• 5 lý do nên đi xem Blade Runner 2049 trên màn ảnh rộng nhất có thể

• [BLP] Blade Runner 2049: Phần tiếp theo của tượng đài khoa học-viễn tưởng là một phim kinh điển tức thời

• Người nhân bản: Đi sâu vào tương lai đen tối của thiên truyện Blade Runner 2049

• Tạo hình trong Blade Runner 2049: Đưa khoa học giả tưởng về lại Trái Đất

• 10 lý do Blade Runner 2049 là bộ phim đáng trông đợi nhất năm 2017

Các nhà phê bình tuyên bố phần tiếp theo là kiệt tác, trong khi những người khác nói nó "có phong cách nhưng giả tạo." Sự tiến hóa của các yếu tố cốt truyện cơ bản được coi là "tiết lộ". Tất cả những khoảnh khắc ấy sẽ bị phí hoài, như nước mắt trong mưa chứ không phải trong hằng hà sa số các 'tweet' bàn tán đến tên của nó. Thời để chết.

Nói thật đấy. Bạn gần như chắc chắn sẽ tin từng điều một trong những điều này ở năm 2017.

Sau nhiều thập niên của những tin đồn, những ý tưởng thải loại và mơ về cừu điện quá nhiều,* chúng ta đã được tặng một Blade Runner phần tiếp theo, và nó hay. Ridley Scott, người đứng đằng sau tầm nhìn có ảnh hưởng của bộ phim đầu về một Los Angeles như đêm trường đen tối, về người hay không phải con người, bước vào vai trò điều hành sản xuất; Denis Villeneuve, đạo diễn người Quebéc chuyên trị tối tăm đạo đức, cầm cương và điều khiển. Harrison Ford trở lại làm Deckard, thám tử nốc whiskey (bây giờ nghỉ hưu, nhưng không phải dạng "hết làm việc") truy lùng "người nhân bản" đào tẩu hồi xửa hồi xưa.

Ryan Gosling là đời tiếp theo của thợ săn người nhân bản, đẹp trai và cứng đầu và tâm trạng và hoang mang, một chiến hữu thực sự tuyệt vời. Roger Deakins, một ứng viên mạnh cho danh hiệu nhà quay phim xuất sắc duy nhất còn đang làm việc, làm cho mọi thứ trở nên lộng lẫy và hoàn toàn lạnh lẽo. Và như hầu hết mọi bộ phim dám lướt lên con sóng ác mộng-đô thị của bộ phim năm 1982, Blade Runner mới thấy nó phải cạnh tranh với tầm nhìn mang tính bước ngoặt của phim gốc ngay cả khi bổ sung vào chuỗi phim huyền thoại này – một nạn nhân của nỗi lo ảnh hưởng dòng dõi của chính mình.

Harrison Ford (phải) trở lại làm Deckard, Ryan Gosling là đời tiếp theo của thợ săn người nhân bản

Cái cảm giác hậu tận thế đã biết rồi cứ lơ lửng đe dọa Blade Runner 2049, cho dẫu Villeneuve đưa người xem ra khỏi thành phố vào vùng nông thôn hoang tàn. (Những chấm nhỏ mà bạn nhìn thấy trên đường chân trời? Đó là những kẻ phá hoại, đang nhanh chóng đến gần.) Với mọi cảnh trong đó đặc vụ K của Gosling – tên thật của anh ấy là Joe; một Kafka rất mạnh mẽ – bước trên những con phố tồi tàn rải rác những tiệm mì, vũ công ballet ba chiều kích cỡ kaiju hoặc hẹn hò với cô bạn gái là chương trình phần mềm (Ana de Armas) trong căn hộ của anh, bãi phế liệu đầy các mảnh vụn đổ nát, những vùng đất bỏ hoang tuyết lóa mắt, bờ biển ngập lụt và một Las Vegas đầy phóng xạ độc hại đỏ ửng. Sự đa dạng là gia vị của cuộc sống hậu tận thế, và theo chân K trong công cuộc tìm ra mối liên kết bị mất đi giữa con người và "con người hơn con người", người xem phim được chiêu đãi một vòng các kịch bản tình huống xấu nhất trên phim.

Hầu như mọi tầm nhìn về sự đổ vỡ xã hội đều được nhận ra ngay lập tức. Cứ lấy cảnh nào cũng được, mỗi khi bạn thấy thiên nhiên nhất thiết phải tái tạo là mỗi lần công nghệ, tạp nham hay lấp lánh, tràn ngập các yếu tố trần tục. Thưởng thêm, mỗi lần Jared Leto mù lòa xuất hiện là lại lên cơn thuyết giảng vô thần kiểu Nietzsche về khoa học trở nên điên cuồng.

Jared Leto trong vai Neander Wallace mù lòa

Bây giờ cú sốc tương lai của bộ phim đã giảm, dù các yếu tố then chốt – chú trọng phát triển nhân vật, những sắc thái tinh tế trong diễn xuất, những trò đùa ma mãnh, những hình ảnh thực sự không thể nào quên, cảm nhận cái ấm áp bên dưới sự lạnh lùng – đôi khi đem lại cho phần tiếp theo này sự sắc sảo hơn tiền nhiệm.

Bạn vẫn có thể tinh chỉnh và hồi sinh các chiến binh khoa học giả tưởng cũ (hai từ: Fury Road), nhưng sau nhiều thập niên chờ đợi một Blade Runner mới, rốt cuộc phim trong dòng thời gian hư cấu đen tối nhất được phát hành đã trở thành một sự quen thuộc vụng về. Lâu nay chúng ta lệt bệt lê lết lên Đỉnh Mệt Mỏi Tận Thế rồi, và chiếc spinner của chúng ta không chừng đã đáp xuống Vùng Thừa Mứa.

Tính đến thời điểm này, phần tiếp theo của Villenueve được coi là "thất bại" bởi những người đếm tiền cuối tuần mở màn, dẫn ra con số 36 triệu đôla qua ba ngày là dưới kỳ vọng rất xa. (Với tất cả những ngả mũ nghiêng mình trước bản gốc trong 2049, sự tôn kính sâu sắc đó không chừng lại chính là cách để phần phim mới tái diễn thành tích phòng vé kém cỏi của bộ phim đột phá trước kia.)

Chiếc spinner đời mới của 2049

Đọc các bản tin mổ xẻ rút kinh nghiệm bắt đầu xuất hiện sau ngày mở màn (ngày 6/10 ở Mỹ), bạn sẽ thấy một rừng lý do giải thích tại sao bộ phim khác thường-ở-nhiều-cấp độ này lại thất bại trong việc cộng hưởng với đám đông: Ford không còn đủ sức hút, Gosling có thể chưa thành ngôi sao tên tuổi, không đủ khán giả phụ nữ, thương hiệu Blade Runner không đủ mạnh, được quảng cáo là một phim hành động kích thích chứ không phải người gỗ Pinocchio hiện sinh, trầm tư mặc tưởng về cái gì tạo nên nhân loại và ai xứng đáng là thành phần trong đó.

Nhưng cũng có thể vào lúc này thiên hạ từng giây từng phút đã có tương lai đủ tồi tệ rồi, ngay cả những tương lai được trình bày trong các phim bom tấn bóng bẩy mới. Đâu cứ cùng các quy ước và thiết kế bối cảnh là phát minh ra cái gì mới theo cách mà Blade Runner 1.0 đã làm; tương lai hậu tận thế ngay ngưỡng cửa của chúng ta mới là, theo hệ tư tưởng thời đại, cái làm cho bộ phim mới mẻ.

Kể từ khi HG Wells bắt đầu thử nghiệm kể chuyện tương lai-xấu vào cuối những năm 1800 – và kể từ khi Metropolis giúp hệ thống hóa từ vựng thị giác cho đến lúc Ridley Scott giới thiệu một cách tinh chỉnh hệ thống từ vựng đó – những kiểu hư cấu này đã đóng vai trò van giải phóng những nỗi lo ngại về việc chúng ta, với tư cách là một xã hội và một giống loài, đang đi về đâu.

Mọi thứ trở nên lộng lẫy và hoàn toàn lạnh lẽo qua tài năng của nhà quay phim xuất sắc Roger Deakins

Tiểu thuyết tận thế đã đưa dân tình đi qua các cuộc chiến tranh thế giới, chủ nghĩa phát xít, những thời kỳ biến động lớn và nỗi lo sợ về mọi thứ từ trí tuệ nhân tạo đến trận quyết đấu thiện-ác cuối cùng. Khi văn học tuổi mới lớn đắm đuối chi tiết về việc thể loại gây run rẩy này có thể hiệu quả thế nào đối với sự bất định của thiếu niên hiện đại, và sự thiếu kiểm soát thế giới xung quanh họ nói chung, thì làn sóng đấu trường sinh tử (hunger game) và giải mã mê cung (maze runner) chồm lên đỉnh. Luôn có thể điều chỉnh thích hợp cho bất cứ gì đánh thức cơn ác mộng có sẵn đâu đây.

Tuy nhiên, tại thời điểm này, chúng ta tạm thời đã cạn kiệt những lựa chọn và bị hiện thực áp đảo. Blade Runner gốc được phát hành trong một năm mà chiến tranh hạt nhân như mối đe dọa lơ lửng, thảm họa sinh thái không còn chỉ là viễn cảnh của Chicken-Little** và "Người đàn ông của năm" của Time là một chiếc máy tính.

Blade Runner 2049 ra rạp khi viễn cảnh về những kẻ điên cuồng cái tôi tiêu pha hàng chục triệu vào những quả tên lửa đạn đạo quá thực và thiên tai đang xuất hiện với tần suất báo động. Một phép nhìn song song là: bạn có thể đọc bài này trên máy tính xách tay hoặc bằng điện thoại thông minh.

Las Vegas trong phim đầy phóng xạ độc hại đỏ ửng

Với tất cả phép màu và bất hạnh và kỳ quan mà Villeneuve và êkíp đã đưa ra, chuỗi phim này có thể một lần nữa bị ghét bỏ bởi sinh bất phùng thời. 2049 thậm chí còn hơn bộ phim thời thượng của Scott, tầm nhìn đen tối không chịu nổi, và với sự tăng tốc của cả văn hóa đại chúng lẫn cuộc chiến với cối xay gió của 'fanboy', chắc phải mất một thập kỷ nữa bộ phim mới được công chúng xem là kinh điển. Còn ngay bây giờ, nếu muốn đắm mình vào một thế giới đang tan tành, ta chỉ cần đăng nhập Twitter hoặc bật tivi lên.

Blade Runner 2049 ra rạp ở Việt Nam ngày 20/10/2017 với tựa Tội phạm nhân bản 2049.



* Ở đây bài viết gốc chơi chữ, lấy từ tựa cuốn tiểu thuyết Do Androids Dream of Electric Sheep? của nhà văn Philip K. Dick, xuất bản lần đầu năm 1968. Bộ phim Blade Runner năm 1982 của Scott dựa theo cuốn truyện này.
** Gà Nhỏ (Chicken-Little) trong chuyện dân gian luôn tin tận thế sắp tới rồi. Câu "The sky is falling!" - Trời sắp sập! trở thành thành ngữ trong tiếng Anh để chỉ niềm tin sai lầm về thảm họa. Walt Disney Feature Animation đã chuyển thể câu chuyện thành phim hoạt hình giả tưởng cùng tên năm 2005.