Ngoài bộ phim mở màn cho liên hoan, From the Sky Down, phim tài liệu về ban nhạc Anh U2 của đạo diễn Davis Guggenheim, các phim tài liệu của những đạo diễn kỳ cựu như Werner Herzog, Morgan Spurlock, Wim Wenders và Alex Gibney cũng sẽ trình chiếu tại liên hoan phim này vào tuần từ 11/9 đến 17/9/2011.

Thom Powers, người soạn chương trình phim tài liệu tại liên hoan phim cho biết, "Chúng tôi đã dành nhiều chỗ cho phim tài liệu tại các rạp chiếu phim năm nay hơn bất cứ năm nào khác. Điều này chứng tỏ sự hiện hữu ngày càng quan trọng của phim tài liệu trong nền văn hóa của chúng ta ở nhiều khía cạnh khác nhau."

Cách thảm đỏ nơi phim tài liệu về U2 ra mắt vào thứ năm 8/9/2011 vài con phố, hơn một ngàn người chen nhau đến rạp chiếu phim để xem bộ phim Into the Abyss lần đầu trình chiếu trên thế giới, phim tài liệu do đạo diễn Herzog (Cave of Forgotten Dreams) thực hiện.

Đạo diễn Davis Guggenheim, Bono và The Edge [Ảnh: Lia Grainger]

Spurlok, từng gây tiếng vang với phim Super Size Me năm 2004 sẽ ra mắt phim mới nhất của mình, Comic Con: Episode IV - A Fan's Hope, phim kể về văn hóa phổ biến đang rất thịnh thông qua lễ hội truyện tranh thường niên ở San Diego.

Wenders sẽ trình làng phim Pina, về nhà bố trí vũ đạo có nhiều ảnh hưởng Pina Bausch, còn Gibney sẽ ra mắt The Last Gladiators, kể về thế giới của những cầu thủ khúc côn cầu.

Trong khi kỳ bầu cử tiếp theo sắp diễn ra, phim Sarah Palin - You Betcha! - được quảng cáo là hành trình tìm kiếm Sarah Palin "thật sự" ở quê nhà của bà, bang Alaska, hứa hẹn sẽ gây sự chú ý lớn.

Ngày trước từng bị giới hạn ở phạm vi truyền hình công cộng và sân khấu nhạc kịch, hiện nay thể loại phim tài liệu đang trở nên phổ biến hơn, khiến những nhà đạo diễn phim tài liệu cũng được biết đến nhiều hơn thay vì chìm trong bóng tối như trước.

Những phim tài liệu từng đem về doanh thu cao gồm có Fahrenheit 9/11 của Michael Moore, và An Inconvenient Truth của Al Gore, đã cho thấy khả năng thu về lợi nhuận của thể loại này, còn những phim tài liệu có kinh phí thấp hơn lại khá hấp dẫn với các nhà sản xuất.

Into the Abyss

Herzog, một trong những nhà tiên phong của thể loại phim tài liệu, đã được mọi người đứng dậy vinh danh ngay cả khi đèn chưa tắt vào thứ năm 8/9/2011.

Đạo diễn Werner Herzog

Into the Abyss theo chân nhà làm phim này khi ông đi phỏng vấn những người từng có liên quan tới vụ án giết người xảy ra ở thị trấn Conroe bé nhỏ bang Texas vào mười năm trước.

Ban đầu, phim chú trọng vào hai người đàn ông bị xử án tù cho vụ giết người - bao gồm một người sẽ bị xử tử tám ngày sau cuộc phỏng vấn - Herzog dần dần nới rộng phạm vi của phim, đưa thêm gia đình và bạn bè của cả nạn nhân lẫn những kẻ giết người vào nội dung, và cả những nhân viên canh tù thường xuyên tiếp xúc với tội phạm.

Không như những phim tài liệu về tội phạm khác, Herzog không có ý định đòi lại công bằng cho một sự bất công nào đó, và tuy ông thể hiện rõ thái độ phản đối án xử tử ở ngay đầu phim, ông nhấn mạnh rằng đây không phải là một bộ phim kêu gọi sự thay đổi.

Herzog nói trong một cuộc phỏng vấn, "Đây không phải là một bộ phim nêu lên một vấn nạn. Tuy điều này có được nhắc đến tế nhị trong bộ phim, đây không phải là phim kêu gọi xóa bỏ án tử hình."

Thay vào đó, ông dùng biện pháp phỏng vấn đối thoại - điều có thể dẫn đến sự thẳng thắn quá mức - ví dụ như khi ông nói với phạm nhân Michael Perry, "Tôi nói chuyện với anh, không có nghĩa là tôi thích anh" - để tiết lộ những chi tiết quan trọng về quá khứ của cả nạn nhân lẫn kẻ gây án, và những thực trạng cơ cực ở vùng quê phía đông bang Texas.

Ông cho biết thêm, "Đó là một trong những khía cạnh của bộ phim: tội ác thật khủng khiếp, nhưng kẻ phạm tội không hẳn là quái thú, họ cũng chỉ là con người, và tôi để họ được thể hiện tính người đó."

Herzog, từng thực hiện cả phim tài liệu lẫn phim truyện trong suốt 50 năm, nói rằng ông nghĩ sự phổ biến gần đây của phim tài liệu có liên quan đến việc khoa học kỹ thuật đang được tận dụng, làm mờ đi ranh giới giữa cái "thật" và cái "giả tưởng."

Ông nói, "Chúng ta có những công cụ có sức mạnh đến không tưởng như công nghệ thực tế ảo, trò chơi điện tử, những nhân vật tưởng tượng trên Facebook... Chúng ta có hiệu ứng trong phim tạo ra được những chú khủng lo trông y như thật... và chương trình truyền hình thực tế, mà trong thực tế, vẫn được giàn dựng từ kịch bản. Phim tài liệu có khả năng và có nhiệm vụ định nghĩa lại quan hệ của chúng ta với thực tế, và đây cũng là lý do nhiều người đang chuyển sang hướng làm phim tài liệu."