• Chasing the Dragon: Lần hợp tác chính thức đầu tiên giữa Chân Tử Đan và đạo diễn Vương Tinh

Xét bạo lực vô độ và tội ác không bị trừng phạt mà Chasing the Dragon miêu tả, thật đáng ngạc nhiên khi bộ phim của đạo diễn Hồng Kông Vương Tinh nhận được sự chấp thuận như vậy giữa lúc áp dụng chính sách về những gì có thể được trình chiếu trước Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Nhà làm phim Hồng Kông Đỗ Kỳ Phong nổi tiếng rộng khắp với những phim ly kỳ xã hội đen chưa bao giờ được phát hành ở Trung Quốc – ngoại trừ Election năm 2005, được phép chiếu chỉ sau khi các nhà phát hành bộ phim thay đổi kết thúc để người cuối cùng trụ lại được tiết lộ là một cảnh sát chìm.

Các cơ quan chức năng Trung Quốc luôn xem phim gangster Hồng Kông, với các nhân vật đầu sỏ thế giới ngầm, là giải trí không nên không phải và không thích hợp – vậy Chasing the Dragon có gì khác biệt? Những kẻ làm sai trong phim không nhất thiết phải trả giá.

Dựa trên một cớm bẩn có thật hồi thập niên 60 ở Hồng Kông mà báo chí đưa tin là đã tích cóp cả gia tài 500 triệu đôla Hồng Kông thông qua các khoản lại quả, kết thúc phim nhân vật Lôi Lạc của Lưu Đức Hoa sống lưu vong phong lưu ở Canada.

Hào Què của Chân Tử Đan – nguyên mẫu là trùm buôn lậu ma túy Ngô Tích Hào – đã ở tù vì những hành vi phạm tội, nhưng lại đoàn tụ với gia đình sau khi được phóng thích vào năm 1990.

Một cảnh bạo lực hỗn loạn trong phim

Vậy thì, tại sao kiểm duyệt của Trung Quốc lại thông qua Chasing the Dragon? Chìa khóa là giai đoạn bối cảnh bộ phim – và cách người sáng tạo nhấn mạnh tầm quan trọng của nó để mừng việc Hồng Kông trở về Trung Quốc.

Trong những dòng chữ hiện ra đầu phim và kết thúc, nhà biên kịch-đạo diễn 62 tuổi này dày công chỉ ra làm sao Lôi Lạc và Hào Què phát đạt trong một hệ thống được chính quyền thuộc địa dung túng và bao che như thế – lập trường mà vị đạo diễn đã nhắc lại trong phỏng vấn với South China Morning Post trong đó ông tuyên bố rằng người Anh “không làm gì tốt cho người Hồng Kông.”

Di sản của chế độ thực dân Anh ở Hồng Kông phức tạp hơn lòng yêu nước tự xưng mà Vương Tinh tuyên bố, nhưng việc trình bày giản đơn của ông về lịch sử Hồng Kông phù hợp với quan điểm của Bắc Kinh, khi truyền thông nhà nước tìm cách ngăn chặn hoài niệm cuộc sống trước kia.

Chân Tử Đan, phải, trong vai Hào Què, Lưu Đức Hoa trong vai Lôi Lạc

Chasing the Dragon có thể đánh dấu một bước ngoặt trong làm phim Hoa ngữ, cho phép các đạo diễn có cách giải phóng những câu chuyện về tội ác và tham nhũng trong một thế giới đen tối, hắc ám mà lâu nay bị kiềm chế – miễn là tất cả những chuyện xấu xảy ra dưới sự che chở của người nước ngoài tàn bạo, độc ác tại Hồng Kông trước năm 1997.

Trước đây, vào đầu thế kỷ 20, Trung Quốc thường là bối cảnh cho các câu chuyện về tướng lĩnh, chính trị gia, doanh nhân và mỹ nhân tranh giành quyền lực tối thượng với những thỏa thuận bẩn thỉu và những kế hoạch đẫm máu.

Bắt đầu với The Shanghai Triads (1995) của Trương Nghệ Mưu và Temptress Moon (1996) của Trần Khải Ca, các đạo diễn đã cường điệu thời kỳ hỗn loạn vô chính phủ những năm 1930 ở Trung Quốc với nhiều kết thúc khác nhau: Let the Bullets Fly của Khương Văn và The Great Magician của Nhĩ Đông Thăng là phúng dụ về Trung Quốc ngày nay, trong khi A World Without Thieves của Phùng Tiểu Cương và The Last Tycoon của Vương Tinh là giải trí đơn thuần.

The Shanghai Triads năm 1995 của Trương Nghệ Mưu

Bất kể ý định của các đạo diễn đó là gì, những bộ phim này đã được các nhà kiểm duyệt thông qua bởi vì chúng không đề cập hoặc vạch rõ bất ổn xã hội và chính trị ở Trung Quốc sau năm 1949. Thay vào đó, họ tạo ra thứ có thể được xem như một khúc dạo đầu hỗn độn dẫn đến việc thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chấm dứt tình trạng vô chính phủ, mê tín và bất công xã hội của chế độ Quốc Dân Đảng.

Cách xử lý lịch sử như thế này thể hiện rõ trong cái gọi là dòng phim chủ đạo, như Beginning of the Great Revival và The Founding of an Army, trong đó Tưởng Giới Thạch và các cộng sự của ông phần lớn được miêu tả như là những kẻ phản diện-ác ôn của một thời kỳ suy đồi.

Với việc trình bày lại lòng yêu nước đối với lịch sử thế giới ngầm Hồng Kông, liệu Chasing the Dragon của Vương Tinh có đưa ra một chiều hướng mới để quảng bá cho tình yêu đất nước mà các nhà làm phim khác có thể lặp lại không?

The Last Tycoon năm 2012 của Vương Tinh

Chasing the Dragon phát hành ở Việt Nam từ ngày 27/10/2017 với tựa Trùm Hương Cảng.