• Khủng hoảng của thế giới phim ảnh: Thế nào là một bộ phim và ai được quyền quyết định?

• Netflix từ chối các rạp muốn chiếu phim của họ và người ở Hollywood không hiểu nổi tại sao

Khi Hollywood tiếp tục suy nghĩ về mối đe dọa Netflix xâm phạm lãnh thổ đối với mô hình điện ảnh-rạp chiếu, một trong những ngôi sao sáng của ngành, Steven Spielberg, đã tấn công. Phim Netflix? Chúng chỉ là phim truyền hình, theo ông.

Từ phải qua: đạo diễn Steven Spielberg cùng hai diễn viên chính Emma Gonzalez, Tye Sheridan tại sự kiện ra mắt Ready Player One ở Los Angeles

“Nếu hay, quý vị chắc chắn xứng đáng đoạt Emmy, nhưng không phải Oscar,” Spielberg lưu ý trong một phỏng vấn cho bộ phim Ready Player One. Ông tiếp tục chỉ trích chiến lược phát hành một cách có chọn lọc những bộ phim uy tín hơn ở rạp chiếu để đủ điều kiện tranh giải Oscar của Netflix. “Tôi không tin những bộ phim được trình chiếu chiếu lệ ở một vài rạp trong vòng chưa đến một tuần sẽ hội đủ điều kiện để được đề cử giải Oscar,” đạo diễn nói.

Spielberg là đạo diễn mới nhất công khai chỉ trích mô hình phát hành phim của Netflix. Năm ngoái, là Christopher Nolan, khi đang quảng bá cho Dunkirk; cũng như Ready Player One, đó là một bộ phim kinh phí lớn lôi cuốn về thị giác để xem trên màn ảnh rộng. “Netflix có mối ác cảm quái đản đối với việc ủng hộ các phim chiếu rạp,” Nolan nói vào thời điểm đó. “Họ có chính sách giản đơn cho rằng mọi thứ phải được đồng thời ‘streaming’ và phát hành, vốn dĩ rõ ràng là một mô hình không thể bảo vệ cho việc chiếu rạp.”

Nolan và Spielberg có một điểm chung quan trọng: Cả hai đều là đạo diễn phim bom tấn, được các hãng phim yêu thích, và có lẽ sẽ không bao giờ cần sự giúp đỡ của Netflix để phim của họ được làm và được phân phối. Nhưng ngoài vị trí đặc quyền của Spielberg trong ngành công nghiệp, một cái nhìn sâu hơn trong phần còn lại của cuộc phỏng vấn đó cho thấy quan điểm của ông còn có nhiều sắc thái nữa. Đúng, ông lập luận rằng phim Netflix nên được xem là phim truyền hình, vì đó là định dạng mà chúng được trình chiếu. Tuy nhiên, Netflix không phải là mối đe dọa duy nhất hiện có đối với việc làm phim, theo suy nghĩ của ông. Còn phải kể đến những đối thủ cạnh tranh của công ty này: những hãng phim ông lớn đã phế bỏ nhiều dự án phim nhỏ hơn từng là kế sinh nhai của họ.

Ready Player One là một phim hoành tráng đầy ắp hành động nhưng không hề là canh bạc chắc chắn. Và nếu không có cái tên Spielberg đi kèm, không chừng Warner Bros. đã chùn bước

Trong phỏng vấn với ITV News, Spielberg cho biết ông coi Netflix là một phần trong sự tiến hóa tự nhiên của ngành công nghiệp truyền hình, vốn đã kình địch với điện ảnh nhiều thập kỷ nay. Có điều bây giờ, các hãng phim đang thu hẹp lại từ cuộc chiến đó, nhà đạo diễn giải thích:

“[Netflix] là một thách thức đối với điện ảnh, cùng một cách truyền hình vào đầu những năm 1950 đã kéo mọi người ra khỏi rạp chiếu… Hollywood đã từng biết điều đó. Chúng ta đã quen việc cạnh tranh cao với truyền hình. Cái khác ở ngày hôm nay là rất nhiều hãng phim chỉ muốn làm phim bom tấn thương hiệu đảm bảo thắng lớn ở phòng vé từ kho tài nguyên của họ... chứ không chịu mạo hiểm với những phim nhỏ hơn. Và những phim nhỏ hơn mà các hãng phim từng thường xuyên làm hiện giờ chuyển sang Amazon, Hulu và Netflix.”

Tuy Spielberg không nghĩ phim Netflix nên giành giải Oscar, rõ ràng ông công nhận công ty này đang làm những phim mà các hãng phim truyền thống có xu hướng không sản xuất nữa. Và ông đã chỉ trích cái định chế mà lâu nay ông cũng là một phần trong đó vì không sẵn lòng chấp nhận rủi ro đối với các tài sản không phải là thương hiệu. Mặc dù Ready Player One là một phim hoành tráng đầy ắp hành động dựa theo một cuốn sách ăn khách, đó không hề là canh bạc chắc chắn như một tựa phim Star Wars hay Marvel có thể. Và nếu không có cái tên Spielberg đi kèm, không chừng Warner Bros. đã chùn bước.

Đạo diễn Nolan (phải) trên trường quay Dunkirk

Nhưng giống như Nolan, Spielberg cũng phàn nàn về chiến lược phát hành chọn lọc của Netflix, được thiết kế để công phá mạnh mẽ ngành công nghiệp trình chiếu. Kể từ khi phát hành những phim mới nguyên vào năm 2015, Netflix đảm bảo phát hành rạp một số phim quan trọng nào đó để đủ điều kiện dự tranh Oscar. Nhưng công ty này khăng khăng cho các phim đó lên màn ảnh rộng và có mặt trên dịch vụ truyền trực tuyến cùng một ngày. Không có gì ngạc nhiên, cách tiếp cận này đã khiến Netflix bị cấm tham gia tranh giải chính tại Liên hoan phim Cannes. (Amazon, một đấu thủ phát trực tuyến lớn khác, cho phim của họ có thời gian chiếu rạp lâu trước khi phát độc quyền trên hạ tầng trực tuyến của họ nhiều tháng sau.)

Có lẽ tiếp theo sẽ có lệnh cấm tham gia Oscar áp dụng cho Netflix; có lẽ không. Nhưng mới đây, Netflix dường như ít quan tâm đến việc theo đuổi phim tranh giải, và dù sao đi nữa nói chung công ty này đã thành công quá xa trên mặt trận truyền hình. Cuối cùng, công ty phát trực tuyến này sẽ luôn có thể chống trả những lập luận cho rằng chiến lược của công ty làm phá sản rạp chiếu bằng cách chỉ ra lượng truy cập — ngay cả những bộ phim nhỏ hơn mà công ty này làm cũng có thể được hơn trăm triệu người trên khắp thế giới xem ngay lập tức.

Cấm Netflix tham gia tranh giải thưởng Viện Hàn lâm sẽ là một động thái gây hấn của một Hollywood định chế. Nhưng thật dễ dàng nhìn thấy do đâu mà Spielberg lo lắng cho tương lai của việc làm phim chủ đạo, xét nạn đại hồng thủy những phim phần tiếp theo và phim chuỗi làm ngập lụt thị trường mùa phim hè mở rộng hơn bao giờ hết.

Cảnh từ phim Dunkirk, một bộ phim kinh phí lớn lôi cuốn về thị giác để xem trên màn ảnh rộng

Từ lâu Oscar là cách hay nhất để khuyến khích các hãng phim sản xuất ít phim thương mại, nhiều phim nghệ thuật hơn; và nếu nhiều trong số những phim như vậy được chuyển hướng đến các dịch vụ phát trực tuyến, chuyện đó sẽ không báo hiệu điềm lành cho màn ảnh rộng.