• 2020 nhìn lại: Năm Hollywood phá hết luật chơi của chính mình

• 2020 nhìn lại: 8 đúc kết từ một năm mà cuộc chiến phát trực tuyến bùng lên lớn nhất và khác thường nhất

• 2020 nhìn lại: Châu Á tiến lên chiếm chỗ ở Hollywood

• 2020 nhìn lại: Điện ảnh Nhật làm ăn ra sao? Một anime ngự trị tất cả!

• 2020 nhìn lại: Xinê mà chúng ta từng đi xem thay đổi vĩnh viễn

Trong Happiest Season, Harper (Mackenzie Davis) nói bạn gái Abby (Kristen Stewart) giấu bản chất mối quan hệ của hai người họ trong thời gian thăm gia đình cổ hủ, giàu tham vọng chính trị của Harper vào dịp Giáng sinh.

Kristen Stewart và Mackenzie Davis trong Happiest Season

Harper sau đó dành phần lớn thời gian chìm trong nói dối, thường xuyên cho Abby ra rìa để dành thời gian với bạn trai cũ Connor (Jake McDormand), bỏ mặc Abby kết bạn với một người yêu cũ khác của Harper, Riley (Aubrey Plaza). Bộ phim chia rẽ người xem thành hai phe #TeamHarper và #TeamRiley. Mặc dù cuộc tranh luận này không bao giờ gay gắt như các tranh luận về con quay cuối trong Inception của Christopher Nolan, nó vẫn giúp đưa Happiest Season thành phim thời sự trong cuối tuần lễ Tạ ơn.

Khó mà tưởng tượng điều đó xảy ra chỉ một năm trước. Happiest Season xứng đáng có sự chú ý: Do Clea Duvall đạo diễn và đồng biên kịch, sử dụng lại một cách duyên dáng các yếu tố từ những bộ phim hài-lãng mạn ngày lễ cổ điển để kể câu chuyện có những nhân vật chưa bao giờ có chỗ đứng trong những bộ phim hài-lãng mạn ngày xưa. Trong một năm khác, phát hành nó ngoài rạp có lẽ sẽ bị áp đảo bởi những bộ phim đầy ắp hành động, lớn hơn với ngân sách quảng bá khủng. Thế nhưng, nó lọt vào tay Hulu với sự thúc đẩy đến từ một số quảng cáo trực tuyến nhắm vào khách hàng mục tiêu, và trở thành bộ phim dường như ai cũng nói đến trong một thời gian.

Từ “đi xem phim” cũng gần như chả có chỗ trong một năm rạp chiếu phim đóng cửa

Đại dịch corona tái định hình gần như mọi mặt của cuộc sống trong năm 2020, bao gồm thói quen đi xem phim. Ngay cả từ “đi xem phim” cũng gần như chả có chỗ trong một năm rạp chiếu phim ở Mỹ đóng cửa vào tháng 3, các poster Bloodshot vẫn còn mới cứng trong các khung treo cho đến nhiều tháng sau. Rạp chiếu vẫn còn chưa mở lại ở quy mô cả nước Mỹ. Tenet của Christopher Nolan rốt cuộc ra rạp sau một loạt những thay đổi ngày phát hành có vẻ đánh dấu một khoảnh khắc phim chiếu rạp có thể bắt đầu lội ngược dòng. Nhưng COVID-19 cũng quay lại. Tenet cuối cùng được ra rạp vào tháng 9, nhưng trạng thái bình thường vẫn chưa thấy đâu.

Thói quen đi xem phim đối mặt với tương lai vô định. Dần dà, rạp phim sẽ mở lại, nhưng chúng sẽ làm thế trong một môi trường đã thay đổi, nơi các hãng phim lớn có vẻ đầu tư vào trực tuyến mạnh tay hơn bao giờ hết. Hiện tại, phát hành phim ngoài rạp chỉ là một trong nhiều lựa chọn, nếu còn coi đó là một lựa chọn. Không diễn biến nào nhấn mạnh điều này hơn quyết định bất ngờ gần đây của Warner Bros phát hành mọi phim 2021 của họ đồng thời cả ngoài rạp và dịch vụ trực tuyến đang chật vật HBO Max, cũng như trước đây đã thông báo sẽ làm vậy với dịp phát hành Giáng sinh của Wonder Woman 1984.

Hiện tại, phát hành phim ngoài rạp chỉ là một trong nhiều lựa chọn, nếu còn coi đó là một lựa chọn. Không diễn biến nào nhấn mạnh điều này hơn quyết định bất ngờ gần đây của Warner Bros phát hành mọi phim 2021 của họ đồng thời cả ngoài rạp và dịch vụ trực tuyến đang chật vật HBO Max

Dù Warner đã công bố đây sẽ là chiến lược chỉ kéo dài một năm được thiết kế để đối phó với sự bất định của 2021 và đai dịch vẫn chưa được kiểm soát, khó tưởng tượng công ty loại bỏ kế hoạch này nếu nó tỏ ra thành công. Nếu, ví dụ, cân bằng chi phí-lãi khi phát hành Godzilla vs. Kong trên HBO Max và các rạp chiếu trở nên ngang bằng hoặc tốt hơn so với cách làm cũ, thật khó tưởng tượng những người khác lại không làm theo gương này. Chẳng hạn, thông báo siêu khủng gần đây của Disney không mang lại điềm báo tốt cho địa vị đứng đầu của các rạp chiếu bóng khi hãng này nhấn mạnh vào nội dung trực tuyến mới. Chắc chắn đã có sự phản đối từ các hãng đại diện tài năng và chế tác, nhưng vẫn phải xem liệu điều đó có trở thành đối trọng quá nặng cho chiến lược này trong dài hạn không.

2020 sẽ được coi là năm bước ngoặt cho phim ảnh, nhưng ngoặt sang cái gì? Cho những người vẫn trân trọng với việc đi xem phim, bước ngoặt đó có thể trở thành một sự dịch chuyển tiến gần ngày mai u tối khi xem phim trong những rạp còn lại sẽ tương đương với trả một đống tiền để mua nhạc mới trên đĩa vinyl 180 gram, thay vì bấm nghe trên Spotify. Bạn có thể đi xem Dune với một đám đông và xem nó trên màn ảnh rộng trong một rạp chiếu khoe mẽ nhạc phim trên thiết bị tối tân, nhưng ai có sức mà làm thế? Và hẳn rồi, bỏng ngô rạp phim là nhất, nhưng bỏng ngô quay lò vi sóng cũng được vậy.

Ngay cả những người tận tụy với rạp nghệ thuật có thể cũng đánh mất thói quen, và những người hào hứng với bom tấn có thể quyết định tivi 4K 80 inch là đủ to rồi

Không nghi ngờ gì nữa, sự dịch chuyển rời xa việc đi xem phim ở rạp sẽ làm thay đổi cái ta xem. Sự phân hóa giữa cụm rạp ngày càng chỉ chiếu các bom tấn lớn nhất và rạp nghệ thuật hướng tới những khán giả đặc sản trong những vị trí nhỏ hơn có thể sẽ ngày càng sâu sắc hơn. Trong trường hợp này, xem ra các rạp nghệ thuật sống sót sau khủng hoảng sức khỏe có vị thế tốt hơn để kinh doanh tiếp như thường so với các cụm rạp lớn, sẽ phụ thuộc hơn bao giờ hết vào việc lôi kéo khán giả bằng các phim ngoạn mục màn ảnh rộng và hứa hẹn dạng trải nghiệm không thể có ở nhà. Nhưng ngay cả những người tận tụy với rạp nghệ thuật có thể cũng đánh mất thói quen, và những người hào hứng với bom tấn có thể quyết định tivi 4K 80 inch là đủ to rồi.

Nhưng có ít nhất vài lý do cho sự lạc quan thận trọng về hiệu ứng trong dài hạn của cái năm bất bình thường này, với Vũ trụ Điện ảnh Marvel nghỉ dài dài, và bộ phim Wonder Woman mới trở thành quà tặng Giáng sinh bất ngờ. Với gần như không có phim bom tấn nào để bàn tán, chúng ta phải hướng sự chú ý đi chỗ khác.

Da 5 Bloods của Spike Lee chứng kiến đạo diễn khám phá trải nghiệm của lính da đen ở Việt Nam và di sản của cuộc chiến này vẫn định hình chính trị đương đại như thế nào

Không như những phim của Nolan trong quá khứ, Tenet trở thành phản đề của phim sự kiện. Những bí mật được giữ kín kẽ của nó, khi cuối cùng được hé lộ (có gì đó liên quan đến du hành thời gian?), gần như chẳng châm ngòi cho cuộc trò chuyện nào. Những phim cảm giác là phim sự kiện năm nay — bất kể bao nhiêu người xem, hay có đứng trong các danh sách tốp 10 phòng vé không — trông không giống phim bom tấn truyền thống gì cả.

Da 5 Bloods của Spike Lee chứng kiến đạo diễn khám phá trải nghiệm của lính da đen ở Việt Nam và di sản của cuộc chiến này vẫn định hình chính trị đương đại như thế nào. Palm Springs dựa vào Groundhog Day cho một dạng phim hài lãng mạn pha trộn những quan sát ngổ ngáo với những màn hài hước nhắng nhít. Hamilton đưa vở nhạc kịch cột mốc của Lin-Manuel Miranda tới khán giả chưa bao giờ có cơ hội xem nó ở Broadway. American Utopia của David Byrne làm điều tương tự cho số dân cư nhạc kịch ấn tượng. Dick Johnson is Dead của Kirsten Johnson, một khám phá kỳ lạ về cái chết và bệnh mất trí nhớ, lấy được sự chú ý trên Netflix mà có thể sẽ không có bao giờ có được ngoài rạp. Với Small Axe, Steve McQueen đem lại năm phim lẻ ấn tượng về việc là người da đen lớn lên ở Anh trong những năm gần đây.

Với Small Axe, Steve McQueen đem lại năm phim lẻ ấn tượng về việc là người da đen lớn lên ở Anh trong những năm gần đây

Và trống vắng phim chuỗi trên sân chơi, những loại phim khác tìm thấy chỗ thở. Thay vì Scorsese vs. siêu anh hùng chúng ta có Harper vs. Riley. (tác giả theo #TeamRiley nhé, nhưng mà Harper mất đi tình yêu đời mình vì quay về lề thói cũ trong sự hiện diện của cha mẹ có lẽ là một sự trừng phạt quá nghiệt ngã.)

Người đi xem phim nhặt nhạnh khẩu vị phim đa dạng hơn là một lý do cho hy vọng thận trọng. Ý tưởng là những thói quen đó có thể tràn vào rạp khi mở lại là chuyện khác. Có khả năng rạp chiếu bóng sẽ quay lại quá trình héo mòn tăng tốc để việc xem tại gia lên ngôi. Nhưng điều ngược lại cũng khả thi. Có lẽ một dàn người mê phim đói khát trải nghiệm rạp — hay những người chỉ muốn ra khỏi nhà — sẽ làm chật ních đủ kích thước rạp một khi cửa mở và dòng phim mới chảy lại. Cũng có khả năng họ sẽ muốn nhiều hơn từ phim ảnh sau một năm khám phá các lựa chọn ngoài phim bom tấn thông thường, và sau bao năm các chỗ chiếu sẽ đầy phim đa dạng hơn các rạp đại chúng từng có.

Có khả năng rạp chiếu bóng sẽ quay lại quá trình héo mòn tăng tốc để việc xem tại gia lên ngôi. Nhưng điều ngược lại cũng khả thi. Có lẽ một dàn người mê phim đói khát trải nghiệm rạp — hay những người chỉ muốn ra khỏi nhà — sẽ làm chật ních đủ kích thước rạp một khi cửa mở và dòng phim mới chảy lại

Hay có thể trong 2021 chúng ta sẽ ở nhà hết để xem Godzilla đánh King Kong giữa các vòng chơi Among Us. Nhưng ai lại muốn sống trong một tương lai u ám như vậy chứ?