Trái: Renato Casaro; phải: Drew Struzan

Khảo cứu danh mục tác phẩm của Drew Struzan và Renato Casaro chẳng khác nào một chuyến tham quan điện ảnh bom tấn trong hơn nửa thế kỷ: chuỗi phim Star Wars, chuỗi phim Indiana Jones, bộ ba phim Man With No Name, Rambo, Harry Potter, Terminator, và Muppets.

Những poster vẽ tay trau chuốt tỉ mỉ, cẩn thận của họ trở thành ấn tượng mặc định của chúng ta về những bộ phim và ngôi sao của chúng, hơn xa bất cứ thứ gì được ghi lại trên chính cuộn phim: Marty McFly nhìn đồng hồ vẻ hoài nghi ở cửa chiếc DeLorean du hành thời gian trên poster Back to the Future của Struzan, tư thế giơ cao thanh kiếm ấn tượng cho Conan the Barbarian của Casaro, đám trẻ tuổi teen đu nhau chênh vênh lơ lửng trong tác phẩm nghệ thuật của Struzan cho The Goonies, những người hùng và nhân vật phản diện như nhạc kịch opera trong poster Flash Gordon của Casaro.

Thiết kế của Drew Struzan cho bộ phim hài phiêu lưu The Goonies năm 1985

Bạn có thể không biết gì đến tên họa sĩ như bạn rất rành tên các ngôi sao hay thậm chí là đạo diễn của những bộ phim đó, nhưng đối với nhiều người, poster của Struzan và Casaro là những hình ảnh không thể phai mờ về chủ nghĩa anh hùng, phiêu lưu và văn hóa Mỹ, gắn liền với việc xem phim của người Mỹ.

Struzan mất ngày 13 tháng 10, ngay sau Casaro tạ thế ngày 30 tháng 9, là một cú đúp, hai tên tuổi lớn của thiết kế poster phim vẽ tay, ra đi trong vòng chưa đầy một tháng. Trong một lĩnh vực vốn rõ ràng là kết hợp nghệ thuật và thương mại, đã bị nhiếp ảnh chân dung, Photoshop và (ôi trời) trí tuệ nhân tạo vượt mặt, hai người khổng lồ này đã sử dụng sơn và cọ vẽ cổ điển để tạo ra những bức tranh canvas mang ý nghĩa sâu sắc hơn là chỉ quảng cáo phim.

Struzan là họa sĩ được lựa chọn cho các phim Indiana Jones

Tác phẩm của họ là điển hình lý tưởng cho dòng vẽ minh họa poster phim siêu cụ thể vì họ tạo ra được sự cân bằng tinh tế: Cả hai đều kết hợp hình ảnh chân thực, thường mang tính nhiếp ảnh, của các ngôi sao điện ảnh nổi tiếng với hình tượng khổng lồ, đầy cảm hứng theo cách nào đó không thể giải thích.

Ví dụ, những tấm poster của Struzan cho chuỗi phim Indiana Jones đã khắc họa rõ nét đặc trưng khuôn mặt của ngôi sao Harrison Ford, cùng những chi tiết dễ nhận biết trong cách ông khắc họa nhân vật Tiến sĩ Indiana Jones (mũ phớt sờn, áo khoác cũ kỹ, roi da luôn sẵn sàng). Nhưng Struzan đã tô điểm thêm cho những chi tiết đó bằng thủ pháp cầu kỳ của một họa sĩ trường phái ấn tượng.

Casaro cũng có thể tạo ra cả thế giới trong chỉ một khung hình. Ảnh: bức one-sheet đặc trưng của ông cho phim James Bond Octopussy

Arnold Schwarzenegger là một trong những đối tượng được Casaro thường xuyên lựa chọn. (Ông không chỉ vẽ poster Conan mà còn cả tranh cho Red Sonja, The Running Man và Terminator 2). Nhà họa sĩ đã nắm bắt tài tình những đường nét và chạm khắc cứng cáp, chân thực cơ thể được chế tác tỉ mỉ của Schwarzenegger, đồng thời tạo hình ông như một vị thần Hy Lạp. (“Schwarzenegger là người đàn ông hoàn hảo để vẽ,” Casaro chia sẻ với The Guardian năm 2022. “Ông có nét cứng rắn. Khuôn mặt ông như một tác phẩm điêu khắc.”)

Nhưng cũng có những khác biệt lớn trong phong cách và sản phẩm của họ, đa phần bắt nguồn từ khác biệt lớn về xuất thân. Casaro là người Ý, sinh ra tại Treviso năm 1935, và ông trưởng thành trong sự nghiệp vào một trong những thời kỳ hoàng kim của điện ảnh đất nước đó.

Bức vẽ poster bất hủ của Casaro cho bộ phim The Good, the Bad and the Ugly của Sergio Leone

Ông đã góp phần định hình thời kỳ đó, không chỉ với những tấm áp phích đáng nhớ cho những bộ phim cao bồi Ý mang tính đột phá của Sergio Leone như A Fistful of Dollars và The Good, the Bad and the Ugly, mà còn là những tác phẩm nghệ thuật bắt mắt tương tự cho những phim thể loại như Danger: Diabolik của Mario Bava và Eyeball của Umberto Lenzi. Hollywood đã nhìn ra và bắt đầu thuê ông vào năm 1966 (đầu tiên là cho The Bible: In the Beginning của John Huston), và hình ảnh táo bạo cùng đường nét gọn gàng của những tấm áp phích đầu tiên đó vẫn là một công cụ đắc lực trong bộ công cụ nghệ thuật của ông.

Ngược lại, Struzan sinh ra và lớn lên tại Oregon City, Oregon, và nền tảng đặc Mỹ đã định hình con mắt nghệ thuật của ông. Quan trọng không kém là việc ông bước vào thế giới vẽ minh họa, không phải thiết kế áp phích phim mà là bìa album — có thể nói là một lĩnh vực mà việc gói gọn một tác phẩm nghệ thuật trong một khái niệm hình ảnh duy nhất thậm chí còn mấu chốt hơn.

Thiết kế của Struzan cho First Blood

Các tác phẩm của ông cho Alice Cooper, Black Sabbath, Beach Boys, Bee Gees và Earth, Wind & Fire đã đưa ông đến với lĩnh vực thiết kế áp phích phim, ban đầu là cho những bộ phim hạng B kinh phí thấp như Empire of the Ants, Squirm và Food of the Gods. Những tấm poster đơn giản đó đã khiến Charles White III, một bậc thầy thiết kế áp phích khác, mời Struzan hỗ trợ thiết kế phần hình ảnh cho bản tái phát hành năm 1978 của bộ phim bom tấn Star Wars năm trước đó; hình ảnh đó, được giới sưu tầm biết đến với tên gọi áp phích “Circus”, đã đưa Struzan vào hàng ngũ những bộ phim bom tấn như The Muppet Movie, Blade Runner, E.T. và các phần tiếp theo và phần tiền truyện Star Wars.

So sánh phong cách của họ được thể hiện rõ nhất qua đối chiếu cách tiếp cận của họ với cùng một nhân vật. Struzan đã vẽ poster cho First Blood, phần đầu tiên trong chuỗi phim Rambo của Sylvester Stallone, hình ảnh u ám về người đàn ông tuyệt vọng này trong một tình huống tuyệt vọng, khắc họa sự khắc nghiệt và nỗi kinh hoàng của bộ phim đó. Khi Stallone làm lại nhân vật thành một siêu anh hùng/chiến binh bất khả chiến bại trong phần tiếp theo năm 1985, Rambo: First Blood Part II, Casaro đã tiếp quản, phóng đại cơ bắp, hỏa lực và (quan trọng nhất) là biểu cảm kiên quyết của Stallone, biến anh (như bộ phim đã làm) từ người đàn ông bị săn đuổi thành hơn cả huyền thoại.

Thiết kế của Casaro cho Rambo: First Blood Part II

Có lẽ Struzan thể hiện xuất sắc nhất là với dàn nhân vật đông đảo, đầy màu sắc. Dù là phim bom tấn kinh phí lớn kiểu Harry Potter hay phim hài nhạt nhẽo, tầm thường như Cannonball Run hay chuỗi phim Police Academy, ông đều có thể khéo léo sắp xếp tất cả các nhân vật mà không ngợp con mắt thưởng thức. Casaro cũng có thể tạo ra cả thế giới trong chỉ một khung hình, như ông đã làm với những bức one-sheet đặc trưng của mình cho Dune của David Lynch và bộ phim James Bond Octopussy.

Nhưng cả hai nhà họa sĩ tài hoa đều sẽ loại bỏ sự phức tạp và tạo ra những hình ảnh vừa giản dị vừa đẹp đến kinh ngạc — ví dụ như tác phẩm nghệ thuật tuyệt đẹp mà đơn giản của Casaro cho The Sheltering Sky của Bernardo Bertolucci, hay cách Struzan sử dụng bóng tối và ánh sáng rực rỡ trong tấm poster danh bất hư truyền ông vẽ cho The Thing của John Carpenter. Hai người đó không chỉ tài hoa mà còn đa tài.

Poster The Sheltering Sky của Bernardo Bertolucci do Casaro vẽ

Nói rằng poster phim đã chết thì giản đơn quá rồi, hay ít nhất là giản lược. Nhưng trong thời đại phát trực tuyến, khi hầu hết người xem chỉ thấy những hình ảnh quảng cáo nhỏ xíu trên màn hình quá tải, poster phim đã trở thành món đặc biệt, hướng đến một nhóm nhỏ những người mê phim và nhà sưu tập nghiêm túc hơn là khán giả đại chúng. Nhưng đối với những người bảo trợ này, các tác phẩm của Drew Struzan và Renato Casaro sẽ tiếp tục được trân trọng vì chính bản chất của chúng: những tác phẩm nghệ thuật độc đáo và khó phai mờ.