Phi hành gia Lưu Bồi Cường (Ngô Kinh), nhân vật chính thúc đẩy Dự án Di sơn qua hai bộ phim

Khi Lưu lạc địa cầu ra mắt vào năm 2019, một nhà phê bình của Cinema Escapist coi đây là một “thành công khoa học viễn tưởng ngoạn mục”. Dựa trên truyện ngắn của tác giả nổi tiếng Lưu Từ Hân (được biết đến nhiều nhất với bộ ba Three Body Problem), bộ phim kinh phí khủng đó báo hiệu sự xuất hiện của Trung Quốc với tư cách là một tay chơi lớn trong đấu trường phim bom tấn khoa học giả tưởng toàn cầu.

Bốn năm sau, đạo diễn Quách Phàm trở lại với phần tiền truyện, Lưu lạc địa cầu II. Với sự tham gia của Ngô Kinh và Lưu Đức Hoa, bộ phim mang lại cảm giác cũng hoành tráng như phần đầu — và có lẽ còn hơn thế nữa — với bối cảnh khoa học giả tưởng sâu rộng và CGI phong phú. Tuy nhiên, sự hoành tráng của Lưu lạc địa cầu II cảm giác hơi quá tay, đặc biệt là khi tâm trạng chính trị xã hội của Trung Quốc năm 2023 dịu hơn nhiều so với năm 2019.

Nhà khoa học đau buồn Đồ Hằng Vũ (Lưu Đức Hoa) bí mật ấp ủ Dự án Sống số

Di sơn dời chuyển địa cầu

Lưu lạc địa cầu II kéo dài ba thập kỷ (từ những năm 2040 đến những năm 2060) và đi sâu vào câu chuyện nền về việc cuối cùng con người đã xây dựng một loạt các động cơ nhiệt hạch hạt nhân để đẩy Trái Đất xa khỏi mặt trời sắp phát nổ, như đã thấy trong Lưu lạc địa cầu phần đầu. Hóa ra, như một giải pháp thay thế cho việc dời Trái đất ra khỏi hệ mặt trời với “Dự án Di sơn”, những người khác đã đề xuất bảo toàn ý thức con người trên máy tính thông qua “Dự án Sống số”.

Bộ phim chứa ba tuyến nhân vật phụ truyền tải cuộc đấu tranh giữa hai triết lý đó, mặc dù Dự án Di sơn luôn có ưu thế rõ ràng. Đầu tiên và quan trọng nhất, nam diễn viên Ngô Kinh (nổi tiếng với vai diễn trong chuỗi phim Chiến lang nặng tinh thần dân tộc) đảm nhận vai phi hành gia Lưu Bồi Cường — nhân vật chính của Lưu lạc địa cầu phần đầu, và thế nào đó mà không bao giờ già đi trong năm thập kỷ trôi qua khi anh thúc đẩy Dự án Di sơn qua hai bộ phim. Tiếp theo, ngôi sao điện ảnh Hồng Kông Lưu Đức Hoa vào vai nhà khoa học đau buồn Đồ Hằng Vũ bí mật ấp ủ Dự án Sống số, thành cách để giữ cho cô con gái nhỏ của mình vẫn sống. Cuối cùng, Lý Tuyết Kiện đóng vai Chu Triết Trực, người đại diện khiêm tốn nhưng kiên quyết của Trung Quốc trong Chính phủ Trái đất Thống nhất (đã kế nhiệm Liên Hiệp Quốc), phải thu hút sự liên kết quốc tế xung quanh Dự án Di sơn giữa những nỗ lực phá hoại và những người phản đối.

Lý Tuyết Kiện (trái) đóng vai Chu Triết Trực, người đại diện khiêm tốn nhưng kiên quyết của Trung Quốc trong Chính phủ Trái đất Thống nhất (đã kế nhiệm Liên Hiệp Quốc), phải thu hút sự liên kết quốc tế xung quanh Dự án Di sơn giữa những nỗ lực phá hoại và những người phản đối

Phim hoành tráng, Trung Quốc hoành tráng?

Ngoài phạm vi kể chuyện đầy tham vọng này, Lưu lạc địa cầu II chứa tất cả các trận chiến máy bay không người lái, thang máy vũ trụ và vụ nổ hạt nhân cần thiết để thỏa mãn những khán giả mê hành động. Tuy nhiên, điều thú vị hơn là cách bộ phim nhân đôi hình ảnh cụ thể về trật tự địa chính trị do Trung Quốc dẫn dắt, theo cách thậm chí còn sắc nét hơn những gì mà Lưu lạc địa cầu phần đầu tiên đã thiết lập.

Như phần đầu tiên, Lưu lạc địa cầu II thể hiện Trung Quốc góp mặt lãnh đạo trong một liên minh quốc tế rộng lớn đang thực hiện Dự án Di sơn; hai phim này có lẽ đã tuyển dụng nhiều diễn viên nước ngoài nhất so với bất kỳ tác phẩm nào trong lịch sử điện ảnh Trung Quốc. Phản ánh sự can dự của Trung Quốc ở châu Phi trong thế giới thực, một phần của Lưu lạc địa cầu II diễn ra tại một trạm cơ sở thang máy vũ trụ ở Libreville, Gabon. Các phi hành gia, binh lính, nhà khoa học và nhà ngoại giao Trung Quốc luôn dẫn dắt trong mọi tình huốngmột cách vui vẻ và hoạt bát, trái ngược với sự hống hách. Các nhân vật từ quân đội Nga bổ sung cho người Trung Quốc trong nhiều trường hợp, đóng vai trò rập khuôn về người Nga với tư cách dân tộc của những chiến binh có tâm hồn.

Hai phim Lưu lạc địa cầu có lẽ đã tuyển dụng nhiều diễn viên nước ngoài nhất so với bất kỳ tác phẩm nào trong lịch sử điện ảnh Trung Quốc

Mặc dù các yếu tố trên đều hiện diện ở một mức độ nào đó trong Lưu lạc địa cầu phần đầu, nhưng điểm khác biệt đáng kể là Lưu lạc địa cầu II miêu tả Mỹ như một lá chắn đối với Trung Quốc. Trong khi Lưu lạc địa cầu đầu tiên hoàn toàn không có người Mỹ, thì Lưu lạc địa cầu II cho thấy người Mỹ đang thảo luận tại trụ sở Chính phủ Trái đất Thống nhất ở Thành phố New York. Rõ ràng 91% người Mỹ không tin vào Dự án Di sơn, và bộ phim miêu tả các quan chức Mỹ là những người hiếu chiến, hay cản trở và nóng nảy vắng mặt trong các công việc tuyến đầu. Đó là quan điểm phù hợp với thái độ chính thức của Trung Quốc đối với Mỹ, đặc biệt được hình thành dưới thời chính quyền Donald Trump.

Nhìn chung, Lưu lạc địa cầu II đưa ra một hình ảnh đầy tham vọng về Trung Quốc mà bộ phim muốn khán giả tin là có tồn tại. Các quan chức nhân từ tận dụng công nghệ tiên tiến cùng với các Chiến lang dũng cảm để biến phiên bản Trung Quốc này (và rộng ra là cả thế giới) thành một nơi tốt đẹp hơn. Đồng thời, trong dư âm của các cuộc thanh lọc ngành công nghiệp công nghệ và trò chơi điện tử trong thế giới thực, những người tham gia vào chủ nghĩa thoát ly kỹ thuật số phải được thuần hóa vì sợ rằng họ đe dọa ổn định xã hội.

Phản ánh sự can dự của Trung Quốc ở châu Phi trong thế giới thực, một phần của Lưu lạc địa cầu II diễn ra tại một trạm cơ sở thang máy vũ trụ ở Libreville, Gabon

2023 không phải là 2019

Than ôi, thực tế ở Trung Quốc phức tạp hơn. Vào năm 2019, Trung Quốc vươn lên trên trường quốc tế, đặc biệt là so với một nước Mỹ thời Trump bao trùm trong chủ nghĩa biệt lập và gieo rắc âm mưu. Lưu lạc địa cầu đầu tiên âm hưởng phù hợp tình trạng này.

Tuy nhiên, vào năm 2023, vị thế chính trị xã hội trong thế giới thực của Trung Quốc lại khác. Với hai năm không-COVID, chính Trung Quốc đã chọn cách cô lập toàn cầu và chịu thiệt hại về kinh tế. Các nỗ lực đa phương của Trung Quốc thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường đã bị đình trệ, và “các nhà ngoại giao chiến lang” nổi tiếng quyết đoán của nước này cũng đang bị kiềm chế. Vỡ mộng với cuộc sống ở Trung Quốc, những người Trung Quốc trẻ tuổi có học đang chấp nhận “triết lý chạy trốn” di cư ra nước ngoài. Ngay cả hình ảnh người Nga là những chiến binh thiện chiến cũng không còn vững chắc.

Thể hiện một Trung Quốc trở nên mạnh mẽ hơn sau khi học hỏi từ những lo lắng của mình lại đòi hỏi phải thừa nhận sự tồn tại của những nỗi lo lắng đó, và có lẽ các nhà làm phim Lưu lạc địa cầu II muốn tránh né

Với ý nghĩ đó, có cảm giác trận oanh tạc hoành tráng của Lưu lạc địa cầu II hơi chỏi, đặc biệt là khi bộ phim có thời lượng chóng mặt 2 giờ 53 phút (dài hơn 40 phút so với phần trước). Cảm giác bộ phim mắc kẹt trong bối cảnh Trung Quốc trước COVID và không thừa nhận những gì đã trải qua trong vài năm qua. Đành rằng, không phải phim nào cũng cần phản ánh tình cảm chính trị — nhưng Lưu lạc địa cầu II chịu một gánh nặng đặc biệt do tầm quan trọng địa chính trị đã được phần đầu khẳng định.

Có lẽ Lưu lạc địa cầu II nên học theo sách của Top Gun: Maverick. Cả hai bộ phim đều truyền tải những tưởng tượng về địa chính trị của các quốc gia tương ứng và cố gắng tạo sức hấp dẫn bom tấn hoành tráng. Tuy nhiên, Maverick thừa nhận tình trạng bất ổn của nước Mỹ trước khi phủ đầy những cảnh quay tuyên truyền do Bộ Quốc phòng tài trợ, và kết quả là tạo ra một bộ phim hay hơn — sự cứu chuộc nhân vật như phép ẩn dụ quốc gia. Song, thể hiện một Trung Quốc trở nên mạnh mẽ hơn sau khi học hỏi từ những lo lắng của mình lại đòi hỏi phải thừa nhận sự tồn tại của những nỗi lo lắng đó, và có lẽ các nhà làm phim Lưu lạc địa cầu II muốn tránh né.

Mới nói, khán giả Trung Quốc có thể sẽ vẫn đổ xô đi xem Lưu lạc địa cầu II nhờ sức mạnh ngôi sao và hiệu ứng hào quang là phần tiếp theo. Những người theo chủ nghĩa dân tộc hơn có thể sẽ đón nhận bộ phim như một cách để khơi dậy tình cảm yêu nước. Nhưng không ngạc nhiên nếu Lưu lạc địa cầu II nhận được ít tiếng vang hơn phần trước, đặc biệt là với người xem toàn cầu.