• Mỗi phim James Bond là một câu chuyện của thời đại tương ứng

• No Time to Die tìm cái kết xứng đáng cho James Bond của Daniel Craig

• No Time to Die và kết thúc của James Bond

• No Time to Die và tất cả tin bài liên quan

No Time to Die sẽ là phim cuối cùng Daniel Craig vào vai James Bond — đồng nghĩa chuỗi phim này đi vào một thời đại mới

Chưa phải lúc chết cho James Bond, nhưng nhiều trải nghiệm sẽ được tái sinh. Từ lần ra mắt màn ảnh rộng của nhân vật trong Dr No năm 1962, không dưới bảy nam diễn viên đã mặc bộ tuxedo 007, và người thứ tám sẽ sớm gia nhập. Phần mới nhất của loạt phim siêu điệp viên sẽ là phim cuối có Daniel Craig thủ vai người đàn ông bí ẩn nhấm nháp martini, và càng gần đến ngày ra mắt thì làn sóng phỏng đoán về nam diễn viên sớm kế nhiệm anh càng dồn lên. Richard Madden, Tom Hardy và ngôi sao Bridgerton Regé-Jean Page là những cái tên được đồn đại đã được tuyển vào MI6, nhưng có thể nói thay vì thắc mắc “ai sẽ đóng vai Bond” thì câu hỏi thú vị hơn là: họ sẽ đóng kiểu Bond nào?

“Mỗi khi một nam diễn viên mới trở thành Bond, loạt phim sẽ nhân cơ hội đó căn chỉnh lại mình cho khớp với lý tưởng của lứa khán giả họ đang tiếp cận,” tiến sĩ Jaap Verheul, biên tập The Cultural Life of James Bond — tuyển tập tiểu luận học thuật về đặc vụ ngầm này. Chỉ cần nhìn vào lần thay gác đền trong 007 mới nhất để hiểu luận điểm trên. Thời đại Craig bắt đầu năm 2006 với Casino Royale, đặt trong bóng ma của sự kiện 11 tháng 9. Bộ phim không chỉ chứa kẻ phản diện âm mưu với al-Qaeda để thực hiện các vụ tấn công, như nhân vật M của Judi Dench ám chỉ, mà còn có một tông điệu mới đi theo 007 mới. Đạo diễn Martin Campbell lấp mọi khung hình bằng vẻ thô ráp phản ánh khí hậu văn hóa của thời đại này, đối lập rõ rệt với sắc màu sặc sỡ như hoạt hình của những phần phim trước.

Richard Madden là một trong những ngôi sao được đồn sẽ thành Bond kế tiếp

“Thực ra phim Bond đầu tiên phát hành sau 11 tháng 9 là Die Another Day năm 2002,” Andrew Ellard, biên kịch và biên tập kịch bản mê mẩn Bond từ thời thơ ấu cho hay. “Ở khoảnh khắc đó, thế giới đang tức giận và hoang tưởng và tìm cách hiểu sự phức tạp của sự việc đã xảy ra.” Thay vì vậy, cái mà thế giới nhận được lại là một phim Bond Pierce Brosnan đóng chính toàn xe tàng hình với hang ổ băng nhóm điệu đà. “Nó đưa ra một tông điệu sai lệch,” ông nói. Các lời chê bai về mặt phê bình tiếp nối, dẫn tới việc Brosnan bị cho nghỉ và tìm kiếm một khởi đầu mới cho đặc vụ MI6. Casino Royale, với một nam nhân tóc vàng có cái nhìn u ám và sự vô cảm lạnh lùng trong đôi mắt, là kết quả của việc tái thiết lập đó, căn chỉnh lại nhân vật cho thời đại hoang tưởng về khủng bố và địa chính trị.

Tạo hình và cảm xúc của phim cũng được cập nhật. Verheul chỉ ra, các nhà phê bình so sánh Casino Royale với “các phim Batman của Christopher Nolan và The Bourne Identity, đã thành những phim ăn khách lớn và có phong cách thực tế hơn nhiều.” Tuy nhiên, Bond là một thực thể văn hóa lớn đến nỗi “có thể hấp thu bất cứ thứ gì văn hóa thời đại đang làm mà vẫn là một phim Bond,” theo lời Ellard. “Phim đầu tiên của Brosnan, Goldeneye, đầy những tay sai cầm súng máy, gần như là hồi đáp Die Hard và sự bùng nổ thể loại hành động cuối thập kỷ 80, [trong khi] qua năm tháng, chúng ta đã có các yếu tố từ dòng phim của người da đen và phim [võ thuật những năm 70] trong Bond. Mọi thứ nhìn còn hơi phong cách Thunderbirds ở khoảng giữa những phim của Roger Moore.”

Goldeneye, phim đầu tiên Pierce Brosnan làm 007, đầy những tay sai cầm súng máy, gần như là hồi đáp Die Hard và sự bùng nổ thể loại hành động cuối thập kỷ 80

Chắc chắn, thay đổi của Casino Royale không phải là một lần và duy nhất. Bất cứ khi nào Bond tới nhận khẩu Walther PPK và giấy phép truy sát, loạt phim thường tự cập nhật về mặt mỹ thuật, chính trị và nhiều khía cạnh khác. Vậy điều này có ý nghĩa gì cho tương lai của loạt phim? Thiên truyện 007 sẽ cập nhật bản thân như thể nào để phản ánh thời đại bóp méo thông tin, Brexit và một khủng hoảng khí hậu gần kề? Và trong thế giới hậu-Marvel khi các chuỗi phim đang rải rác trôi vào các phần ngoại truyện trên dịch vụ trực tuyến, có phải chúng ta đang nhìn thấy đáy thùng thuốc súng của vũ trụ điện ảnh Bond không?

Bắt kịp các giá trị hiện đại

“Thế giới đã tiến lên rồi, Trung tá Bond. Cứ ở yên làn của anh. Không thì tôi sẽ găm đạn vào đầu gối anh.” Nữ diễn viên Lashana Lynch nói trong trailer No Time to Die, trong vai Nomi — một đặc vụ da đen đã thay Bond làm đặc vụ bí danh 007. Đây là tiếp nối công cuộc sửa sai đường lối kéo dài trong thời đại Craig dẫn tới những nhân vật nữ mạnh mẽ hơn, sau nhiều thế kỷ những hành vi của Bond giờ được coi là phân biệt giới tính. “Anh ta điển trai cực kỳ và ăn vận bảnh bao cực kỳ. Anh ta luôn sống sót và anh ta ngủ với nhiều phụ nữ. Nếu bạn là một gã dị tính da trắng, rất dễ chọn Bond làm ước nguyện,” Ellard nói. Từ việc gọi ngôi sao Fleabag Phoebe Waller-Bridge đến hoàn thiện kịch bản No Time to Die tới việc thay đổi nhân vật thư ký Moneypenny (giờ do Naomie Harris thủ vai) gần đây thành một đặc vụ thực chiến ngang hàng Bond (thay vì chỉ làm đối tượng ngồi lì ở bàn giấy để anh đưa mắt tán tỉnh), Bond đang trên đà thể hiện phụ nữ hay hơn và sẽ tiếp tục trong bất cứ phim nào tiếp theo.

Vai trò của Lashana Lynch trong việc thay thế 007 của Bond trong phim mới là một phần trong công cuộc sửa sai đường lối hướng tới thể hiện phụ nữ hay hơn

“Chắc chắn đã cải thiện yếu tố kỳ thị giới tính nhưng khía cạnh đó vẫn còn nhiều khoảng trống cần lấp đầy. Skyfall có cảnh Bond lẻn vào buồng tắm nữ chẳng hạn, đưa ra đủ câu hỏi về sự chấp thuận,” Ellard nói. “Bạn giải quyết vấn đề như vậy ra sao? Bạn đưa phụ nữ vào nhóm biên kịch, hay cho phụ nữ đạo diễn nó.” Với những nhà làm phim như Patty Jenkins của Wonder Woman, Cate Shortland của Black Widow và Gina Prince-Bythewood của The Old Guard đang đợi được gọi tên, tất cả đều có những phim hành động được khen ngợi, chắc chắn không thiếu ứng cử viên nữ cho ghế đạo diễn Bond 26.

Bất cứ ai nắm quyền cũng có thể quyết định tiếp tục cách tiếp cận nhìn lại hành vi độc hại của nhân vật trong quá khứ chuỗi phim. “Có chủ nghĩa bài ngoại và đế quốc gắn liền với Bond, chưa kể đến đủ thể loại kỳ thị đồng tính,” Ellard nói. “Cách bạn đi tiếp với những điều đó và biến nó hợp với thời hiện đại là một câu hỏi khó cho bất cứ ai làm loạt phim này, vì đây là một nhân vật được xây dựng theo cách nhất định để thể hiện đặc quyền và sự tối thượng sẽ không được đón nhận nhẹ nhàng ở năm 2021.” Trong thời đại Craig, các biên kịch Neal Purvis và Robert Wade tìm ra cách giải quyết sáng tạo đầy cảm hứng cho vấn đề: đưa căng thẳng đó vào trong kịch bản, biến những thảo luận quanh Bond và hành vi của anh ta thành củi nhóm lửa kịch tính.

Những kẻ phản diện phim Bond, như tài phiệt truyền thông Elliot Carver lấy cảm hứng từ Ruper Murdoch trong Tomorrow Never Dies, đã luôn phản ánh các mối lo của thế giới thực

Sau khi Goldeneye tuyên bố giới thiệu M nữ, buộc tội thẳng thừng Bond là một “con khủng long phân biệt giới tính, kỳ thị phụ nữ” và “tàn dư của Chiến tranh Lạnh”, các phim Daniel Craig đã đi “trước cuộc biểu tình chất vấn Bond sẽ hiện diện ra sao trong 2021,” Ellard nói. “[Nó làm điều này] bằng việc chủ động nói: chuyện anh ta giết người không tuyệt vời gì. Chuyện anh ta có thể chịu đựng tay vấy máu, và rằng đó là một phần con người anh ta, cũng không tuyệt vời gì.” Ông chỉ ra cách Casino Royale định nghĩa lại việc uống rượu được ca tụng của nhân vật là một hành động cân bằng thông minh để đối phó với tội lỗi âm ỉ trong anh ta. “Có những chi tiết đẹp trong phim này khi anh ta trông hốc hác trong gương và bạn buộc phải nói, ‘Tôi không chắc mình khao khát thành anh ta.” Đó là một sự tái tạo quan trọng. Bond 26 và sau đó có thể quyết định đi sâu vào xung đột giữa các giá trị Bond thể hiện trong văn hóa, và về sự lệch lạc của những giá trị đó xét vào thời điểm này.

Thời đại kẻ phản diện mới?

Có thể nói rất nhiều về một thời đại qua những phim Bond phát hành trong thời điểm đó, Verheul nói. Ví dụ? “Số phụ nữ Bond ngủ cùng, dù trên màn ảnh hay chỉ được ngụ ý. Trong thập kỷ 1980 chẳng hạn, lo ngại đại dịch AIDS đã ảnh hưởng lên thói trăng hoa của nhân vật. Do đó Bond của Timothy Dalton là phiên bản Bond dè dặt hơn nhiều.” Cùng lẽ đó, trong Casino Royale và những phim Craig sau đó, ta thấy điều Ellard miêu tả là “sẵn lòng đặt câu hỏi liệu những người điều hành đất nước có hoàn toàn đoan chính không. Trong Quantum of Solace, rõ ràng CIA không phải người tốt. Bond cuối cùng phát hiện CIA và chính phủ Anh bắt tay ủng hộ các âm mưu của [tổ chức tội phạm] Quantum.” Không phải tình cờ mà việc này thành chủ đề xuất hiện giữa thời điểm hoài nghi lan rộng trước các cuộc xâm lược Iraq và Afghanistan của Mỹ và Anh Quốc.

Một điều chắc chắn — đừng mong đợi là khuôn mẫu những kẻ phản diện có gương mặt dị dạng sẽ còn tiếp tục dài dài: Safin trong No Time to Die, do Remi Malek thủ vai, với mặt nạ và khuôn mặt méo mó

Khung cảnh địa chính trị ngày nay còn phức tạp hơn ngày Craig bước vào năm 2006. Nếu Casino Royale giới thiệu một bóng ma đe dọa được thông báo từ những thủ phạm của các tấn công 11 tháng 9, người kế nhiệm ghế đạo diễn 007 sẽ có các vấn đề bóp méo thông tin, biến đổi khí hậu và chiến tranh công nghệ làm những điểm cất cánh tiềm năng. Loạt phim chưa bao giờ ngại lấy cảm hứng thẳng từ đời thực cho các kẻ phản diện — Tomorrow Never Dies năm 1997 có cốt truyện về một tài phiệt truyền thông hoang tưởng tự đại là sự pha trộn không mấy giấu giếm giữa chủ sở hữu Fox Rupert Murdoch và nam tước báo chí Robert Maxwell. Dù trong phần lớn các trường hợp, vẫn có thêm thắt những phóng đại nhất định: Murdoch, theo hiểu biết của tác giả, chưa bao giờ muốn châm ngòi một cuộc chiến giữa Anh Quốc và Trung Quốc nhằm đẩy mạnh bất cứ đài truyền hình tin tức nào của ông ta. Tuy nhiên, 2021 là thời kỳ của những nhân vật siêu giàu, siêu mạnh, mà nhiều người cho rằng giống như những kẻ phản diện Bond được làm sẵn cho đời thực (không nói ai cụ thể). Vậy nên viết một nhân vật phản diện phim Bond như thế nào cho 2021 và sau đó?

“Sự xuất hiện của phe cực hữu sẽ là mối lo khổng lồ cho bất cứ phiên bản Bond nào,” Ellard nói. “Dù nói chung là một chuỗi phim bảo thủ, hơi cánh hữu về những người hùng Anh không tin người nước ngoài, vẫn có một ranh giới rõ ràng — họ không thích phát xít. Sự trỗi dậy của cánh [cực] hữu... ở Anh và Mỹ và Pháp cảm giác là chuyện họ phải chạm tới, vì không thể nào lờ đi được nữa.” Giải pháp khác, có thể biến đổi khí hậu hình thành cảm hứng cho một kẻ phản diện. “Có những người đang sống bây giờ đủ giàu để ngăn lại tình trạng nóng lên toàn cầu. Họ chọn không làm gì cả, là một hình thức làm việc ác, nếu khám phá chuyện đó thì sẽ thú vị đây.”

Phấn khích để tưởng tượng một phim ngoại truyện Moneypenny, trong vũ trụ vốn trọng nam giờ có một nhân vật nữ chính và là người da đen

Một điều chắc chắn — đừng mong đợi là khuôn mẫu những kẻ phản diện có gương mặt dị dạng sẽ còn tiếp tục dài dài. “Đã có Le Chiffre [trong Casino Royale, do Mads Mikkelsen thủ vai] với vết sẹo ngang mắt. Đã có Silva [trong Skyfall, do Javier Bardem thủ vai] với khuôn mặt bị biến dạng. Và giờ ta có Safin [trong No Time to Die, do Remi Malek thủ vai] với mặt nạ và khuôn mặt méo mó. Có cảm giác những thứ đó là di sản của một thời đã qua,” Ellard nói, chỉ ra trong Spectre, phim Bond cuối cùng, “họ còn tìm cách để lại sẹo cho Blofeld [do Christoph Waltz thủ vai] trong phim.”

Vũ trụ điện ảnh Bond?

Một câu hỏi khác lấp lửng đằng xa cho người hâm mộ Bond là việc Amazon thành chủ sở hữu một phần chuỗi phim có ý nghĩa gì đối với 007. Tập đoàn có dịch vụ trực tuyến để kéo thuê bao tới, và ngành phim đã có bước chuyển lớn hướng tới “vũ trụ điện ảnh” trong đó các câu chuyện trải dài khắp chuỗi phim điện ảnh, truyền hình, trò chơi điện tử và nhiều thứ khác. Marvel đã bắt đầu xu hướng với Vũ trụ Điện ảnh Marvel (MCU). Star Wars theo chân, sau thành công của phim truyền hình The Mandalorian trên Disney+, một loạt phim liên kết nhau rộng khắp đã được lên lịch ra mắt bắt đầu từ cuối năm nay. DC đã thử, và chuỗi phim Fast and Furious cũng đang nhắm tới. Jeff Bezos có tìm cách tối đa hóa tiềm năng lợi nhuận của 007 bằng cách tạo ra một cơ số nội dung liên quan tới Bond mới không?

Có tiền lệ cho chuyện đó, Verheul nói. “Trong phương tiện truyện tranh, có một Bond người Mỹ Latinh đã rất thành công. Các tiểu thuyết Bond được viết trong định dạng đó. Chắc chắn tôi sẽ tò mò muốn xem. Phấn khích để tưởng tượng một phim ngoại truyện Moneypenny nơi nhân vật chính trong vũ trụ vốn trọng nam giờ là một nhân vật nữ chính và là người da đen. Tôi nghĩ có thị trường cho phim này,” ông nói thêm.

Một phim ngoại truyện Bond xoay quanh nhân vật của Halle Berry chưa bao giờ được thực hiện — nhưng biết đâu giờ sẽ có các phim ngoại truyện

Ellard chỉ ra một phim ngoại truyện đã suýt xảy ra, nhiều năm trước. “Họ đã định làm với nhân vật của Halle Berry trong Die Another Day. Kịch bản đã được viết, nhưng phim chưa bao giờ diễn ra.” Ông cho rằng, sau cùng, số lượng ít ỏi của phim Bond là chìa khóa cho hào quang sành điệu của nó. “Bạn không thể có vẻ cao cấp nếu làm hàng loạt liên tục. Tôi yêu thích MCU, nhưng bạn có thể thấy băng chuyền vận hành của nó. Bond đã tự đôn mình lên thành một viên ngọc hiếm. Vài năm bạn mới có một viên.” Nếu có bốn phim liên quan tới Bond phát hành mọi năm, giống như MCU, thương hiệu Bond sẽ khó lòng mạnh hơn.

Dù chuyện gì xảy ra, và bất cứ ai được ném cho chìa khóa xe Aston Martin của nhân vật sau khi Daniel Craig rời đi, có những điều về 007 sẽ không bao giờ thay đổi. “Có nhiều hoảng loạn về chính trị văn hóa của Bond,” Verheul nói, ám chỉ truyền thông lo sốt vó việc Bond “suy nghĩ cấp tiến” trong phim mới (‘phim Bond suy nghĩ cấp tiến nhất mọi thời’ tờ Daily Mail của Anh đã há hốc mồm nói năm 2019 sau khi có tin Bond sẽ lái một chiếc Aston Martin chạy bằng điện trong No Time To Die). Nhưng Bond cuối cùng sẽ luôn quay lại với một số khái niệm, ông tin vậy. “Sức hút là một công thức nhất định: những công cụ, sự hào nhoáng của du lịch quốc tế, vài dạng tình cảm và những phân đoạn hành động lớn không quay trước phông xanh. Thêm vào đó là việc kết nối Bond với phong cách Anh — và tôi không nghĩ việc định nghĩa phong cách Anh có gì là quan trọng, dù tốt hay xấu, chừng nào phim gắn với phong cách đó — và, suy cho cùng, là điều làm nên một phim Bond.”

Dù chuyện gì xảy ra, và bất cứ ai được ném cho chìa khóa xe Aston Martin của nhân vật sau khi Daniel Craig rời đi, có những điều về 007 sẽ không bao giờ thay đổi

James Bond đang sắp sửa được tái sinh lần nữa, và sau thời đại thổi hồn sức sống mới của Daniel Craig, có cảm giác các tiềm năng là vô tận. Dù nam diễn viên nào đang xếp hàng, hãy bước tới đi — chúng tôi đang đợi anh.

No Time to Die phát hành ở Anh ngày 30 tháng 9 và ở Mỹ ngày 8 tháng 10.