Nói đến phim, ta nghĩ tới điện ảnh và truyền hình. Nhưng với sự lớn mạnh
hằng ngày của YouTube, những năm gần đây cho ra đời một cách kể chuyện
bằng hình ảnh khác: web series (tạm dịch là phim mạng).
Phim mạng hầu hết là các dự án độc lập, ngân sách gần như tí hon, thường
là của các nhà làm phim rất trẻ mới vào nghề. Thay vì được chiếu trên
các kênh truyền thông truyền thống, phim được đăng tải hoàn toàn trên
những trang web chuyên về video như YouTube. Thường thì những tập phim
khá ngắn, trên dưới 10 phút, và được chia làm nhiều tập, và không khác
những bộ phim truyền thống, vẫn kể một câu chuyện liền mạch.
Ưu
điểm và khuyết điểm của cách làm phim này đa dạng, nhưng rõ ràng nhất là
khán giả được tiếp cận phim một cách miễn phí, và thường các nhà làm
phim có thu nhập từ quảng cáo. Cũng vì vậy mà phim cần phải được lòng
khán giả mới có khả năng sống sót.
Nói đến phim mạng trong năm 2012, không thể không nhắc tới
The Lizzie Bennet Diaries, dựa theo tiểu thuyết
Kiêu hãnh và định kiến (
Pride and Prejudice) nổi tiếng của Jane Austen.
(
The Lizzie Bennet Diaries thật ra là một phim mạng cá biệt,
được kể lại trên YouTube theo dạng nhật ký video (video blog) của nhân
vật chính, Lizzie Bennet (Ashley Clements đóng). Dạng nhật ký này cho
phép các nhân vật tương tác và nói chuyện trực tiếp với khán giả. Nhưng
phần lớn các phim mạng khác vẫn giống bao phim chính thống, cuộc sống
của các nhân vật diễn ra trong thế giới bao trọn của bộ phim đó, và
không hề nhìn nhận sự tồn tại của khán giả.)
Kiêu hãnh và định kiến từng
được chuyển thể nhiều lần, cả phim điện ảnh và truyền hình. Bộ phim đã
từng đánh bóng tên tuổi những diễn viên như Colin Firth (bản truyền hình
1995) và Keira Knightley (bản điện ảnh 2005). Vì khán giả nói chung và
những người yêu Austen nói riêng đã quá quen thuộc với diễn biến câu
chuyện, chuyển thể tiểu thuyết này một cách mới mẻ mà vẫn thành công là
một thách thức lớn.
The Lizzie Bennet Diaries đưa câu chuyện của Lizzie từ nước Anh thế kỷ 19 sang California, Mỹ, thế kỷ 21. Nhưng
Kiêu hãnh và định kiến đã được hiện đại hóa nhiều lần (và bối cảnh từng được chuyển sang tận… Ấn Độ trong phim Bollywood,
Bride and Prejudice) thế nên nước Mỹ thế kỷ 21 với iPhone và YouTube không phải đặc điểm của bộ phim, mà đó là cách kịch bản xử lý nhân vật.
Điều
trước tiên phải nói là, bối cảnh mới này cho phép một nhóm nhân vật đa
chủng tộc hơn. Có những thay đổi như anh địa chủ Bingley đẹp trai trong
nguyên tác giờ trở thành một sinh viên ngành y người gốc Á tên Bing Lee
và bạn thân của Lizzie, Charlotte Lucas giờ cũng là người gốc Á,
Charlotte Lu.
Từ trái sang: Charlotte Lu, Lizzie Bennet, Lydia Bennet, Jane Bennet
Lizzie Bennet là một cô sinh viên cao học ngành truyền thông, và loạt
nhật ký video của cô trên YouTube là một phần luận văn tốt nghiệp. Trong
nhật ký này, cô nói chuyện về học hành, bạn bè (nhất là cô bạn thân từ
thủa lọt lòng, Charlotte), gia đình (gồm chị em gái Jane and Lydia) và
cuộc sống xung quanh. Chính đó là điều khiến bộ phim trở nên hấp dẫn: ta
được có một tầm nhìn hoàn toàn mới về những nhân vật tưởng như đã quá
quen thuộc. Thay vì kể một câu chuyện tình giữa Lizzie và Darcy (Daniel
Vincent Gordh đóng) mà mọi người đã biết từ lâu, bộ phim đào sâu hơn vào
việc tìm hiểu tâm lý và các mối quan hệ của các nhân vật. Đây không
phải là câu chuyện chỉ xoay quanh Lizzie và Darcy, mà là câu chuyện về
bốn cô gái, tình bạn và tình chị em của họ. Chính vì thế, điều tôi tâm
đắc nhất về bộ phim này là nó khiến tôi phải nhìn những nhân vật như
Jane (Laura Spencer đóng), Charlotte (Julia Cho đóng) và Lydia (Mary
Kate Wiles đóng) một cách hoàn toàn khác, khiến tôi yêu Lydia hơn có thể
tưởng tượng, dù đây là một nhân vật tôi khá không ưa trong nguyên tác.
Thay
vì kể chuyện theo ngôi thứ ba thông suốt như trong nguyên tác (người
dẫn truyện biết hết những gì diễn ra trong câu chuyện chứ không bị giới
hạn bởi kiến thức của một nhân vật duy nhất), thì nhật ký là cách kể
chuyện theo ngôi thứ nhất. Vì thế, khác với góc kể đa dạng của nguyên
tác, trong
The Lizzie Bennet Diaries, câu chuyện được kể hoàn
toàn qua những gì Lizzie thấy, cảm nhận và cảm thấy có thể chia sẻ với
người xem video của cô trên mạng. Nhưng cũng chính vì thế mà tôi cho
rằng, bản chuyển thể này cho phép ta được tìm hiểu Lizzie sâu hơn bất cứ
bản điện ảnh hay truyền hình nào khác. Ta được nghe chính Lizzie kể về
những sở thích, niềm vui, nỗi buồn và cảm xúc của mình.
Trong nhật ký, Lizzie thường nói chuyện trực tiếp với khán giả
Cách kể chuyện này cũng rất phù hợp khi thiết lập vế “định kiến” trong
tựa nguyên tác. Lizzie là một người kể chuyện rất phiến diện và tất
nhiên những gì cô cho chúng ta biết sẽ đầy những định kiến của cô. Thỉnh
thoảng, Charlotte và Jane cũng cho ta những thông tin khách quan hơn về
những gì diễn ra trong cuộc đời Lizzie Bennet nhưng phần lớn thời gian,
quan điểm của chúng ta về các nhân vật chưa xuất hiện trên phim chịu
ảnh hưởng từ quan điểm của Lizzie. Nhưng cũng chính vì thế mà những
khoảnh khắc khi Lizzie phải đấu tranh từ bỏ những định kiến của mình trở
nên chân thật và gần gũi hơn.
Khác với những nhân vật nữ bị ép
trở nên thụ động trong thế giới thế kỷ 19 của Jane Austen, Lizzie,
Jane, Lydia và Charlotte đều là các cô gái hiện đại, thông minh và năng
động. Phụ nữ thế kỷ 19 có ít lựa chọn nào khác ngoài lấy chồng, nhưng
thanh niên ngày nay được khuyến khích học cao, tự lập sớm và theo đuổi
ước mơ, hoài bão. Nhưng cũng chính vì những gì chúng ta có thể hướng tới
ngày nay cao hơn, rộng hơn, đi kèm với đó cũng là những nỗi lo sợ,
những hạn chế hoàn toàn mới. Kịch bản luôn có những thay đổi về hoàn
cảnh và cuộc sống nhân vật phù hợp với ngày nay nhưng vẫn mang lại chút
vị của nguyên tác.
Một ví dụ là Charlotte, một nhân vật dù quan
trọng nhưng cũng không mấy nổi bật trong nguyên tác. Charlotte Lucas
trong tiểu thuyết gần như đã ế chồng và cuối cùng lấy anh Collins, người
cô không hề yêu thương hay tôn trọng, để có chỗ dung thân. Ta không thể
trách cô, vì phụ nữ thời đó ít có chỗ dựa nào khác ngoài chồng. Cô là
sự tương phản cho lựa chọn theo đuổi tình yêu, được cho là lãng mạn hơn
của Elizabeth và cũng vì thế mà độc giả nhiều khi bỏ qua những khó xử
của Charlotte.
Charlotte không ngại chế giễu bạn thân khi biên tập video của bạn
Charlotte Lu trong
The Lizzie Bennet Diaries ngay từ tập đầu
tiên đã không cho phép Lizzie làm cô trở nên lu mờ. Cô là bạn thân của
Lizzie, và là người biên tập video cho Lizzie. Khi Lizzie có những phát
ngôn quá phiến diện hay khiến Charlotte không đồng ý, cô hoàn toàn không
do dự khi cho khán giả biết quan điểm của mình, ví dụ như qua phụ đề
trêu chọc hay phản bác những gì Lizzie nói. Cô yêu phim ảnh và muốn trở
thành nhà làm phim. Cũng như trong nguyên tác, Charlotte phải đối mặt
với một lựa chọn khó khăn. Thay vì lựa chọn sống nghèo khó hay lấy chồng
mình không yêu, lựa chọn của cô sinh viên Charlotte Lu liệu có nên bỏ
dở bằng cao học để nhận một công việc lương cao nhưng tẻ nhạt để lấy
kinh nghiệm và trả nợ tiền vay học phí khiến khán giả ngày nay dễ dàng
cảm thông với lựa chọn của cô hơn.
Một trong những đột phá của
bản chuyển thể này là ngoài nhật ký của Lizzie, em gái cô, Lydia, cũng
có nhật ký video riêng. Lydia trong nguyên tác là một đứa trẻ được nuông
chiều đến mức trở nên ngông cuồng. Khi cô chạy trốn với George Wickham
và sống như vợ chồng mà không kết hôn, cô gần như đã mang đại họa đến
cho gia đình. Cuối cùng, Lydia phải lấy Wickham và chỉ nhận ra bản chất
hèn hạ thật của y khi đã quá muộn. Câu chuyện của Lydia trong nguyên tác
như một bài học, và khi nó kết thúc, ta phải ngẫm rằng cô đáng đời khi
xử sự một cách hư hỏng đến thế.
Các cung bậc cảm xúc của Lydia Bennet
Khi tôi viết những dòng này, câu chuyện của Lydia trong
The Lizzie Bennet chưa
đi vào hồi kết, nhưng chắc chắn các biên kịch sẽ phải thay đổi cái “đại
họa” đó của Lydia. Ở nước Mỹ ngày nay, ai còn cảm thấy kinh hãi với
việc “sống thử” nữa? Nhưng dù cái đại họa đó là gì đi nữa, chưa bao giờ
tôi cảm thấy thương cảm cho bi kịch sắp tới của Lydia và muốn cô có một
cái kết có hậu như bây giờ.
Đoàn làm phim
The Lizzie Bennet Diaries đã
thành công xuất sắc trong việc biến Lydia thành một nhân vật có chiều
sâu. Lydia không hoàn hảo; cô không ngoan ngoãn như Jane, không thông
minh sắc sảo như Lizzie nhưng cũng không phải là con bé đầu óc rỗng
tuếch của nguyên tác. Qua những thước nhật ký của Lydia, ta thấy một cô
gái luôn sống trong cái bóng của các chị, khao khát được mọi người chú
ý. Lydia càng tỏ ra sôi nổi thì khán giả càng thấy rõ ràng hơn bao giờ
hết rằng Lydia thực chất rất cô đơn. Cô không có tình bạn như của Lizzie
với Charlotte, và cả hai chị gái, Jane và Lizzie, cũng thân thiết nhau
hơn. Sự nổi loạn của cô chỉ là sự vùng vẫy, kêu gào của một cô gái thiếu
thốn tình cảm dù sống trong một gia đình trọn vẹn.
Lizzie, Jane, Lydia và Charlotte thường đóng vai bạn bè và người thân để kể chuyện
Tôi đã viết dài thế này mà chưa một lần nhắc tới cái nửa “kiêu hãnh” của
câu chuyện – Darcy. Darcy vẫn là một phần quan trọng của
The Lizzie Bennet Diaries; đây
dù sao vẫn là phim dựa trên tiểu thuyết. Điều đáng nói là, đây là nhật
ký của Lizzie, hầu hết chỉ là Lizzie, chị em và Charlotte nói chuyện
trước máy quay và đóng vai các nhân vật khác để mô tả những sự kiện xung
quanh. Và một trong những nhân vật được đưa vào “diễn tuồng” nhiều nhất
là Darcy; thường là Lizzie hoặc một trong ba cô gái còn lại đóng vai
Darcy để thể hiện sự kiêu hãnh và lạnh lùng của anh. Vì thế, phải đến
tập 60 (khi bộ phim đã chạy được ba giờ đồng hồ) thì bản thân Darcy mới
xuất hiện. Lựa chọn “giấu mặt” Darcy này là cần thiết, vì nhật ký được
quay trong phòng ngủ của Lizzie, và chỉ những người thân thiết mới có
thể chia sẻ trải nghiệm này với Lizzie.
Nhưng điều đó không có
nghĩa là khán giả không thể tìm hiểu Darcy thật trước khi anh xuất hiện.
Điều thực sự thú vị về trải nghiệm với
The Lizzie Bennet Diaries là:
đây là một chương trình tương tác giữa khán giả và nhân vật. Mỗi nhân
vật chính đều có tài khoản Twitter riêng. Đối với Darcy, Twitter là nơi
bạn nhìn Darcy một cách khách quan hơn, cách xa ống kính định kiến của
Lizzie. Ở đây bạn thấy một người con người có khiếu hài hước có phần mỉa
mai, hơi khó tính, đúng là kiêu hãnh, nhưng cũng không đến nỗi trái tim
sắt đá như Lizzie đánh giá. Đọc những cuộc đối thoại Twitter giữa Darcy
và cô em, Gigi, ta thấy anh là người anh trai rất biết quan tâm và
thương yêu em gái.
Một cuộc đối thoại giữa Darcy và em gái, Gigi
Ngoài ra, các tài khoản Twitter của các nhân vật cũng nhằm mục đích kể
về những sự kiện mà Lizzie không nhắc tới trong nhật ký của mình, hay kể
về những gì diễn ra giữa anh em nhà Bing Lee và Darcy ở những nơi
Lizzie không có mặt. Việc Jane bắt đầu theo dõi (follow) Bing Lee và
Bing Lee theo dõi lại Jane trên Twitter gần như là một thông báo với
khán giả rằng cặp đôi này đã đến với nhau. Khi Bing Lee đột ngột rời đi
cũng là lúc cả hai không còn theo dõi nhau trên Twitter. Những chi tiết
rất nhỏ nhặt này không được Lizzie nhắc tới trong nhật ký nhưng vẫn đóng
góp vào toàn bộ câu chuyện.
Nếu phải đưa ra một lời khen cuối
cùng cho bộ phim này, tôi phải nhắc tới diễn xuất tuyệt vời. Các diễn
viên trong phim đều là những diễn viên trẻ, phần lớn với nguồn gốc sân
khấu và truyền hình. Vì thời lượng mỗi tập phim rất ngắn (khoảng 5 phút
mỗi tập), diễn viên phải biết tận dụng thời gian đó, không những hoàn
tất những lời thoại trong kịch bản mà còn chuyển tải những cảm xúc trong
cảnh phim.
Ashley Clements thực sự là trụ cột của cả bộ phim
trong vai Lizzie, và sự dí dỏm, thông minh của Lizzie toát ra từ cô
trong từng tập phim. Julia Cho (Charlotte) là một trong những gương mặt
tôi mong đợi mỗi tuần. Diễn xuất ăn ý giữa Ashley và Julia khiến ít ai
có thể không rơm rớm nước mắt khi xem cuộc cãi nhau giữa đôi bạn thân
Lizzie và Charlotte (
Friends Forever)
về lựa chọn nghề nghiệp của Charlotte. Sự dịu dàng, vui tươi thường
ngày Laura Spencer mang lại cho vai Jane khiến cảnh cô bật khóc trước
máy quay khi Bing Lee bỏ đi (
Snickerdoodles) càng trở nên đau nhói. Mary Kate Wiles tỏa sáng nhất trong những khoảnh khắc mềm yếu, tủi thân và cô đơn nhất của Lydia (
Babysitting, Life of the Party,
Runaway).
Trên: cảnh phim các tập Friends Forever, Life of the Party
Dưới: Snickerdoodles, Runaway
Với kịch bản hài hước và cảm động, hiện đại nhưng vẫn trung thành với những giá trị của nguyên tác,
The Lizzie Bennet Diaries luôn
khiến khán giả phải hài lòng và đôi khi ngạc nhiên với những lựa chọn
hiện đại hóa. Có rất nhiều độc giả yêu thích Jane Austen, nhưng dù có
thuộc làu
Kiêu hãnh và định kiến, họ vẫn hồi hộp chờ đợi xem
kịch bản đã biến những yếu tố rất đặc trưng của nước Anh thế kỷ 19 thành
thành phần của thế giới hiện đại như thế nào. Trên
trang blogTumblr, sau mỗi tập phim lại có những bài cảm nhận dài, thông minh về những gì đã diễn ra và tiên đoán những gì sẽ diễn ra.
Điều tuyệt vời nhất về
The Lizzie Bennet là
khán giả không những có thể tham gia thảo luận với nhau, mà còn có thể
hoàn toàn đắm mình trong thế giới của Lizzie. Lizzie tồn tại trong thời
gian thực tại, và những sự kiện, ngày lễ như Halloween, Lễ Tạ ơn, Giáng
sinh v.v... diễn ra trong đời thực cũng được phản ánh đúng thời điểm
trên nhật ký của Lizzie. Bạn có thể nói chuyện với Lizzie và các nhân
vật khác trên Twitter như thể họ là những con người thật. (Và thực chất
nhiều người xem phim trên YouTube nếu không biết đến
Kiêu hãnh và định kiến còn
tưởng Lizzie là người thật với nhật ký thật.) Ngoài ra, đoàn làm phim
cũng có tài khoản Twitter, Tumblr và thường xuyên trả lời và đối thoại
với khán giả. Họ còn nói chuyện cả với các nhân vật của mình!
Nếu bạn yêu thích Jane Austen, yêu thích
Kiêu hãnh và định kiến, thì
The Lizzie Bennet Diaries chắc chắn là một trải nghiệm không thể bỏ qua.
The Lizzie Bennet DiariesYouTube – Twitter - IMDbSáng lập bởi Hank Green và Bernie Su
Sản xuất: Hank Green, Bernie Su, Jenni Powell
Đạo diễn: Bernie Su, Margaret Dunlap
Kịch bản: Bernie Su, Margaret Dunlap, Rachel Kiley, Jay Bushman, Kate Rorick, Anne Toole, Hank Green
Biên tập phim: Hank Green, Michael Aranda
Biên tập mạng xã hội: Jay Bushman, Alexandra Edwards
Diễn viên:1. Ashley Clements trong vai Lizzie Bennet
2. Laura Spencer trong vai Jane Bennet
3. Mary Kate Wiles trong vai Lydia Bennet
4. Julia Cho trong vai Charlotte Lu
5. Daniel Vincent Gordh trong vai William Darcy
6. Christopher Sean trong vai Bing Lee
7. Wes Aderhold trong vai George Wickham
8. Maxwell Glick trong vai Ricky Collins
9. Jessica Jade Andres trong vai Caroline Lee
10. Briana Cuoco trong vai Mary Bennet
11. Janice Lee trong vai Maria Lu
12. Craig Frank trong vai Fitz Williams
13. Allison Paige Nist trong vai Gigi Darcy
*
Phim ra mắt trên YouTube mỗi tuần hai tập, vào lúc 9h00 sáng (giờ
California, Mỹ), thứ hai và thứ năm. Hiện nay một số tập đầu có phụ đề
tiếng Việt trên YouTube, do những khán giả hợp tác với đoàn làm phim
dịch.
© Xuân Hiền @Quaivatdienanh.com
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên
Facebook của chúng tôi