Ít nhất, đó là giả thuyết làm nền tảng cho Hyper Functional, Ultra Healthy, một chương trình gồm các buổi nói chuyện và chiếu phim được tổ chức tại Somerset House ở London vào cuối tháng 1. Tựa đề (tạm dịch: siêu nhiều chức năng, cực kỳ lành mạnh) ngụ ý rằng, khi tốt nhất, công nghệ sẽ cứu chúng ta thoát khỏi những thôi thúc kém lành mạnh của mình; khi tệ nhất, nó sẽ thuyết phục chúng ta hy sinh tính người để cúng tế cho tính hiệu quả.

Công nghệ đã và đang định hình lại định nghĩa của chúng ta về sự thân mật

Cách tiếp cận mới cho chuyện thân mật cũng là mục tiêu của Realbotix của Mỹ, công ty mẹ của Aria — một robot “bạn đồng hành” có kích thước bằng người thật, được bán với giá 175.000 USD — đã chào đón du khách đến Triển lãm Điện tử Tiêu dùng ở Las Vegas hồi tháng 1, đi vòng quanh bệ đỡ, thốt những câu nói ngắn do AI tạo ra hơi lệch nhịp với chuyển động của đôi môi đầy đặn không tự nhiên.

Bạn có thể lập luận rằng những người máy như vậy sẽ không bao giờ đáp ứng được nhu cầu của chúng ta, vì cái chúng ta khao khát là người yêu thực sự yêu mình. Nhưng nếu robot có thể giả vờ làm thế, liệu chúng ta có thể học cách sống hạnh phúc trong một thế giới công nghệ nhắm vào việc thỏa mãn mong muốn của chúng ta không?

Đầu tiên, chúng ta phải chấp nhận mình có thể và nên tìm kiếm sự an ủi từ các tác nhân không phải con người. Nhưng nếu chúng ta đã nhận rằng sách và kịch cho ta biết về thế giới và cách sống, thì tại sao không sử dụng luôn các dịch vụ AI như GPT-5 hoặc Gemini?

Robot tên Sophia đang được thử nghiệm tại Hanson Robotics

Năm 2019, khảo sát quốc tế do các bác sĩ tâm thần thực hiện cho thấy một nửa số người được hỏi tin rằng AI sẽ thay đổi đáng kể nghề nghiệp của họ. Năm năm sau, một nửa số người đó đã được chứng minh là đúng: Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) của Anh đang đánh giá việc sử dụng các tác nhân kỹ thuật số để trò chuyện với người dùng về sức khỏe tâm thần của họ. Các hệ thống như Leora, đến từ lĩnh vực chăm sóc người khuyết tật của Úc để hỗ trợ triệu chứng lo âu và trầm cảm nhẹ, đã có tiến triển chứng minh được khái niệm này. Woebot, một chatbot trị liệu bằng trò chuyện do Đại học Stanford phát triển, thậm chí còn tiên tiến hơn: dường như nó có thể cung cấp liệu pháp nhận thức-hành vi hiệu quả qua điện thoại thông minh của bạn.

Thứ hai, chúng ta sẽ phải vượt qua sự khó chịu với những con robot và trợ lý kỹ thuật số hành động như thể chúng yêu chúng ta. Điều này không quá khó: mèo đã giả vờ tình cảm với con người trong khoảng sáu triệu năm, vì vậy chúng ta đã khá quen rồi. Ồ, nhưng máy móc của chúng ta sẽ thể hiện tình yêu của chúng như thế nào? Đây là nơi, dù muốn hay không, cuộc trò chuyện sẽ chuyển sang robot tình dục.

Mới ra mắt: Sophie Thatcher vào vai “người máy hỗ trợ cảm xúc” Iris trong Companion

Đây là khái niệm gây nôn nao có xu hướng gợi ra một trong hai phản ứng. Đi theo đường lối của những tác phẩm hư cấu trên màn ảnh như Westworld và Ex Machina, chúng ta lo sợ những con robot như vậy có thể làm gì với chúng ta. Mặt khác — và đây chính là phạm vi hoạt động của Companion, bộ phim kinh dị có sự tham gia của Sophie Thatcher trong vai một người máy hấp dẫn, đã phát hành từ cuối tháng 1 (và sẽ ra rạp ở Việt Nam từ ngày 14 tháng 2 với tựa Kẻ đồng hành) — chúng ta lo lắng mình sẽ cư xử thế nào khi bị bỏ mặc với một con robot xinh đẹp. Trong bối cảnh hẹn hò kỹ thuật số mà thuật toán ngày càng làm tăng tính tệ hại, Companion hứa hẹn một câu chuyện ngụ ngôn vừa vui vẻ vừa gay gắt về việc nhầm lẫn robot với con người và ngược lại. Nếu hôm nay tôi đối xử tệ với robot, ngày mai tôi có thấy dễ dàng đối xử tệ với con người không? Hỏi rất hay, nhưng không mới và cũng không chỉ giới hạn ở robot. Những người đối xử tệ với động vật đạt điểm cao trong kiểm tra chỉ số bệnh tâm thần.

Sử dụng robot tình dục được xem là tuyệt đối đừng, mặc dù có vẻ nhiều người đã dùng rồi. Vào năm 2023, thị trường công nghệ tình dục toàn cầu được định giá gần 30 tỉ USD; dự kiến đến năm 2032 sẽ đạt hơn 100 tỉ USD. Không phải chúng ta không còn muốn quan hệ tình dục nữa; chúng ta chỉ không muốn quan hệ tình dục với nhau thôi.

Trong bối cảnh hẹn hò kỹ thuật số mà thuật toán ngày càng làm tăng tính tệ hại, Companion hứa hẹn một câu chuyện ngụ ngôn vừa vui vẻ vừa gay gắt về việc nhầm lẫn robot với con người và ngược lại

Đưa chúng ta đến rào cản thứ ba và khó khăn nhất về mặt cảm xúc và tinh thần ở phía trước: chúng ta sẽ phải tách tình dục ra khỏi sự thân mật. Nghe có vẻ cực đoan nhưng hai điều này vốn cũng không đồng hành thoải mái ngay từ đầu. Trong nhiều thế kỷ ở giữa sự ra đời của nền nông nghiệp ít vận động và cuộc cách mạng nông nghiệp vào thế kỷ 18, sinh con thường xuyên là hoạt động thiết yếu để tồn tại về mặt kinh tế. Các trang trại cần thêm người để làm việc; sinh sản là một mặt hàng, và nó đi kèm với một cái giá.

Vào thời kỳ đó, con người có thể vẫn khao khát làm chuyện thân mật người lớn, nhưng thứ họ cần là con cái. Chúng ta đã tự hòa giải với tình trạng khốn khổ này bằng cách phát minh ra hôn nhân, câu chuyện hư cấu thuyết phục chúng ta rằng thế giới là ngược đời — rằng trong khi chúng ta cần sự gần gũi giữa người lớn, thì thực ra điều chúng ta khao khát là con cái.

Ở phương Tây, cuối cùng phong trào Khai sáng đã chấm dứt lời nói dối này, đưa ra học thuyết về tư lợi tình dục có lý trí. Theo đó, Claire Clairmont, em cùng cha khác mẹ của Mary Shelley, đã viết, “Ngài B[yron] đã trở thành một con hổ đội lốt người người thỏa mãn cơn khát gây đau đớn cho những người phụ nữ không có khả năng tự vệ, những người chịu ảnh hưởng của tình yêu tự do... đã yêu ông ta.” Từ Byron đến Weinstein, kết quả của một xã hội dễ dãi là thế.

Sophie Thatcher và đạo diễn-biên kịch Drew Hancock trên trường quay Companion

Trên thực tế, người viết ngờ rằng trẻ em sẽ không được đề cập nhiều trong viễn cảnh tương lai này. Nghe có vẻ tệ, nhưng hãy nhìn vào các con số. Một nghiên cứu năm 2020 trên tạp chí The Lancet dự đoán 23 quốc gia có tỷ lệ sinh giảm, bao gồm Tây Ban Nha và Nhật Bản, có thể chứng kiến dân số của họ giảm một nửa vào năm 2100. Ở Anh và xứ Wales, tỷ lệ sinh đã giảm còn 1,44 trẻ em trên một phụ nữ, mức thấp nhất từng được ghi nhận. Liên hiệp quốc dự đoán trong 25 năm tới, hơn một nửa mức tăng trưởng dân số thế giới sẽ tập trung chỉ ở chín quốc gia.

Có đủ mọi lý do dẫn đến suy giảm dân số, trong đó có phổ cập giáo dục cho phụ nữ và các thỏa thuận làm việc được phát tán cho họ. Tuy nhiên, ngoài vấn đề vô sinh, đây chủ yếu là các khía cạnh của cùng một sự thật: càng dành nhiều thời gian cho bản thân thì chúng ta càng ít thời gian đầu tư vào việc nuôi dạy con cái.

Người viết xin đưa ra một lời hòa giải ở đây. Tình yêu là có thật; gắn kết đôi lứa là có thật; ở nhiều người trong chúng ta, mong muốn có con là có thật; và đúng vậy, con người không ngừng yêu. Nhưng nếu chúng ta duy trì nguồn cung cấp thực phẩm và tiếp tục nâng cao mức sống, càng ngày phụ nữ sẽ càng sinh ít con hơn và họ sẽ sinh con muộn hơn. Điều này khiến chúng ta phải loay hoay tìm hiểu mục đích của tình dục, khi mà sinh sản đã không còn là mục tiêu chính.

Replika cho phép bạn nhắn tin qua lại với một bạn đồng hành AI

Liệu công nghệ có nắm giữ câu trả lời không? Có lẽ là tạm thời: vòng tay kỹ thuật số mang lại sự an ủi cho một xã hội ngày càng phân mảnh. Muốn các dịch vụ ôm ấp tình bạn thuần khiết, hãy truy cập Cuddle Sanctuary hoặc Cuddlist (hiện đang cung cấp dịch vụ ôm ấp trực tuyến). Nếu bạn muốn nhắn tin qua lại với một bạn đồng hành AI, hãy đăng ký Replika hoặc anh em nam tính hơn của nó, SoulFun AI và DreamGF. VRChat và Somnium Space là cánh cổng dẫn đến thế giới ảo, nơi bạn có nhiều khả năng sẽ gặp những người giống mình (chúc may mắn).

Nhưng người viết đoán rằng nhiều công nghệ này sẽ không tồn tại lâu dài; chúng không phát huy hết thế mạnh của phương tiện. Chúng đang cố gắng bán sự thân mật của con người thông qua một mảnh kính cường lực, thật ngớ ngẩn. Aria, cô bạn gái người máy, trông đã lỗi thời. Realbotix, nhà sản xuất khẳng định Aria “không dành cho tình dục”, tuyên bố sứ mệnh của cô ấy là “giải quyết nạn cô đơn đang lan rộng.” Tuy nhiên, điều đầu tiên bạn nhận thấy ở cô (bên cạnh vẻ ngoài gợi cảm quá mức) là sự phi thực tế của cô ấy. Người viết không thể không cảm thấy rằng những dịch vụ này đang cố gắng khiến bạn tự hạ thấp giá trị của mình; tất cả đều muốn bạn mua một trải nghiệm con người được thương mại hóa thay vì tự hành động. Kết bạn có khó đâu. Hãy đến nhà thờ! Làm tình nguyện tại một ngân hàng thực phẩm!

Cô bạn gái người máy Aria của Realbotix. Nhà sản xuất khẳng định Aria “không dành cho tình dục”, tuyên bố sứ mệnh của cô ấy là “giải quyết nạn cô đơn đang lan rộng”

Ngược lại, ngành công nghiệp khiêu dâm kiếm được thị trường khổng lồ bằng cách nắm bắt sự phi thực tế mà Aria và những bạn robot nữ của cô ấy cố gắng che giấu. Nội dung khiêu dâm là sự can thiệp bằng máy móc vào cuộc sống cô đơn rất hiệu quả, một phần vì nó phát huy thế mạnh của máy móc: sự bóng bẩy, cứng rắn, sự lặp lại cơ học không ngừng nghỉ. Những công nghệ mới thú vị hơn không liên quan đến sự thân mật; chúng liên quan đến tình dục.

Hãy để những kẻ đạo đức giả và kiểu cách rút lui và chống trả điên cuồng. Hãy để những người theo chủ nghĩa đạo đức mới nghiêm túc rao giảng về đức tính của chế độ không chung thủy hoặc đa ái có đồng thuận và đạo đức, khi họ lướt vô vọng qua Feeld (một ứng dụng hẹn hò cho những mối quan hệ như vậy) hoặc #open (một đối thủ cạnh tranh hơi tục tĩu hơn một chút) — những phát minh tuyệt vọng chỉ là cặn bã và tàn dư của một thể chế vĩ đại trước đây được gọi là hôn nhân. Thay vào đó, hãy chào rạp xiếc và chương trình bên lề và Final Cut Pro, chào điện thoại thông minh và đèn vòng chiếu sáng và chân máy, chào thế giới hài kịch nơi tình dục là một thứ lai tạp, nửa thực, nửa kỹ thuật số — và hoàn toàn không liên quan gì đến tình yêu hay hôn nhân, hoặc bất kỳ thôi thúc nào khai sáng hơn.

Không ai ngăn cản con người hạnh phúc bên nhau. Ảnh: Megan Suri trong phim Companion

Hoặc làm những gì bạn cần làm, những kẻ đa cảm vô vọng ạ: không ai ngăn cản con người hạnh phúc bên nhau. Sự gần gũi là như vậy, và đó là tất cả những gì người ta có thể nói về nó. Nó sẽ trôi qua. Nhưng tình dục là món quà sẽ cứ tiếp tục trao đi.