• Những lần trở về không hạnh phúc: Điện ảnh nhập cư châu Á đặt câu hỏi về ý nghĩa của quê hương

“Tôi cảm thấy mình giống như một nhà ảo thuật hay một siêu anh hùng,” Celine Song nhớ lại. Từ khoảnh khắc đó, nhà làm phim đã xây dựng Past Lives, một câu chuyện tình sâu sắc và câu chuyện có hồn về người nhập cư hiếm thấy.

Celine Song giải thích lý do khoảnh khắc ngoài đời thực giữa cô, chồng cô và mối tình thời thơ ấu lại đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra bộ phim đầu tay Past Lives

Celine Song 12 tuổi khi từ Hàn Quốc chuyển đến Ontario, Canada. Cha mẹ cô đã cho cô cơ hội chọn một cái tên mới. Gia đình cô có nhiều giả thuyết khác nhau về lý do cô — khi đó có tên Ha Young — chọn tên Celine.

“Cha tôi khẳng định đó là từ bộ phim Pháp Céline and Julie Go Boating,” Song, có cha là một nhà làm phim, kể lại. “Nhưng tôi cảm thấy hình như vì có một đĩa CD Celine Dion nằm ngay gần đó.”

Việc thích nghi ban đầu rất khó khăn. Celine Song, từng là một học sinh giỏi, phải học tiếng Anh. Mãi cho đến nhiều năm sau — khi đã thành một nhà viết kịch đang lên, chuyển đến New York ở Mỹ và kết hôn — cô mới hoàn toàn hiểu được điều gì khác biệt về hai mặt văn hóa của mình.

Celine Song ngồi trong một quán bar ở East Village với người chồng Mỹ da trắng và mối tình thời thơ ấu từ Hàn Quốc đã bay đến thăm họ. Khác biệt ngôn ngữ khiến Celine Song là cầu nối duy nhất của họ, là cách duy nhất họ có thể giao tiếp và là lý do duy nhất khiến bộ ba tưởng khó gặp nhau này ngồi lại với nhau.

Celine Song tại buổi chiếu Past Lives ở New York hồi tháng 5 năm 2023

“Tôi nhớ đã cảm thấy điều tôi luôn cảm thấy: một sự nhức nhối về việc có tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai hoặc không lớn lên với ngôn ngữ tiếng Anh,” Celine Song nói.

“Nhưng rồi tôi ngồi đó và nghĩ: Không, tôi cảm thấy rất, rất mạnh mẽ. Tôi cảm thấy mình giống như một ảo thuật gia hoặc một dạng siêu anh hùng. Hai thế giới này đang va chạm — thời gian và không gian đang tự cuộn lại — vì tôi. Và tôi không phải làm bất cứ gì ngoại trừ có mặt ở đó. Tôi chỉ cần là tôi và thế là đủ.”

Past Lives, bộ phim đầu tiên Celine Song làm đạo diễn, bắt đầu từ việc kịch tính hóa khoảnh khắc đó. Từ đó, bộ phim, chủ yếu dựa trên cuộc đời của chính cô, đi sâu vào những đoạn hồi tưởng đã dẫn dắt các nhân vật này đến với nhau và những khúc ngoặt đáng lẽ dễ dàng đưa họ đến một nơi khác.

Một thành công đột phá tại Liên hoan phim Sundance và là một trong những bộ phim được ngợi khen nhất năm 2023, Past Lives vừa là câu chuyện tình sâu sắc khác thường vừa là câu chuyện có hồn hiếm thấy về người nhập cư.

Greta Lee (phải) đóng vai Nora đang trong cuộc hôn nhân hạnh phúc với Arthur (John Magaro)

Greta Lee đóng vai Nora, một nhà viết kịch người Canada gốc Hàn được mô phỏng theo Celine Song. Khi lớn lên, nhân vật này thỉnh thoảng kết nối lại với Hae Sung (Yoo Teo), người bạn từ thời thơ ấu ở Seoul.

Hai mươi tư năm sau, khi Hae Sung đến New York, Nora đang trong cuộc hôn nhân hạnh phúc với Arthur (John Magaro). Chuyến thăm không bùng nổ thành một mối tình tay ba đa sầu đa cảm mà tạo ra điều gì đó nhẹ nhàng và khó tả hơn về tình yêu, định mệnh và danh phận.

“Đối với tôi, việc giải thích chúng ta là ai với người khác không thể gói gọn trong một câu,” Celine Song nói trong một phỏng vấn gần đây.

“Tôi không thể chỉ nói danh tính, danh tính, danh tính. Sự tồn tại của ba con người và cảm giác của họ khi nhìn hai người kia có nhiều điều hơn là danh tính.”

Yoo Teo, Celine Song và Greta Lee tại buổi chiếu Past Lives ở New York vào tháng 5 năm 2023

Đối với Celine Song, Greta Lee và Yoo Teo, làm phim Past Lives cũng là một trải nghiệm về sự kết nối sâu sắc.

Greta Lee, 40 tuổi, gần đây xuất hiện trong phim bộ hài Russian Doll của Netflix, sinh ra ở Los Angeles trong một gia đình người Hàn Quốc nhập cư. Yoo Teo sinh ra và lớn lên ở Đức nhưng sau khi kết hôn với một phụ nữ Hàn Quốc đã sống ở Seoul nhiều năm. Hai người đều biết rõ về việc sống trong hai nền văn hóa và trong không gian ở giữa chúng.

“Khi đọc kịch bản, tôi thích việc nó không phục vụ cho bất kỳ góc nhìn nào, chẳng hạn như từ cái nhìn của người da trắng hay cái nhìn của nam giới,” Greta Lee nói.

Greta Lee được đặc biệt khen ngợi vì màn trình diễn tinh tế và tiết chế của cô trong vai người phụ nữ không bị giằng xé giữa hai người yêu mà nhìn về quá khứ của mình trước khi lao tới tương lai trong vai trò nghệ sĩ.

Celine Song và Greta Lee trên phim trường Past Lives

Celine Song coi bộ phim là một loạt lời tạm biệt sau những nỗ lực đầu tiên không thành công. Cô thậm chí còn coi là “bộ phim chứng tử” giống như CSI, trong đó bạn nhấc tấm vải lên để nhìn mặt xác chết”.

Greta Lee chưa bao giờ nhập vai diễn nào đến thế – một món quà nhưng cũng là một mục tiêu đáng sợ. “Phải hoàn toàn trần trụi để đạt được mức độ rõ ràng và trung thực đơn giản này,” Greta Lee nói. “Không hề có mặt nạ.”

Thay vào đó, Greta Lee thể hiện những cảm xúc sôi sục của Nora bên dưới.

Past Lives thực tế nhưng các cuộc trò chuyện giữa Greta Lee và Celine Song đã đạt tầm vũ trụ trong việc suy ngẫm về cách nắm bắt một thứ gì đó lớn lao hơn.

Greta Lee và Yoo Teo trong một cảnh phim Past Lives

“Trò đùa bắt đầu bộ phim là: làm sao để kể câu chuyện này theo cách mang cảm giác khoa học-giả tưởng, phá vỡ quy ước về thể loại, có cảm giác như chúng ta đang nói về điều gì đó lớn hơn nhiều so với một mối tình tay ba?” Greta Lee nói. “Chúng tôi đã nói về các cánh cổng đa chiều. Thật đấy. Nhảy qua thời gian và không gian.”

Celine Song, đã viết vở kịch Endings năm 2020 cũng có một nhân vật kịch tác gia mang yếu tố tự sự, đã đi tới cùng để dẫn dắt dàn diễn viên của cô vào những màn trình diễn tự nhiên, hữu cơ.

Cô đã để Yoo Teo và Magaro gặp nhau lần đầu tiên trước máy quay để bắt chước sự lúng túng khi hai nhân vật của họ gặp nhau. Và vì giữa Nora và Hae Sung có một sức hút mãnh liệt nhưng không được biến thành hành động, Yoo Teo cũng bị cấm chạm vào Greta Lee.

“Tôi nghĩ Celine ác lắm,” Yoo Teo nói và cười.

Yoo Teo, Celine Song, Greta Lee và John Magaro trên thảm đỏ công chiếu Past Lives tại Liên hoan phim quốc tế Berlin vào tháng 2 năm 2023

Yoo Teo thấy mình ở vị trí trớ trêu khi vào vai một người đàn ông Hàn Quốc truyền thống, trái ngược với những vai anh được giao ở Hàn Quốc thường dựa trên việc anh lớn lên ở châu Âu.

Anh kể lại mình lớn lên với cảm giác u sầu vì thay đổi nơi chốn mà anh không thể xác định được cho đến năm 15 tuổi và xem phim Hàn Quốc và Hồng Kông trên truyền hình.

“Mặc dù phim được lồng tiếng Đức nhưng có một ngữ pháp điện ảnh mà tôi hiểu được khi tôi không còn thấy cô đơn nữa,” Yoo Teo nói. “Điều đó đã định hình con đường trở thành diễn viên của tôi.”

Trong Past Lives, Yoo Teo thực chất nói ngôn ngữ thứ ba của anh là tiếng Hàn. Đối với anh, cuộc sống đã trở nên phong phú hơn từ sự đa dạng. Nói tiếng Đức, tiếng Anh và tiếng Hàn giống như “những màu sắc đan xen vào nhau,” anh nói.

Hae Sung (Yoo Teo, phải), người bạn từ thời thơ ấu ở Seoul đến New York. Chuyến thăm không bùng nổ thành một mối tình tay ba đa sầu đa cảm mà tạo ra điều gì đó nhẹ nhàng và khó tả hơn về tình yêu, định mệnh và danh phận

“Tôi đã phải học lại danh tính của mình. Tôi đã bị một cú sốc văn hóa ngược,” anh nói về việc chuyển đến Hàn Quốc sống. “Nhưng có một vẻ đẹp trong việc học hỏi từ khó khăn. Bảng màu cảm xúc của bạn mở rộng ra.”

Thể hiện sự phức tạp về danh tính là điều Celine Song hy vọng sẽ làm được trong Past Lives. Câu chuyện không phải là sự phân đôi đơn giản giữa cuộc sống của người Mỹ và người Hàn Quốc. Từ vựng về danh tính, Celine Song nói — giống như nhãn mác “người Canada gốc Hàn” — có thể trở nên hạn hẹp.

Cuộc sống của cô, cũng như của bất kỳ ai, đều đầy những con đường không đi theo và những mối quan hệ không được lựa chọn.

“Tôi đã có thể ở lại Canada. Tôi đã có thể chuyển đến ở hẳn Los Angeles. Tôi đã có thể quyết định sẽ không kết hôn với chồng mình. Có rất nhiều cách để con đường của chúng ta hình thành,” Celine Song, hiện đang sống cùng chồng ở New York, cho biết.

Greta Lee được đặc biệt khen ngợi vì màn trình diễn tinh tế và tiết chế của cô trong vai người phụ nữ không bị giằng xé giữa hai người yêu mà nhìn về quá khứ của mình trước khi lao tới tương lai trong vai trò nghệ sĩ

“Trường hợp của tôi hơi thái quá hơn chút vì con đường rẽ hẳn sang một lục địa khác.”

Cô nói Past Lives là về việc nhìn nhận con người là những cá thể.

“Đối với tôi, đó là câu chuyện về ba con người thực sự, thực sự dốc lòng đối xử với nhau như những người trưởng thành và không đặt bản thân lên trước trong tương tác với nhau,” Celine Song nói. “Những chuyện như vậy luôn xảy ra trong cuộc sống thực và luôn cảm động.”

Các nhân vật trong phim thường nói về khái niệm in-yun, cho rằng tất cả các cuộc gặp gỡ, kể cả ngắn ngủi, đều là những mối liên hệ định mệnh với tiềm năng lan tỏa.

Yoo Teo thấy mình ở vị trí trớ trêu khi vào vai một người đàn ông Hàn Quốc truyền thống, trái ngược với những vai anh được giao ở Hàn Quốc thường dựa trên việc anh lớn lên ở châu Âu

Tuy nhiên, in-yun mạnh mẽ nhất trong Past Lives hóa ra lại là mối liên hệ giữa Celine Song và máy quay phim.

“Cảm giác như có thứ gì đó đâm sầm vào người tôi. Cảm giác như một sự khám phá,” Celine Song nói về việc làm phim. “Giống như gặp được tình yêu của đời mình vậy.”