Quái vật Điện ảnh hạnh phúc được chia sẻ với bạn đọc tri âm về thế giới đó.

• Điện ảnh 2012 nhìn lại: 10 phim Hollywood hay nhất

• Điện ảnh 2012 nhìn lại: 10 phim Hollywood tệ nhất

• 15 phim có doanh thu cao nhất năm 2012

• 10 phim được tìm kiếm nhiều nhất trên Google trong năm 2012

• Điểm qua phim bom tấn 2013

Các xu hướng điện ảnh thời thượng năm 2012

Như thế giới thời trang, ngành công nghiệp điện ảnh luôn tiến hóa. Mỗi năm đi qua, xu hướng mới trỗi dậy, và các hãng phim cố hết sức đi theo các xu hướng này. Cũng như quần jean bó và giày dạng thuyền có thể phổ biến một mùa, phim có cung tên, Abraham Lincoln, hoặc các “lão già gân” cũng vậy.

Thích hay ghét cũng được, đây là những xu hướng điện ảnh thời thượng năm 2012.

• Cung và tên

Phim: Brave/ Công chúa tóc xù, Snow White and the Huntsman/ Bạch Tuyết và gã thợ săn, Hunger Games, Wrath of the Titans / Sự phẫn nộ của các vị thần, The Avengers / Biệt đội siêu anh hùng

Môn bắn cung ở Thế vận hội mùa hè khá chán. Nhưng (phần lớn) là vì các vận động viên bắn vào bia, chứ không phải đội quân thủy tinh, hay người ngoài trái đất. Năm 2012, nhiều người hùng điện ảnh của chúng ta quẳng súng để cầm cung tên. Từ pha bắn hoàn hảo của Katniss trong The Hunger Games đến Hawkeye trong The Avengers, thứ vũ khí lỗi thời này đã xuất hiện ở bốn trong 15 phim có doanh thu cao nhất năm 2012.

• Người hùng râu rậm

Phim: Snow White and the Huntsman / Bạch Tuyết và gã thợ săn, Argo, Lincoln, Abraham Lincoln: Vampire Hunter / Abraham Lincoln: Thợ săn ma cà rồng

Nhờ vào phong trào hippie, râu ria lại được chấp nhận. Nhờ vào Hollywood, các người hùng rậm râu trở nên thời thượng. Một Chris Hemsworth râu rậm thành người hùng trong Snow White and the Huntsman. Daniel Day-Lewis biến mình thành Abe Lincoln, và râu của anh giúp gỡ bỏ chế độ nô lệ. Ờ thì dĩ nhiên chuyện phức tạp hơn thế, nhưng bạn hiểu mà. Rồi có Ben Affleck, với các bài bình luận ca ngợi người hùng râu rậm trong Argo có thể mang đến cho anh một Oscar Phim xuất sắc nhất.

• Hai phim một câu chuyện

Phim: Lincoln và Abraham Lincoln: Vampire Hunter; Mirror Mirror / Gương kia ngự ở trên tường và Snow White and the Huntsman; Hitchcock

Trừ lúc đang chơi golf thì lúc nào hai cũng tốt hơn một. Người hâm mộ Alfred Hitchcock, Bạch Tuyết và Abraham Lincoln năm 2012 thật may, khi Hollywood mang đến những hai “liều” giải trí cho họ. Như phần lớn các bản sao trên màn ảnh rộng khác (Deep Impact và Armageddon), chúng đều không đủ thỏa mãn khán giả. Nhưng khi Hollywood đã thấy xu hướng, họ sẽ làm tới.

• Các “ông già gân”

Phim: Looper, Taken 2 / Cưỡng đoạt 2, The Grey, The Expendables 2 / Biệt đội đánh thuê 2, Wrath of the Titans

Liam Neeson, Bruce Willis, và Sylvester Stallone không để tuổi tác ngăn họ tung hoành trên màn ảnh. Dù đều đã trên 50, ba diễn viên này vẫn mang đến hơn 700 triệu USD tiền vé trên toàn cầu. Nào có ai không muốn xem Oscar Schindler dùng tay không hạ gục một bầy sói dữ.

• Dàn diễn viên toàn sao

Phim: The Avengers, Dark Knight Rises / Kỵ sĩ bóng đêm trỗi dậy, Breaking Dawn - Part 2 / Hừng đông 2, Magic Mike, Argo

Không phải ngẫu nhiên mà phim có doanh thu cao nhất năm 2012 không có một diễn viên chính rõ ràng. The Avengers chỉ theo xu hướng của Hollywood mà thôi. Dù Jennifer Lawrence một thân gánh cả The Hunger Games, đang hiếm dần việc một phim được quảng bá quanh một diễn viên. Từ các chàng bán khỏa thân của Magic Mike đến bộ ba Twilight gồm Robert Pattinson, Kristen Stewart, và Taylor Lautner, các hãng phim đã rộng tay chào đón dàn diễn viên dạng này.

• Phim trẻ em đáng sợ

Phim: Frankenweenie / Chó ma nhà Frankenstein, Hotel Transylvania / Khách sạn huyền bí, ParaNorman / Norman và giác quan thứ sáu, Chimpanzee

Frankenweenie và Hotel Transylvania lẽ ra không nên làm bạn mơ thấy ác mộng, nhưng cả hai phim đều có các quái vật thời quá khứ của Hollywood. Frankenstein hơi đáng sợ với trẻ em dù là trong hoạt hình. Ôi trời, thậm chí phim Chimpanzee xếp hạng G (dành cho mọi đối tượng khán giả) của Disney cũng có cảnh khá ghê khi một con khỉ ăn thịt con khác. Thật đấy. Hóa ra Hollywood chẳng chùn tay trong việc làm người hâm mộ nhỏ tuổi kinh hãi trong năm 2012.

• Phim làm lại

Phim: The Amazing Spider-Man / Người nhện 4: Siêu nhện tái xuất, Total Recall / Truy tìm ký ức, The Bourne Legacy, Dredd 3D

Nhìn thoáng qua các phim lớn nhất mùa hè 2012 đã nhận ra rằng gần như tất cả các phim doanh thu cao đều là bản làm lại theo cách nào đó, từ The Amazing Spider-Man đến The Bourne Legacy đến Total Recall. Thậm chí đạo diễn có tầm nhìn Christopher Nolan cũng dựa vào một câu chuyện cũ để tạo nên The Dark Knight Rises (phần ba trong chuỗi làm lại, nhưng bạn hiểu ý tác giả rồi đó).

• Nhà Hemsworth

Phim: Hunger Games, The Avengers, Cabin in the Woods, Snow White and the Huntsman, The Expendables 2, Red Dawn

Hỏi nhanh cái nào: Thor, một tay bắn tỉa tuổi mới lớn Billy “the Kid” Timmons, Gale Hawthorne, và chàng thợ săn có điểm gì chung? Trả lời: đều do anh em nhà Hemsworth đóng. Trước khi năm 2012 khép lại, hai anh em này đã đóng chính trong nửa tá phim, trong đó có hai trong số ba phim có doanh thu cao nhất năm (The Hunger Games và The Avengers). Quả là một xu hướng có lời.

Các nữ anh hùng của Hollywood lên ngôi trên màn ảnh...

Chuyện về một nhà phê bình phim bị đuổi việc vì những bài viết của mình nghe có vẻ giống một câu chuyện về sự vong ân bội nghĩa. Nhưng diễn biến quanh việc Michael Calleri bị đuổi khỏi công việc bình luận phim tại tờ Niagara Falls Reporter, một tờ báo nhỏ ra hàng tuần ở New York, khá lạ lùng và đủ hấp dẫn để trở nên nổi tiếng trên mạng, thu hút được sự chú ý của một chương trình thời sự buổi sáng. Trong một bài viết dài được đăng bởi Roger Ebert trên trang web của tờ The Chicago Sun-Times hồi tháng 11, Calleri trích một email được gửi bởi người quản lý của anh, ông Frank Parlato (người trong bài viết không được nêu tên một cách lạ lùng), gần đó vừa nhậm chức tổng biên tập của tờ báo. Nói nhẹ nhàng thì có vẻ Parlato không hâm mộ những bài viết của Calleri lắm, nhưng vấn đề của ông không phải với văn phong của nhà báo này, mà là với chính các bộ phim.

“Tôi không muốn đăng những bài bình luận những bộ phim với phụ nữ trong vai chính và nam giới chỉ là vai phụ,” ông viết trong email. “Trong những phim đó, cả anh hùng và nhân vật phản diện đều là nữ, và đàn ông chỉ là những phiên bản yếu thế hoặc những cái bóng của các nhân vật nữ.”

Charlize Theron (Snow White and the Huntsman)

Bộ phim cụ thể khiến vị tổng biên tập này phật lòng là Snow White and the Huntsman, chuyển thể từ truyện cổ tích của anh em nhà Grimm, với Kristen Stewart và Charlize Theron trong vai cô công chúa và bà mẹ kế độc ác. Việc trong phim, Bạch Tuyết mặc áo giáp, cầm gươm ra trận, đối với Parlato (người không biết đã thực sự xem phim chưa) như một phần âm mưu đen tối của Hollywood nhằm mục đích “tâng bốc sức mạnh vốn không tồn tại của phụ nữ và biến hình ảnh nam giới nhu nhược, hoạn quan thành điều tự nhiên”.

Hollywood có một âm mưu tôn vinh sức mạnh của nữ giới à? Tin mới nóng hổi đây! Tất nhiên, câu phàn nàn này của Parlanto này có cơ sở tương đương những bài diễn thuyết về chiến tranh văn hóa đã từng lật đổ vài ứng viên Quốc hội Mỹ của đảng Cộng hòa năm nay, nhưng bạn vẫn muốn tự hỏi, có phải Parlanto đang thật sự nhận thấy một thay đổi trong xu hướng làm phim của Hollywood – hay ít nhất là bạn muốn hy vọng có một thay đổi như thế. Vì dù sao, lời phàn nàn ngược lại đã được mọi người bàn tán lâu hơn rất nhiều, và có nhiều cơ sở hơn: rằng Hollywood là một nơi đầy testosterone, chỉ đưa ra những tác phẩm giải trí đơn giản hóa phụ nữ hay chỉ biết nhìn họ với nửa con mắt, nếu không phải là hoàn toàn phớt lờ sự tồn tại của họ. Phải chăng thế giới đã thay đổi nhiều đến thế?

Merida (Brave)

Có nhiều dấu hiệu cho thấy thế giới đúng là đang thay đổi, vì năm 2012 là một năm khá tốt của điện ảnh nói chung và các nhân vật nữ anh hùng nói riêng. Ngoài Snow White and the Huntsman, ta còn có Brave, với cô công chúa tóc đỏ Merida, một sự kết hợp hoàn hảo của một nàng công chúa Disney vui nhộn và hình ảnh đẹp mắt theo phong cách Pixar; The Hunger Games, dựa theo tiểu thuyết tuổi mới lớn cùng tên, kể về cô gái tháo vát Katniss Everdeen (do Jennifer Lawrence đóng), một mẫu nhân vật nữ mạnh mẽ mới trong thế giới hậu khải huyền, và có lẽ nổi bật hơn hết là Beasts of the Southern Wild, kể về một cô bé hoang dã sống ở vùng đầm lầy Louisiana mang tên Hushpuppy (do một Quvenzhané Wallis tuyệt vời thủ vai) phải đối mặt với thiên tai, quái vật và chính quyền.

Tất nhiên, thật ngớ ngẩn nếu chỉ dựa vào vài phim này để cho rằng giá trị nam nữ trên thế giới đã thay đổi, rằng quyền lực xã hội giờ nằm gọn trong tay phụ nữ, hay đơn thuần chỉ là “năm 2012 là năm của phụ nữ” – một cụm từng thường được người ta dùng để tả phim trường cũng như nghị trường. Khi tính tổng doanh thu phòng vé thì The Avengers, một hội các siêu anh hùng chỉ có thêm Scarlett Johansson như để nhắc khán giả rằng siêu anh hùng không chỉ có nam giới, vẫn đứng đầu, theo sau là Spider-Man, Dark Knight, James Bond, Liam Neeson và vài anh chàng khác. Ở giải Oscar, ta có thể dự đoán Viện Hàn lâm vẫn tiếp tục theo truyền thống tâng bốc những bộ phim về các nhân vật nam. Những phim như Flight, Lincoln, Argo hay The Master (tất cả đều là các phim hay) đang được nhắc tới nhiều, dù trong số các phim đề cử còn có các tên tuổi nữ như Kathryn Bigelow và Zero Dark Thirty, với Jessica Chastain trong vai một điệp viên CIA truy tìm Osama bin Laden.

Nhìn lại, thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21 trong ngành điện ảnh có thể được cho là nam giới thống trị. Trong mọi thể loại phim: bom tấn hè, chính kịch độc lập, phim tranh giải, hài tục – đều là những nhân vật nam trong các vai chính, với chỉ vài người phụ nữ lọt vào danh sách câu lạc bộ của các chàng trai Hollywood gồm những nhà sản xuất, chủ các hãng phim và đạo diễn hàng đầu. Hermione Granger là một tấm gương thông minh tuyệt vời cho các cô gái nhưng chính Harry Potter mới là cái tên chính của loạt phim tám phần với doanh thu tỉ đôla kéo dài từ 2001 đến 2011. Làm bạn với Harry trong nhóm này còn có Người Nhện, Người Sắt, Người Dơi, đám X-Men và một lô những nhân vật nam khác.

Anne Hathaway (The Dark Knight Rises) và Scarlett Johansson (The Avengers)

Hollywood từng tự hào về những “phim dành cho nữ” của mình, một thể loại phim kể về những câu chuyện tình bất hủ vào những thời điểm từng làm nên tên tuổi các nữ diễn viên như Bette Davis, Joan Crawford và Ingrid Bergman, khiến họ trở thành những cái tên quyền lực trong ngành nhưng cũng được yêu thích. Phiên bản hiện đại của thể loại phim này là “chick flick”, một cái tên mang tính chấm biếm, chế giễu, chỉ những bộ phim hài lãng mạn rỗng tuếch không chút gì độc đáo, mỗi năm ra ít nhất một phim vào mùa xuân khi chẳng ai đi xem phim.

Phim hài, từng là một đấu trường khá cân bằng giữa hai giới, giờ được cho là một kiểu làm phim yếu đuối hơn khi không thể làm phim về những siêu anh hùng lực lưỡng quyền năng. Thể loại này trở thành những trò đùa trong những phim theo kiểu Adam Sandler, khi những nhân vật nam lôi thôi lếch thếch chẳng có dấu hiệu gì là người lớn có thể không nghề nghiệp và nói chung là không có gì hấp dẫn nhưng con gái vẫn bâu lấy. Những mẫu nhân vật nữ trong các phim kiểu này thì chẳng khác gì những bà mẹ trẻ. Họ trở thành công cụ cho những câu đùa tục tĩu nhưng không bao giờ là người chủ động trong những tình huống được cho là hài hước kia.

Kiểu làm phim này bị ảnh hưởng bởi tâm lý rằng phụ nữ không có tính hài hước như đàn ông. Chính tâm lý này, vì được nhiều người chấp nhận, trở thành như một lời tiên tri tự thành hiện thực. Nó đẩy sang một bên những nữ diễn viên hài từng được yêu thích một thời như Katharine Hepburn, Claudette Colbert, Judy Holliday, Doris Day, Marilyn Monroe, và nhiều hơn nữa, khiến họ trở thành những câu ghi chú nhỏ nhoi trong sách lịch sử điện ảnh, và muốn biến Bridesmaids thành phim tiên phong trong văn hóa đại chúng.

Theo một cách nhìn nhất định, thì đúng là thế thật, một phần vì phim này giới thiệu khán giả với tài đóng hài có phần điên rồ của Rebel Wilson, nhưng phần nào khác cũng vì phim này khiến ta phải tự hỏi sao đến giờ mới có phim như thế này, nhất là khi ta biết Maya Rudolph và Kristen Wiig và Melissa McCarthy không phải đùng một cái trở nên hài hước. Sau đó chắc cũng phải tự hỏi sao Pixar mất 17 năm mới tạo ra được một nhân vật nữ chính, hay ước gì Katniss Everdeen tồn tại khi bạn còn trẻ.

Cuộc đua tôn vinh những bộ phim về phụ nữ giờ trông có vẻ vội vã và muộn màng. Thật ngớ ngẩn khi chỉ một phần nhỏ của ngành giải trí bỗng trở thành hiện tượng và được bàn tán khắp nơi. Thật ra việc những phim như Bridesmaids hay The Hunger Games tồn tại không nên gây ngạc nhiên đến thế; đáng lẽ việc những phim như thế không tồn tại mới nên khiến bạn phải bàn tán.

Jennifer Lawrence trong vai Katniss (The Hunger Games)

Năm 1985, tác giả truyện tranh Alison Bechdel đã sáng tác một mẩu truyện tranh ngắn giờ được gọi là Thử thách Bechdel – một cách đánh giá phim một cách khách quan. Để qua được thử thách này, một bộ phim phải 1) có hai nhân vật nữ có tên, và họ phải 2) nói chuyện với nhau về 3) một thứ không phải là một người đàn ông. Những thử thách nghe có vẻ thật đơn giản nhưng một số lớn phim lại không qua được thử thách này. (Trang web bechdeltest.com cho thấy gần đầy xu hướng này đã giảm.)

Ừ, thì biết thế đã… nhưng… khi người ta đòi hỏi phụ nữ được xuất hiện trong những thể loại phim đa dạng hơn, hay muốn phim ảnh nhìn nhận nữ quyền, thì lại gặp những lời chống cự hay bị cho là đang kêu ca không cần thiết. Con gái cũng có thể thích phim hành động chứ! Kêu ca gì nào? Chẳng phải phụ nữ ngoài đời cũng toàn bàn luận về đàn ông sao? Bỏ qua đi! Đừng căng thẳng quá! Sẽ dễ không căng thẳng hơn nếu trong cách chúng ta bàn luận về điện ảnh không có một định kiến ngầm mà ai cũng hiểu: rằng các bộ phim về những người đàn ông được cho là quan trọng, lớn lao và có thể được yêu thích bởi tất cả mọi người, trong khi các câu chuyện về phụ nữ lại đơn giản và “kén khán giả”.

Định kiến này không chỉ áp dụng cho phim ảnh, tất nhiên. Đây cũng không phải là một phần bản năng con người, được ghi khắc trong gen của chúng ta. Văn hóa thế kỷ 19 không chỉ nổi tiếng với tên tuổi các nhà văn nữ như chị em nhà Bronte, Jane Austen và George Eliot, mà còn nhiều tác phẩm của các nhà văn nam về cuộc sống của phụ nữ, với sự ngầm hiểu rằng cuộc sống và số phận của họ không những hấp dẫn mà còn tương phản cuộc sống thực và đóng vai trò quan trọng trong lịch sử. Trong kho văn chương của những nhà văn nam giới da trắng có những nhân vật nữ tuyệt vời như Emma Bovary, Hester Prynne và tất nhiên, Anna Karenina, năm nay sống lại trên màn bạc trong phim của Joe Wright do Keira Knightley thủ vai.

Keira Knightley (Anna Karenina)

Một lý do những người phụ nữ này và những nhân vật chị em của họ trở nên hấp dẫn là vì họ sống và tận dụng những lựa chọn và ước muốn của mình trong những hoàn cảnh sống luôn muốn đàn áp họ. Dù là trong tiểu thuyết của Henry James hay Austen, câu hỏi một người phụ nữ là ai luôn đi tay trong tay với câu hỏi họ sẽ kết hôn với ai, và có chung thủy trong cuộc hôn nhân đó không. Đây là những câu hỏi không hề lỗi thời, nhưng so với ngày nay, thời đó, nữ giới đi trên một con đường cực kỳ hẹp. Trong Anna Karenina, nhân vật nữ chính là một con chim muốn tung cánh bay xa nhưng bị nhốt trong một cái lồng dát vàng, một linh hồn hiện đại bị nhốt trong thế giới của quá khứ. Cả thế giới của nàng không bao giờ qua được thử thách Bechdel. Nàng luôn phải đắn đo giữa Alexis Karenin ngay thẳng lạnh lùng hay Vronsky nông cạn, và cả hai người đàn ông đều không đủ để thỏa mãn những sự cháy bỏng khát khao trong nàng. Câu chuyện của nàng không đơn thuần kể về dục vọng, và còn là về ý nghĩa của cuộc sống.

Tình yêu vẫn là một phần lớn trong thăng trầm và cái hài hước của sự tồn tại con người. Những chủ đề về tình yêu và đau khổ trong tình yêu của người phụ nữ - bất kể là tình yêu của người mẹ, tình yêu lãng mạn hay dục vọng – sẽ không thể biến mất. Naomi Watts trong The Impossible có thể được cho là bà mẹ của năm, một sức mạnh vực dậy gia đình khi gặp bi kịch và thiên tai.

Naomi Watts (The Impossible)

Chủ đề đó cũng tồn tại trong một trong những phim tuyệt vời nhất của năm, Amour của Michael Haneke, đoạt giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes năm nay. Emmanuelle Riva vào vai Anne, một người vợ, người mẹ, nhạc sĩ, cô giáo, người đang đối mặt với bệnh tật và cái chết trong vòng tay người chồng chung thủy. Trong phim, Anne là một con người thực sự, vĩ đại hơn chỉ là một bà nội trợ, hay một nghệ sĩ, hay một nhà chuyên môn, và trong khuôn mặt bà, trong từng cử chỉ của bà, là những quá khứ và dấu vết của tất cả các vai trò này.

Có một sự thật không thể phủ nhận, đó là những vai diễn “thực tế” hơn dành cho diễn viên nữ đã tăng nhiều trong vòng nửa thế ỷ vừa qua, một điều vừa được ủng hộ vừa bị phàn nàn trong những hiện tượng văn hóa như Mad Men. Nhưng những điều phụ nữ muốn làm, những người họ muốn trở thành vẫn gây nhiều tranh cãi. Mong muốn thì quá dễ và khẩu vị của một cá nhân trở thành chủ đề tranh cãi. Chỉ cần một bài báo trong một tờ tạp chí thôi. Phụ nữ cho con bú nơi công cộng, đọc 50 Shades of Grey trên tàu điện ngầm, vừa làm nội trợ vừa đi làm, lấy chồng muộn, không lấy chồng, trở thành các nhà lãnh đạo ư? Đây đều có thể trở thành những vấn đề được bị soi mói và trở nên tai tiếng.

Vấn đề không phải là những vấn đề này không quan trọng. Vấn đề là khi biến những vấn đề này thành xì-căng-đan chỉ để bàn tán, chúng ta đang hạ thấp tầm ảnh hưởng quan trọng và phức tạp của chúng. Sự nổi bật của một người phụ nữ trong một vị trí xã hội nhất định luôn khiến mọi người phải bàn tán về địa vị của phụ nữ nói chung. Có tốt cho phụ nữ không? Có phải họ đang sai lầm khi đưa mình ra cho dư luận bàn tán? Đây là điều, trong năm vừa qua, những người phụ nữ như Sandra Fluke và Paula Broadwell, từ Rihanna đến Ann Romney, và gần gũi hơn với vấn đề trong bài viết này là Lena Dunham đã làm.

Lena Dunham (Girls)

Có lẽ không thể viết một bài về giới và văn hóa đại chúng mà không nhắc tới Lena Dunham và bộ phim truyền hình Girls, một bộ phim hài tình huống về một nhóm sinh viên mới ra trường. Cách khán giả đón nhận bộ phim là một cái nhìn thú vị về cuộc sống ngày càng phức tạp, khó hiểu của chúng ta. Dunham thì bị chế giễu vì thân hình của cô, vì người ta cho rằng cô phải có quan hệ mới có được vai diễn này; cô bị chỉ trích vì những gì nhân vật cô đóng, Hannah Horvath, làm trong phòng ngủ. Việc những lời chỉ trích này đến từ những khán giả bằng tuổi chứng minh cho cuộc tranh luận luôn ầm ĩ trong thế giới mạng về nữ quyền và vị trí của phụ nữ, và là kết quả của cái nhìn nhầm lẫn và không trọn vẹn về họ mà tôi đang nói tới. Dunham không chỉ có thể khám phá những ý tưởng và trải nghiệm sống của mình, mà cô phải làm mọi thứ đúng, phải đại diện cho một nhóm người và tạo một con đường thắp sáng cho những người xem phim của cô.

Cô có thể làm tất cả những điều này, nhưng có thể không phải theo cách có thể nắm bắt được sự chú ý của khán giả. Girls không chỉ là một bộ phim về tình dục, những người bạn trai nhàm chán, những người đàn ông lớn tuổi đáng sợ bỗng có khả năng biến thành người chồng lý tưởng (hoặc ngược lại). Chủ đề thực sự của bộ phim này là những mối quan hệ phức tạp, hài hước trong cuộc sống của Hannah, những quan hệ tồn tại giữa tham vọng và tình bạn.

Nhân tiện, đó cũng là chủ đề của Bridesmaids và Pitch Perfect, một bộ phim hay không được nhiều người chú ý trong năm nay, cũng có sự tham gia của Rebel Wilson. Cả hai phim đều kể về những mối tình và các chàng trai, nhưng những phần yêu đương đó, nhất là với nhân vật chính của Pitch Perfect, Becca (Anna Kendrick đóng) còn không quan trọng bằng yếu tố tình yêu trong The Hunger Games. Mục đích chính của Pitch Perfect là sự trưởng thành của Becca thành một thành viên quan trọng trong một ban nhạc nữ. Bộ phim là câu chuyện về quá trình Becca tìm thấy tiếng nói của mình.

Elle Fanning (Ginger and Rosa)

Ginger and Rosa của đạo diễn Sally Potter cũng có những chủ đề tương tự. Đây là một câu chuyện trưởng thành tinh tế diễn ra vào những năm 1960 với Elle Fanning trong một vai diễn có thể khiến trái tim khán giả tan nát. Cô vào vai Ginger, con gái của một đôi vợ chồng sống kiểu bohemia, muốn được thế giới nhìn nhận, và dần từ một đứa trẻ trở thành một nhà thơ thành đạt.

Mục đích của bài viết này không phải là muốn tôn những nhân vật hay các bộ phim này lên thành tấm gương cho những bộ phim sau này. Người viết chỉ muốn nhìn nhận những vai diễn, diễn viên rất đa dạng trong năm nay, trong những bộ phim về những câu chuyện đầy cảm xúc, cảm hứng. Một số các nhân vật mà các diễn viên nữ năm nay thể hiện gồm một người nô lệ, một bác sĩ tâm lý chuyên về các vấn đề tình dục, một người săn cá voi chuyên nghiệp, một bà quả phụ Texas, một cô công nhân Pháp thế kỷ 19 bị ép bán thân, và hai nhân vật phức tạp và đa chiều nhất trong các loạt phim siêu anh hùng. Và tất nhiên, Katniss và Hushpuppy đều là những nữ anh hùng có khả năng thay đổi vòng xoay của thế giới nơi họ sống.

... và thăng hoa trong sự nghiệp: A-Z về phụ nữ ở lĩnh vực phim ảnh năm 2012

Gặp khó khăn trong việc dùng phim miêu tả một năm, dù chỉ ở một khía cạnh là giới tính, tác giả đã xếp danh sách theo cấu trúc A đến Z. Sẽ khó tránh khỏi việc bỏ qua những người đáng đề cập – nhưng xin nhớ tác giả đã cố gắng trích lược cả mặt chưa tốt và mặt tốt. Ngành công nghiệp điện ảnh năm 2012 vẫn “cắm rễ” ở những hoạt động chưa thật bình đẳng giới. Dù vậy, sự phong phú của các nhân vật thu hút, màn trình diễn ngôi sao và các biên kịch, đạo diễn, và các nhà sáng tạo truyền cảm hứng dưới đây đã cho ta nhiều lý do để hoan nghênh các anh thư điện ảnh năm 2012.

Kathryn Bigelow

• A là Ava DuVernay

Middle of Nowhere là một trong những phim được bình luận tốt nhất năm 2012, và biên kịch kiêm đạo diễn của phim Ava DuVernay đã làm nên lịch sử khi trở thành người Mỹ gốc Phi đầu tiên đoạt giải Đạo diễn xuất sắc nhất của Sundance vào tháng 1. Các nhà làm phim nữ da đen đã đối mặt với một cuộc đấu tranh dai dẳng để cất tiếng nói, nhưng với Yelling to the Sky của Victoria Mahoney và phim chính kịch lịch sử sắp ra mắt Belle của Amma Asante, tương lai chưa bao giờ xán lạn như vậy.

• B là Brenda Chapman

Chapman lên báo khi bà trở thành đạo diễn nữ đầu tiên của Pixar với Brave (phát hành ở Việt Nam với tên Công chúa tóc xù), nhưng có tiếng xì xầm rằng một năm trước bà từng bị sa thải khỏi một dự án. Vẫn giữ được tên trên vị trí đạo diễn (và kín miệng như bưng) bà chia sẻ sự tung hô khi Brave ra mắt được bình luận tốt và thành công thu về 535 triệu USD hè vừa qua.

Catwoman của Anne Hathaway

• C là Catwoman (Miêu nữ)

Halle Berry đã phần nào làm ô danh thương hiệu Catwoman với phim rởm đoạt giải Mâm xôi vàng năm 2004. Nhưng Anne Hathaway đã chứng tỏ mình là cứu tinh khác thường vào mùa hè 2012 với vai đó trong The Dark Knight Rises (phát hành ở Việt Nam với tên Kỵ sĩ bóng đêm trỗi dậy). Dù người ta phản ứng hờ hững khi cô được chọn, cô đã giành được thiện cảm của các nhà phê bình, đóng góp cho một năm tốt đẹp với các anh thư hành động.

• D là Double Standards (thiên vị)

Helun Hunt khỏa thân hoàn toàn với vai người quan hệ tình dục thuê trong The Sessions. Có thể bạn không thấy gì bất ngờ - trừ việc bạn diễn của cô John Hawkes không được yêu cầu khỏa thân toàn bộ phần người phía trước. Đạo diễn Ben Lewin đưa ra lời giải thích không thuyết phục, rằng chẳng việc gì phải chiếu “cậu nhỏ” của nhân vật này nếu nó không đang “thăng” (để bảo đảm mức xếp hạng NC-17 đáng sợ). Nhưng ai đã từng chứng kiến cảnh rõ “sốc óc” khi Hawkes cố gắng đánh bại nỗi sợ của mình bằng cách khám phá cơ thể (không mấy) lõa lồ của mình trước gương đều thấy rõ là có thiên vị ở đây.

• E là Emmanuelle Riva

Bà Riva 85 tuổi đã mang đến một trong những màn trình diễn cảm động nhất năm với vai một phụ nữ nhìn thẳng vào cái chết trong Amour của Michael Haneke. Dù màn diễn xuất này chẳng cần sự lao xao náo nhiệt của Oscar chứng thực, nếu bà được giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất thì bà sẽ là diễn viên cao tuổi nhất được đề cử.

Grete Gerwig trong Frances Ha

• F là Frances Ha

Noah Baumbach đã viết một số vai nữ khá tuyệt trong nhiều năm, đặc biệt là Margot at the Wedding năm 2007, nhưng năm nay ông phối hợp với Greta Gerwig để đồng biên kịch Frances Ha. Cách Gerwig viết và diễn xuất nhân vật chính đã thu hút những bài bình luận nhiệt huyết sau khi công chiếu ở Telluride và Toronto.

• G là Ginger and Rosa

Sally Potter đã có một bài phỏng vấn truyền cảm hứng vào tháng 10 cho Indiewire, kể chi tiết sự thăng trầm của bà trong quãng đời nghề độc đáo cố ý của mình. Năm 2012 bà đã cho Elle Fanning một vai chính tuyệt vời trong Ginger and Rosa, bộ phim là cố gắng của Potter nhằm lột tả mức cảm xúc lớn lao thường xuất hiện trong trải nghiệm luôn bị xem là vặt vãnh của thiếu nữ mới lớn.

The Hunger Games

• H là Hunger Games

Chính chuỗi Twilight đã chứng minh khả năng xài tiền của các thiếu nữ ở rạp, nhưng Bella Swan không cách nào có thể so sánh với anh thư hành động Katniss Evergreen của The Hunger Games. Mở đầu loạt phim với một tác phẩm thu về 686 triệu USD trên toàn cầu, Jennifer Lawrence đã cất tiếng cho tiềm năng ngôi sao của mình và được gắn cho là “Julia Roberts tiếp theo”, danh hiệu này sau đó được củng cố với vai diễn được khen ngợi của cô trong Silver Linings Playbook.

• I là Interview Bias (thành kiến khi phỏng vấn)

Helen Hunt có thể cam chịu việc “bên trọng bên khinh” trong The Sessions nhưng cô không chịu đựng việc này trong một buổi “bàn tròn” của diễn viên nữ cho The Hollywood Reporter với hai điều phối viên nam. Giữa chừng cuộc phỏng vấn, cô đã gọi hai người này ra nói chuyện về những câu hỏi rõ là phân biệt giới tính có đề cập đến khỏa thân, đối mặt với nỗi sợ và các tay săn ảnh trộm, so sánh chúng với chiến dịch tranh cử tổng thống của Hilary Clinton, khi “họ hỏi Obama về chính sách đối ngoại và hỏi bà rằng “Làm sao bà giữ sức khỏe trong chiến dịch?”. Khi các diễn viên đồng nghiệp của cô cũng đồng tình, hai người phỏng vấn nhanh chóng đổi phong cách.

• J là Jennifer Lee

Jennifer Lee không phải là đạo diễn nữ đầu tiên của phim Disney (trước đó có Jun Falkenstein, đạo diễn The Tigger Movie ở tuổi 29) nhưng trong một năm mà Brave của Brenda Chapman thu hút phản ứng nhiều chiều của công chúng, thì thật đáng mừng khi Lee – đồng biên kịch phim thành công Wreck It Ralph (phát hành ở Việt Nam với tựa Rap-phờ đập phá) – đã được công bố là đồng đạo diễn cho Frozen sắp ra mắt của Disney.

• K là Kristen Stewart

Stewart 22 tuổi đã xác nhận cho những hành động xấu tính nhất của giới truyền thông đầu năm 2012 khi đời sống riêng tư của cô gây chú ý và bị xâm phạm theo mức chưa ai từng đối mặt ở vị trí đó. Nên hãy chú ý vào mặt tích cực thôi, đó là kỹ năng phòng vé của cô – với các vai chính trong Snow White and the Huntsman (phát hành ở Việt Nam với tựa Bạch Tuyết và gã thợ săn) và Breaking Dawn (phát hành ở Việt Nam với tựa Hừng đông), các phim của cô đã thu về tổng cộng 1,2 tỉ USD, với nhân vật Bella vô vị vô phương cứu chữa thậm chí cũng thể hiện được chút anh hùng trong chương cuối của chuỗi Twilight.

The Queen of Versailles

• L là Lauren Greenfield

The Queen of Versailles là một trong những phim tài liệu thành công nhất năm 2012, kể về nỗ lực xây biệt thự lớn nhất ở Mỹ của nhà tài phiệt tự mãn David Siegel. Đạo diễn Lauren Greenfield đã thắng giải đạo diễn phim tài liệu ở Sundance, cùng với chiến thắng của Ava DuVernay đã khiến 2012 trở thành năm tốt cho các đạo diễn nữ ở liên hoan phim. Năm 2013 còn tốt hơn nữa khi ở hạng mục Dramatic Competition có tám trong số 16 ứng viên là nữ.

• M là Marion Cotillard

Cotillard đã dùng giải Oscar năm 2007 của mình làm bàn đạp cho thành công ở Hollywood khác với các người thắng giải gần đây, nhưng chính diễn xuất tiếng Pháp trong Rust and Bone của Jacques Audiard đã giành về cho cô một "mẻ" lời khen của giới phê bình năm 2012. Một đề cử Oscar thứ hai có vẻ khả thi sẽ làm nên lịch sử, khi cô trở thành diễn viên đầu tiên chiến thắng trong hơn một màn diễn xuất không phải tiếng Anh.

• N là Nicole Kidman

Các tít báo xoay quanh vai của Kidman trong The Paperboy (phát hành ở Việt Nam với tựa Dục vọng) của Lee Daniels đều đề cập ít nhiều đến mà trình diễn gây chú ý của Zac Efron, nhưng Kidman có thể nằm trong nhóm chờ cơn mưa tượng vàng của mình đổ xuống nếu guồng quay giải thưởng gần đây của cô vẫn tiếp tục theo góc nhìn của tác giả - diễn xuất không “giữ lại thứ gì” của cô đã được công nhận bất chấp mọi thứ với các đề cử của Hiệp hội Diễn viên Điện ảnh và Quả cầu vàng.

Best Exotic Marigold Hotel

• O là Older Women (phụ nữ đứng tuổi)

Các diễn viên nữ có tuổi ở Hollywood chưa hề thấy sự đời dễ dàng, nhưng ít nhất ánh hào quang của họ năm nay vẫn còn tốt. Meryl Streep 63 tuổi đã có phim đạt mức 100 triệu USD (trên toàn cầu) thứ sáu trong nhiều năm với Hope Springs, Judi Dench 77 tuổi dẫn The Best Exotic Marigold Hotel đến thành công 134 triệu USD trên toàn cầu trong lúc cho các Bondgirl biết phải làm thế nào mới đúng trong siêu bom tấn trên 900 triệu USD Skyfall (phát hành ở Việt Nam với tựa Tử địa), và các nhà làm phim Hitchcock cũng vững tin vào khả năng của Helen Mirren 67 tuổi đến mức đưa bà lên trung tâm chiến dịch quảng cáo, thay vì hình ảnh Scarlet Johannson khỏa thân lộ liễu dưới vòi hoa sen (và ít tính khai trí hơn).

• P là Paparazzi (săn ảnh)

Vấn đề của Kristen Stewart đã được ghi rõ, nhưng chính Anne Hathaway đã là người phải đăng quang năm nay với cú bẽ mặt trong một bức ảnh “lộ hàng” tại buổi công chiếu Les Miserables (phát hành ở Việt Nam với tựa Những người khốn khổ) đã nhanh chóng truyền đi khắp toàn cầu. Tệ hơn cả có đồn đoán cô cố tình làm vậy để hỗ trợ chiến dịch Oscar của mình, hoặc các blogger nữ chỉ dẫn cô nên mặc nội y đi chính là loạt câu hỏi đáng sợ của Matt Lauer về sự việc này khi Hathaway xuất hiện ở Today Show. Phản ứng đẳng cấp của cô – phàn nàn về “một nền văn hóa thương mại hóa vấn đề giới tính của những người chẳng sẵn lòng” – là liều thuốc giải hoàn hảo cho sự can thiệp sai lầm của Lauer.

• Q là Quvenzhane Wallis

Ai cũng thích một ngôi sao đột phá, và ít ai đột phá hơn Quvenzhane Wallis, ngôi sao chín tuổi của phim độc lập thành công Beasts of the Southern Wild, khi được chọn vào vai chính phim đầu tay của Behm Zeitlin này em chỉ mới lên năm. Lời khen dữ dội từ giới phê bình tương ứng với những lời “dốc ruột gan” của những nhà phê bình như bell hook (bút danh của Gloria Jean Watkins), nhưng ít ai nghi ngờ phẩm chất ngôi sao của Wallis, có thể biến em thành người nhỏ tuổi nhất được đề cử Oscar.

Beasts of the Southern Wild

• R là Reed Morano

Số lượng quay phim nữ trong các dự án danh tiếng không giảm sút trong năm 2012, nhưng có vẻ rắn hơn và một ngôi sao đang lên đã nổi bật trong hình dáng của Reed Morano. Sau khi quay Frozen River được đề cử nhiều giải Oscar năm 2009, cô đã có nhiều phim được phát hành năm qua, trong đó có The Magic of Belle Isle của Rob Reiner. Đang quay Kristen Wiig trong The Skeleton Twins, cô đang trên đà mở đầu năm 2013 bằng tiếng vang khi vai Alan Ginsberg của Daniel Radcliffe trong Kill Your Darlings của John Krokidas ra mắt ở Sundance.

• S là Sally Field

Dù nằm trong nhóm cấp cao đã thắng hai giải Oscar Nữ diễn viên xuất sắc nhất, Sally Field đã phải tranh đấu dữ dội để vào vai Mary Todd Lincoln trong phim tự truyện được hoài thai lâu năm của Steven Spielberg. Lớn hơn bạn diễn Daniel Day-Lewis những mười tuổi và hơn nhân vật 20 tuổi, cuối cùng bà cũng thuyết phục được Day-Lewis đóng thử với mình – việc này trước nay chưa có với một diễn viên có thế như ông – và được nhận vai. Theo sau đó là những bài phê bình nồng nhiệt và một đề cử Oscar chắc như bắp.

• T là Take this Waltz

Phim không hẳn được lòng tất cả các nhà phê bình, nhưng có nhiều người đã khăng khăng Take This Waltz của biên kịch kiêm đạo diễn Sarah Polley là một trong những phim hay nhất năm. Nhiều bài báo giận dữ với cảnh tắm vòi sen khỏa thân của hai ngôi sao Michelle Williams và Sarah Silverman – một phản ứng có phần kỳ quặc với cảnh thể hiện bản năng thường nhật rất tự nhiên.

Sister

• U là Ursula Meier

Dù không thành công mạnh ở phòng vé, một trong những phim được bình luận tốt nhất năm 2012 vẫn là Sister của Ursula Meier. Từ khi được giải Gấu bạc ở Berlin vào tháng 2/1012, phim đã tích góp một chuỗi giải thưởng đều đặn cho biên kịch kiêm đạo diễn người Thụy Sĩ này. Trùng hợp là phim tài liệu về việc sinh nở kinh khiếp cùng tên của Brenda Davis cũng được khen ngợi tương tự ở các liên hoan.

• V là Valdis Oskardottir

Có thể bà không phải là một tên tuổi lớn trong các phim phát hành năm 2012, nhưng một trong những điểm sáng của năm chính là sự xuất hiện của biên kịch huyền thoại người Iceland đã viết Eternal Sunshine of the Spotless Mind tại Liên hoan phim Reyjavik. Những lời bình của bà đã nói sơ về những cái tôi đạo diễn bà phải đối mặt trong nhiều năm, và đọc rất hứng thú.

• W là Women Audiences (khán giả nữ)

Năm nào khán giả nữ cũng bị các điều hành hãng phim làm ngơ, và năm nào họ cũng chứng minh là họ muốn thu tóm được thị trường. Là một suy nghĩ sáo mòn khi cho rằng mọi phụ nữ đều muốn xem phim hài lãng mạn, nhưng chính nhóm khách hàng nữ đã dẫn The Vow (phát hành ở Việt Nam với tựa Yêu lại từ đầu) ủy mị của Rachel McAdams đến ngưỡng 125 triệu USD, dù xem chẳng đặc sắc. Trong khi đó Magic Mike, chỉ tốn 7 triệu USD để sản xuất, đã mang về 165 triệu USD, còn thành công của Breaking Dawn, The Hunger Games và Brave đã được ghi lại phía trên. Dù vậy, các phim năm 2013 nhìn chung vẫn có vẻ sẽ được làm theo hướng nhắm đến khán giả nam.

Mark Duplass, Emily Blunt, và Rosemarie DeWitt trong Your Sister's Sister

• X là Project X

Bất cứ ai cho rằng thói ghét phụ nữ không còn nữa trong năm 2012 có thể làm những điều tệ hơn là xem Project X, một phim thành công cực kỳ phân biệt giới tính đến gớm ghiếc và “ngủ yên từ lâu” cực buồn rầu. Thử tưởng tượng một phim thể hiện thái độ tương tự của nữ với nam thì bạn sẽ thấy chúng ta còn phải cố gắng nhiều đến thế nào.

• Y là Your Sister's Sister

Doanh thu phòng vé của phim có thể khiêm tốn, nhưng biên kịch kiêm đạo diễn Lynn Shelton đã mang đến một câu chuyện cuốn hút và hai nhân vật sáng chói phức tạp cho hai vai chính Emily Blunt và Rosemary DeWitt, truyền cảm hứng cho Gawker đề cử cô vào vị trí “đạo diễn Mỹ tuyệt vời tiếp theo”.

• Z là Zero Dark Thirty

Dành điều tuyệt nhất để cuối cùng (không biết các nhà phê bình có ý kiến gì không). Kathryn Bigelow đã thành công trong việc tiếp nối The Hurt Locker đoạt Oscar với tác phẩm nhiều người gọi là chất lượng cao. Các câu hỏi về giới tính xoay quanh Bigelow và tác phẩm của bà cũng thu hút và quan trọng, nhưng chính Bigelow đã luôn kiên quyết muốn được nhìn nhận là một nhà làm phim sáng giá. Với Zero Dark Thirty, có vẻ là bà đã thắng trận này.

PG-13 — con gà đẻ trứng vàng của Hollywood

So với năm 2011 thì trong năm 2012 các hãng phim Hollywood đã phát hành phim xếp loại R tăng 30%, nhưng sự gia tăng số phim nhắm vào khán giả trưởng thành này đã không chuyển thành bom phòng vé. Thay vì thế, khán giả đã kéo nhau đi xem phim xếp loại PG-13.

Trong năm 2012, có 168 phim mang nhãn xếp loại R (restricted), bắt buộc khán giả dưới 17 tuổi phải có người lớn đi kèm, và những phim này kiếm được 2,3 tỉ đôla ở phòng vé. So với 113 phim nhãn PG-13, với doanh thu 4,7 tỉ đôla, và 52 phim nhãn PG với doanh thu 1,8 tỉ.

Duy nhất một bộ phim loại R, Ted của Universal, có mặt trong tốp 10 phim có doanh thu cao nhất năm 2012. Sáu trong tốp 10 — trong đó có bốn phim đầu bảng — mang nhãn PG-13, trong khi ba phim khác mang nhãn PG. Năm 2011, chín trong tốp 10 phim doah thu cao nhất là phim được xếp loại PG-13 với lô còn lại thuộc về Cars 2, mang nhãn xếp loại G từ Hiệp hội Điện ảnh Hoa Kỳ nay đã không còn sử dụng nữa.

Ted là phim loại R có doanh thu cao nhất từ trước đến nay [Ảnh: Universal]

Vậy nếu tiền bạc đổ về phim PG-13, tại sao các hãng phim cứ cho ra nhiều phim loại R hoài vậy?

"Trong hầu hết trường hợp, bạn thực sự không quyết định -- hoặc có sự lựa chọn," Richie Fay, phụ trách phát hành của Lionsgate, nói với TheWrap. "Nhưng bạn biết chuyện sẽ diễn tiến thế nào -- đó là một phần của quy trình. Bạn biết khi đọc kịch bản, và bạn cân nhắc khi lên kế hoạch."

Thực tế, hầu hết các phim loại R không phải là xuất phẩm của những hãng phim lớn, chúng được sản xuất độc lập và là phim ngách. Ví dụ, 9/12 phim do Weinstein Company phát hành năm 2012, tập trung vào phim dành cho người lớn, đều là loại R. Nhưng trong 19 phim do nhà dẫn đầu thị trường Sony phát hành, chỉ có bốn phim loại R, hai phim loại PG và số còn lại là PG-13. 8/14 phim do Universal phát hành mang nhãn R, nhưng trong số 11 phim do Disney phát hành năm 2012 không có phim nào loại R cả.

Có tiền thì kiếm thôi. Ngoài Ted, phim loại R có doanh thu cao nhất, Universal còn ghi điểm nhờ Safe House (126 triệu đôla) xếp loại R, Prometheus làm điều tương tự cho Fox còn Sony có 21 Jump Street (138 triệu đôla). Dù nhãn phân loại PG-13 xem ra đem lại những doanh số bom tấn phòng vé, có những lý do khiến các hãng phim làm phim loại R, Nikki Rocco, giám đốc phát hành của Universal, nói với TheWrap.

Bảng xếp hạng doanh thu phim theo phân loại

Phim	Hãng phát hành	Xếp loại	Doanh thu ở Mỹ
The Avengers	Disney	PG-13	623
Dark Knight Rises	Warner	PG-13	448
The Hunger Games	Lionsgate	PG-13	408
Amazing Spider-Man	Sony	PG-13	262
Brave	Disney	PG	236
Twilight: Breaking Dawn 2	Lionsgate	PG-13	232
Skyfall	Sony	PG-13	225
Ted	Universal	R	218
Madagascar 3: Europe Most Wanted	Paramount	PG	216
Dr. Seuss' The Lorax	Universal	PG	214

(Đơn vị tính: triệu USD)

"Chủ yếu, bạn muốn trung thực với nội dung phim," Rocco nói. "Bạn không thể làm cho một phim như Savages có phân loại nào khác ngoài loại R. Vào lúc chúng tôi bật đèn xanh cho một phim là chúng tôi đã biết nó sẽ được xếp loại gì rồi."

Tuy nhiên, cân nhắc về sáng tạo không phải là tất cả.

"Lý do khác nữa là để đem lại đôi chút đa dạng cho thị trường, đưa đến cái gì dành riêng cho người lớn, thế nên mới có thuyết thứ dành cho mọi người," Rocco nói.

Warner Bros. có sáu phim loại R trong tổng số 14 phim hãng phát hành (không tính phim Imax và tái phát hành) và có một thành công lớn với Magic Mike loại R, kinh phí chỉ có 7 triệu đôla mà mang về đến 113 triệu đôla riêng ở Mỹ. Đấu thủ Oscar đầy triển vọng Argo của hãng phim này, đã vượt mốc 100 triệu đôla phòng vé, cũng loại R. Nhãn phân loại đó không hại gì đến việc phim được đề cử Phim hay nhất; bảy phim trong số những phim đoạt giải thưởng này của Viện Hàn lâm gần đây nhất xếp loại R.

Rõ ràng, nhãn phân loại R nói lên năng lực miêu tả chân thực hiện thực cuộc sống của nhà làm phim. Nhưng đó không phải là mục tiêu của mọi nhà làm phim.

“Nếu Người Nhện thực sự trừ gian diệt ác trên đường phố New York, bạn không nghĩ rằng anh ấy sẵn sàng văng tục lúc này lúc khác sao?” Jeff Bock, chuyên gia phân tích cao cấp của Exhibitor Relations, nói.

Người Nhện có thể có trong thế giới thực, nhưng anh ấy sẽ không sớm văng tục ở các rạp phim đâu. Người Dơi hay Katniss Everdeen cũng vậy -- ít nhất là không nếu họ có ý định thu hút đám trẻ mới lớn vốn là nguồn doanh thu to nhất của những phim chuỗi lớn nhất.

Doanh thu phòng vé 2012 theo phân loại phim

Loại	Số lượng phim	Doanh thu ở Mỹ	Bình quân
G	9	147 triệu	16,4 triệu
PG	52	1,8 tỉ	34 triệu
PG-13	113	4,7 tỉ	41,7 triệu
R	168	2,4 tỉ	14,2 triệu
NC-17	2	2,1 triệu	1,07 triệu

(Đơn vị tính: USD)

Không hề nghi ngờ gì nữa, các phim Twilight – trong đó có nhà vô địch quốc gia doanh thu phòng vé sau hai tuần công chiếu, Breaking Dawn 2 -- đầu xếp loại PG-13, theo Fay.

Tác giả Stephenie Meyer đã hết sức cụ thể trong những điều khoản quy định "không được có bất cứ thứ gì sẽ khiến phim nhận một cái nhãn ‘R’,” Fay nói với TheWrap. “Bà ấy biết khán giả đã mua sách và đã trao đổi rất nhiều với với họ, và bà ấy biết rất rõ điều đó.”

Cả Universal lẫn Warner Bros. đều khai thác thành công xu hướng này bằng những phim hài gần đây, Warner Bros. với hai phim Hangover còn Universal với phim hè năm ngoái Ted.

“Họ cho người ta thấy có thể lách cho loại ‘R’ bằng hài,” Bock nói. “Nhưng với phim hành động, nếu bạn muốn kiếm 200-250 triệu đôla ở phòng vé thì bạn phải có được lượng khán giả lớn hết mức.”

Bốn phim dẫn đầu về doanh thu năm 2012 — The Avengers, Dark Knight Rises, The Hunger Games và The Amazing Spider-Man — đều xếp loại PG-13. Và tốp 25 phim chuỗi của mọi thời đại, chỉ có một — The Matrix — mang nhãn R, nên đây chỉ là vấn đề đồng tiền bát gạo. Thời bây giờ thật khó hình dung có dự án nào có tiềm năng trở thành chuỗi — và một kinh phí tầm phim chuỗi — khiến một hãng phim bật đèn xanh mà không được chắc ăn rằng có thể trình chiếu cho bọn trẻ mới lớn.

Prometheus của mùa hè năm 2012, gắn với Alien trước đó của đạo diễn Ridley Scott, là một dự án loại R hiếm hoi xem ra có tiềm năng trở thành chuỗi phim.

Prometheus công chiếu được 51 triệu đôla hồi tháng 6 và thu hoạch 126 triệu tổng cộng ở Mỹ. Yếu tố gai góc và tự do mà phim loại R cho phép Scott tha hồ lôi cuốn khán giả người lớn, nhưng không thể quyết định phim sẽ với tới được bao nhiêu khán giả mới lớn.

Prometheus là một dự án loại R hiếm hoi xem ra có tiềm năng trở thành chuỗi phim

Dick Rolfe, lãnh đạo của Dove Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận hơn hai thập kỷ nay nỗ lực thúc đẩy Hollywood theo hướng thân thiện với gia đình hơn, không ngạc nhiên khi khán giả chọn những tựa phim không phải loại R.

Rolfe nói với TheWrap, “Người ta đã ngán ngẩm những xác người nổ tung, thân hình trần trụi và ngôn ngữ thóa mạ.”

Ở cực kia của dãy quang phổ xếp loại phim, nhãn G (gerneral audiences - dành cho khán giả đại trà) đã biến mất. Chỉ có chín phim đã được phát hành với nhãn phân loại này trong năm 2012. Ba phim là tái phát hành, hai là phim thiên nhiên của Disney và bốn phim còn lại là phim hoạt hình độc lập. Trong số đó có Oogieloves: The Big Balloon Adventure, đã lập kỷ lục không hiệu quả ở phòng vé.

“Chỉ là không hấp dẫn trẻ con -- ít ra trẻ phải đủ lớn để quan tâm đến những chuyện như vầy -- đi xem phim xếp loại G nữa,” Bock nói.

Có 261 phim đã được phát hành ở Mỹ không có phân loại của MPAA, hầu hết là những phim nhỏ của nước ngoài, phim độc lập, phim tài liệu và phát hành lại. Những phim này kiếm được 45,4 triệu đôla, tức trung bình mỗi phim thu 174.000 đôla.

Chỉ có hai phim gắn nhãn NC-17 (cấm trẻ em từ 17 tuổi trở xuống) được phát hành trong năm 2012. Killer Joe của LD Entertainment do Matthew McConaughey đóng chính, thu được 1,9 triệu đôla và Elles của Kino Lorber mang về 754.000 đôla.



Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi