra rạp, Mission: Impossible mới nhất vẫn sẽ có mặt ở nhiều rạp với âm thanh đẳng cấp và màn ảnh rộng hơn ở tuần thứ hai, thứ ba và thậm chí là thứ tư

Dolby, ScreenX, 4DX và về cơ bản là bất kỳ định dạng lớn cao cấp nào khác không vận hành như vậy. Mặc cả cho những màn hình đó tương tự như 2D tiêu chuẩn, vốn thỏa thuận linh hoạt hơn căn cứ độ nổi tiếng của một bộ phim cũng như mối quan hệ giữa các nhà triển lãm và hãng phim hoặc nhà làm phim.

Hầu hết các rạp chiếu phim đều có ít nhất một khán phòng PLF, với các cụm rạp lớn hơn có hai hoặc ba phòng chiếu với những máy chiếu đặc biệt đó. Sau cuối tuần mở màn của một bộ phim, nhà rạp thường sẽ nhường nhiều, nếu không muốn nói là hầu hết, các suất chiếu cao cấp cho bất kỳ bộ phim nào ra mắt vào cuối tuần tiếp theo. Tuy nhiên, nếu bộ phim thành công vượt trội, thì nó sẽ có cơ hội giữ chỗ nhiều khán phòng PLF hơn trong những tuần tiếp theo.

Và tất nhiên, đó là phim có quy mô và tầm vóc thỏa đáng để khiến mọi người hào hứng. Không có ý xúc phạm 80 for Brady hay Book Club: The Next Chapter, nhưng những phim đó chẳng bao giờ yêu cầu khán giả xem ở định dạng 3D. Vì vậy, kể cả khi Oppenheimer đã ra rạp, Mission: Impossible mới nhất vẫn sẽ có mặt ở nhiều rạp với âm thanh đẳng cấp và màn ảnh rộng hơn ở tuần thứ hai, thứ ba và thậm chí là thứ tư.

Quảng bá cho Oppenheimer ở Quảng trường Thời Đại

Đây là chỗ mà việc đàm phán có thể phát huy tác dụng hiệu quả. Các hãng không thể rút lại hoặc hứa hẹn quyền tiếp cận một phim bom tấn để đổi lấy một phim khác có thể rủi ro hơn về mặt hấp dẫn thương mại. Nhưng chắc chắn họ có thể nhắc nhở nhà rạp những thành công trong quá khứ với hy vọng nhà rạp sẽ muốn thưởng cho hãng phim hoặc tài năng sáng tạo nhiều màn hình hơn trong các dự án tương lai.

Cho nên Paramount tận dụng sức hấp dẫn lâu dài của Top Gun: Maverick khi Dead Reckoning chuẩn bị ra rạp. Tương tự Disney dùng Avatar: The Way of Water khi đặt trước Indiana Jones và Universal nhờ vào Super Mario Bros. Movie khi Oppenheimer chuẩn bị phát hành.

Một số người trong cuộc than thở, vấn đề là giới nhà rạp có thể hay quên. Một giám đốc điều hành am hiểu những cuộc trò chuyện này nói đó là trò chơi “gần đây anh làm lợi gì cho tôi?”

Một lý do khiến Imax có nhiều quyền kiểm soát hơn và không nhất thiết là vì sự phổ biến của nó trong không gian chiếu bóng. Công ty sử dụng công nghệ độc quyền để tạo ra bản in phim được thiết kế đặc biệt để phù hợp với tỷ lệ khung hình của màn hình. Trong khi đó, các nhà khai thác PLF còn lại có thể chiếu cùng phiên bản bộ phim mà họ sẽ chiếu trên màn hình 2D do hãng phim cung cấp. Họ không cần đặt hàng các bản phim cụ thể cho khán phòng XD hoặc độ phân giải cao của mình. Nhờ vậy họ lên lịch linh hoạt hơn so với Imax, vốn cũng không thể nhanh chóng quay xe trong trường hợp một bộ phim không bán được vé. Vì Imax không có kế hoạch cung cấp Barbie, nên hãng sẽ không có phiên bản của bộ phim này để chiếu cho dù sau đó quyết định muốn sắp xếp một vài khung giờ chiếu.

Vấn đề phức tạp hơn là ở chỗ Imax có quyền lợi nhất định đối với một số phim như Eternals của Marvel, Us của Jordan Peele và Oppenheimer sử dụng công nghệ đã được cấp bằng sáng chế của mình. Khiến công ty háo hức ưu tiên những bộ phim đó khi quyết định ai sẽ nhận được số màn hình có hạn của họ. Những mối quan hệ mà Imax đã vun đắp với một số đạo diễn, như Nolan và Denis Villeneuve (Dune), đôi khi dường như lấn át nhu cầu về chuỗi phim được ưa chuộng và lâu đời vốn dĩ cực kỳ quan trọng đối với các nhà điều hành rạp chiếu, những người trong cuộc cho biết.

Giám đốc điều hành Imax Rich Gelfond nói với Variety, “Nolan có một vị trí đặc biệt trong trái tim Imax vì anh sử dụng máy quay của chúng tôi và quảng bá cho chúng tôi. Không phải ý chúng tôi nói rằng chúng tôi có thể kiếm được nhiều tiền hơn. Tôi hy vọng sau phần dành cho Oppenheimer, chúng tôi có thể mang Mission trở lại”

“Trong tình huống không thể tránh khỏi xung đột,” Gelfond nói, “chúng tôi sẽ xem xét một số yếu tố: thành tích trước đó của chuỗi phim, hình ảnh và mối quan hệ của chúng tôi với nhà làm phim.”

Về phần mình, Nolan nổi tiếng là người truyền bá hết hơi về trải nghiệm độc nhất vô nhị của Imax, đến độ gọi nó là “định dạng phim tuyệt nhất từng được phát minh”. Khi quảng cáo cho The Dark Knight năm 2012, anh nói với mọi người rằng “đó là tiêu chuẩn vàng và là tiêu chuẩn để mọi công nghệ khác phải sánh kịp, nhưng theo ý tôi thì không có công nghệ nào sánh được.”

Cruise đã tự mình gọi điện khắp nơi để nhắc nhở mọi người rằng chưa đầy một năm trước, Maverick đã kiếm được hơn 100 triệu đôla chỉ riêng từ Imax. Anh nhắc nhở rằng rút ngắn thời lượng Imax của Dead Reckoning thì tất cả các bên liên quan có nguy cơ mất không biết bao nhiêu là tiền

Truyền bá đến độ đó thì Nolan xứng đáng được hưởng trọn rồi, còn Cruise phải chịu thiệt thôi.