Trong phim Anora đoạt giải Oscar phim hay nhất năm 2025, một cô gái mại dâm cùng khổ tìm cách thoát khỏi hoàn cảnh khó khăn bằng cách kết hôn với người giàu có, nhưng giấc mơ của cô tan tành — đảo ngược môtíp Lọ Lem cổ điển, phản ánh sự vỡ mộng của khán giả điện ảnh về giấc mơ Mỹ.

Cảnh quay một phim bộ siêu ngắn ở Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, năm 2023

Nhưng nếu làm lại Anora thành một phim bộ siêu ngắn Trung Quốc thì sao? Cốt truyện có thể được sử dụng lại phần lớn, nhưng cái kết gần như chắc chắn sẽ thay đổi: thay vì đau khổ, Anora sẽ lộ diện là một tỉ phú bí mật hoặc một giám đốc điều hành (CEO) quyền lực và sử dụng tầm ảnh hưởng của mình để nghiền nát vị hôn phu và gia đình anh ta.

Nghe có vẻ sáo rỗng, nhưng những ảo tưởng quyền lực này đã trở thành ngành kinh doanh lớn ở Trung Quốc và trên toàn thế giới. Được quay cho màn hình dọc và chia thành hàng chục tập phim dài từ một đến hai phút thân thiện với thao tác vuốt, những phim bộ siêu ngắn mang đến cho khán giả luồng tình tiết hấp dẫn liên tục, trong đó cô lao công khiêm tốn hóa ra là CEO, hoặc nữ chính đã ly hôn thừa kế hàng tỉ đôla mà họ dùng để trả thù chồng cũ.

Tổng doanh thu thị trường phim bộ siêu ngắn ở Trung Quốc đạt 50,4 tỉ nhân dân tệ (6,9 tỉ đôla Mỹ) năm 2024, vượt qua con số 42,5 tỉ nhân dân tệ mà phòng vé Trung Quốc kiếm được – một sự đảo ngược nhấn mạnh lời than thở của đạo diễn Anora Sean Baker tại lễ trao giải Oscar về sự sụp đổ của điện ảnh truyền thống.

Phần lớn số tiền này đến từ những người hâm mộ cuồng nhiệt. Mặc dù có thể được xem miễn phí một số tập, nhưng khán giả phải trả khoảng 14 xu mỗi tập để theo dõi phim bộ yêu thích của họ, nghĩa là chi phí xem trọn một mùa có thể bằng với phí thuê bao Netflix hàng tháng.

Đó là một con số phát thèm, nhưng lợi nhuận cuối cùng phụ thuộc vào cơ cấu chi phí. Và đó là điểm yếu của mô hình kinh doanh phim bộ siêu ngắn ăn liền.

Lấy ví dụ phim bộ siêu ngắn nổi tiếng Wushuang. Là ảo tưởng quyền lực nam giới, bộ phim đã trở thành chủ đề nóng trong ngành sau khi ra mắt vào tháng 8 năm 2023, phần lớn là do các báo cáo cho rằng nó đã vượt qua mốc doanh thu 100 triệu nhân dân tệ. Nhưng con số này không nói lên toàn bộ câu chuyện: trong kinh doanh phim bộ siêu ngắn, phần lớn doanh thu của phim ngay lập tức được tái đầu tư vào việc thu hút khán giả (UA), một mô hình quảng cáo dựa trên hiệu suất có nguồn gốc từ trò chơi di động và liên quan đến việc mua lưu lượng truy cập thông qua quảng cáo hiển thị trên các nền tảng truyền thông như Douyin, phiên bản TikTok Trung Quốc.

Trong kinh doanh phim bộ siêu ngắn, phần lớn doanh thu của phim ngay lập tức được tái đầu tư vào việc thu hút khán giả. Ảnh: Êkíp một phim bộ siêu ngắn tại Trường Xuân, tỉnh Cát Lâm

Mục đích của UA tương tự như quảng bá phim: thu hút khán giả xem một nội dung cụ thể. Tuy nhiên, trong khi chi phí quảng cáo trong ngành điện ảnh Trung Quốc thường chiếm từ 5% đến 15% tổng doanh thu dự kiến của bộ phim, thì UA có thể lên tới 80% đến 94% tổng doanh thu của một phim bộ siêu ngắn, chỉ để lại chưa đến 20% lợi nhuận cho công ty sản xuất. Trong trường hợp của Wushuang, nhà sản xuất cho biết chi phí sản xuất phim chưa đến 500.000 nhân dân tệ, nhưng chi phí tiếp thị ít nhất là 80 triệu nhân dân tệ.

Bây giờ cứ cho rằng con số lợi nhuận 20% là kịch bản tốt nhất, và số tiền này phải trang trải tất cả các chi phí sản xuất nội dung và quản lý. Thông thường, các công ty sản xuất kiếm được 3% lợi nhuận từ một bộ phim ăn khách. Điều này cho thấy nên so sánh phim bộ siêu ngắn với một sản phẩm internet có lợi nhuận khiêm tốn hơn là mô hình Hollywood siêu lợi nhuận.

Nói cách khác, những người chiến thắng thực sự của sự bùng nổ phim bộ siêu ngắn là các nền tảng, chứ không phải các nhà sản xuất. Điều này đặc biệt đúng với Douyin, ứng dụng video ngắn lớn nhất và quan trọng nhất.

Những người chiến thắng thực sự của sự bùng nổ phim bộ cực ngắn là các nền tảng, chứ không phải các nhà sản xuất. Ảnh: Một êkíp làm phim siêu ngắn trên phim trường ở Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, năm 2023

Vấn đề còn trầm trọng hơn vì tình trạng vi phạm bản quyền nội dung tràn lan. ByteDance, công ty sở hữu Douyin, cuối cùng đã quyết định rằng không đáng mất thời gian và tiền bạc ngăn chặn vi phạm bản quyền. Thay vào đó, công ty đã áp dụng cách tiếp cận “không thể đánh bại thì tham gia cùng họ” và ra mắt một nền tảng phim cực ngắn “miễn phí” có tên là Hongguo.

Ứng dụng này đã thành công, đạt 120 triệu người dùng hoạt động hàng tháng trong năm đầu tiên hoạt động — lượng khán giả mà ByteDance có thể kiếm tiền thông qua quảng cáo trong ứng dụng, thay vì phí thuê bao.

Nhưng thành công của Hongguo chỉ càng làm các công ty sản xuất phim bộ cực ngắn giảm sức cạnh tranh. Các công ty chế tác phim bộ siêu ngắn hàng đầu như Jiuzhou và Dianzhong đã xây dựng nền tảng phân phối riêng của họ, mà hiện họ đang lấp đầy bằng nội dung do các nhóm sản xuất bên ngoài tạo ra, nhưng chật vật cạnh tranh với lưu lượng truy cập của ByteDance.

Cảnh trong phim Roses in the Shadows, phim bộ gián điệp 48 tập, mỗi tập dài khoảng tám phút, được phát trực tuyến trên Hongguo, một nền tảng phim bộ cực ngắn thuộc sở hữu của gã khổng lồ internet ByteDance

Điều đó khiến họ phải rơi vào lựa chọn khắc nghiệt: hoặc nâng cấp nội dung hoặc cắt giảm chi phí. Một số đang bắt đầu thử nghiệm với AI, trong khi những người khác dốc toàn lực vào phim hoạt hình Nhật Bản (anime) với hy vọng mở rộng sức hấp dẫn khán giả trẻ tuổi. Vẫn còn phải xem liệu họ có thể tạo ra thị trường ngách mới hay không, hay là lợi nhuận vốn đã mỏng manh sẽ biến mất luôn.