• 2020 nhìn lại: Năm Hollywood phá hết luật chơi của chính mình

• 2020 nhìn lại: 8 đúc kết từ một năm mà cuộc chiến phát trực tuyến bùng lên lớn nhất và khác thường nhất

• 2020 nhìn lại: Châu Á tiến lên chiếm chỗ ở Hollywood

• 2020 nhìn lại: Một năm tệ cho việc đi xem nhưng có thể là bước ngoặt lớn cho phim ảnh

• 2020 nhìn lại: Xinê mà chúng ta từng đi xem thay đổi vĩnh viễn

Dấu hiệu dễ thấy nhất của sức mạnh đó là con số phòng vé tuyệt vời được đẩy lên bởi Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba the Movie — Mugen Train, bộ phim hoạt hình dựa trên manga và loạt phim truyền hình thành công. 

Phát hành ngày 16/10, Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba the Movie — Mugen Train vượt qua mốc 10 tỉ yen chỉ trong 10 ngày, một kỷ lục ở Nhật Bản

Phát hành ngày 16/10, nó vượt qua mốc 10 tỉ yen chỉ trong 10 ngày, một kỷ lục ở Nhật Bản. Theo sau khởi đầu như tên lửa, bộ phim còn vươn cao hơn giữa tầng doanh thu. Đến ngày 29/11/2020, sau sáu tuần phát hành, nó vượt Titanic (kiếm được 26,2 tỉ yen năm 1997) để đạt vị trí thứ hai trong danh sách mọi thời đại với 27,5 tỉ yen. Mục tiêu tiếp theo: con số 31,68 tỉ yen thiết lập bởi bộ phim hoạt hình Spirited Away của Miyazaki Hayao lần đầu phát hành năm 2001 và sau những đợt chiếu lại năm nay, thêm 880 triệu USD vào doanh thu cả thảy.

Demon Slayer hưởng lợi từ thời gian bất ngờ của việc ra mắt — sau khi đa số các rạp chiếu đã trở lại bình thường (nghĩa là, không còn giãn cách xã hội) trong tháng 9, nhưng trước khi các đối thủ Hollywood trở lại màn bạc. Nó được đẩy lên bởi sự nổi tiếng của nguyên tác, loạt manga của Koyoharu Gotoge đã bán được hơn 100 triệu bản.

Bong Joon Ho(phải) và Song Kang Ho tham dự họp báo ra mắt Parasite ở Tokyo, ngày 26/12/2019. Bộ phim có doanh thu ấn tượng 4,7 tỉ yen sau khi ra mắt ngày 10/1 — kỷ lục cho một phim Hàn Quốc ở Nhật Bản

Nhưng bộ phim, nhân vật “kẻ giết quỷ” trên tựa là một cậu trai đi trả thù sau khi gia đình bị giết và em gái bị bọn quỷ dữ bắt cóc, cũng là một bằng chứng cho thấy người hâm mộ ở đây vẫn thèm khát trải nghiệm rạp chiếu, đặc biệt trên màn hình IMAX nâng cao nhiều cảnh hành động của bộ phim vô cùng bắt mắt.

Kể cả thế, một bộ phim không thể bù lại được nhiều tháng kinh doanh ế ẩm. Năm nay bắt đầu triển vọng với Parasite của Bong Joon Ho. Cái tên thắng cuộc Cành Cọ Vàng năm ngoái và là phim nước ngoài đầu tiên thắng Oscar phim hay nhất với con số doanh thu ấn tượng 4,7 tỉ yen sau khi ra mắt ngày 10/1 — kỷ lục cho một phim Hàn Quốc ở Nhật Bản. Nhưng khi virus corona lan tràn và chính phủ kêu gọi các rạp chiếu đóng cửa đầu tháng 4, ngành công nghiệp này bất lực chứng kiến doanh thu rơi xuống đáy vực.

Các rạp chiếu phản ứng bằng cách chiếu những phim Ghibli cũ và nhiều phim kinh điển khác để người hâm mộ vẫn tới xem, nhưng tổng kết phòng vé vẫn ảm đạm

Việc đóng cửa kéo dài tới cuối tháng 5, nhưng sau đó, với các rạp chiếu nới rộng chỗ ngồi để đảm bảo giãn cách xã hội, một sự hồi phục nhanh chóng về việc kinh doanh như bình thường là không thể. Các nhà phát hành cũng hoãn ra mắt hàng tá phim, bao gồm cả nước ngoài và nội địa. Các rạp chiếu phản ứng bằng cách chiếu những phim Ghibli cũ và nhiều phim kinh điển khác để người hâm mộ vẫn tới xem, nhưng tổng kết phòng vé vẫn ảm đạm.

Trong tháng 7 và tháng 8, thường là đỉnh mùa phim với học sinh và gia đình nghỉ hè, doanh thu được ước tính chỉ bằng 30-40% năm ngoái, theo từng tháng. Toho, công ty điện ảnh hàng đầu Nhật Bản, thu về 16,58 tỉ yen từ những tựa hãng phát hành từ tháng 3 tới tháng 8 — 31,4% so với cùng kỳ năm 2019. Và trong chín tháng đầu tiên của năm doanh thu phòng vé giảm gần một nửa.

Tệ hơn cả Toho lừng danh là rất nhiều rạp chiếu phim nghệ thuật, hay “rạp chiếu mini”, nơi hàng trăm phim nội địa độc lập được chiếu hằng năm. (Trong số 689 phim Nhật Bản mở màn năm 2019, đến giờ đa số là phim độc lập.) Hoạt động với biên lợi nhuận mỏng trong thời điểm tốt nhất, các rạp mini đối mặt với phá sản ngay khi bị buộc đóng cửa vì lo ngại COVID-19. Phi ngay tới cứu là Koji Fukada và Ryusuke Hamaguchi, hai đạo diễn có gốc gác độc lập và được tán dương từ các liên hoan phim. Ngày 13/4, họ phát hành chiến dịch kêu gọi vốn “Quỹ Rạp chiếu phim nhỏ” để cứu nhóm này thoát nạn tuyệt chủng.

Phản hồi thu được vượt xa mong đợi, với 331 triệu yen từ gần 30.000 người đóng góp tính đến ngày 15/5 — gấp ba lần mục tiêu ban đầu của chiến dịch. Quỹ này được phân bổ đến 118 rạp chiếu và 103 tổ chức khắp đất nước.

Kiyoshi Kurosawa thắng Sư Tử Bạc đạo diễn xuất sắc với Wife of a Spy (Spy no Tsuma) tại Liên hoan phim Venice, ngày 12/9/2020

Từ đó, chính phủ cũng phân bổ quỹ hợp lý để ủng hộ các rạp chiếu mini. Một ví dụ là Hợp tác Điện ảnh Hàn Quốc-Nhật Bản, chương trình năm phim Hàn Quốc quay ở Nhật Bản được chiếu để ủng hộ các rạp chiếu mini ở Osaka, Fukuoka, Nagoya và Yokohama từ tháng 12 tới tháng 2 với sự tài trợ của Cục Văn hóa.

Trong khi đó, các liên hoan phim ở Nhật Bản và những nơi khác bị buộc hoặc phải hủy hoặc phải chuyển sang trực tuyến ngay khi đại dịch diễn ra vào tháng 3. Cái tên lớn nhất là Liên hoan phim Cannes, buộc phải hủy phiên bản 2020, lúc đầu dự kiến tổ chức tháng 5. Thay vào đó, ban tổ chức tập hợp một chương trình 56 bộ phim để chiếu tại liên hoan phim và phát hành ở các rạp với nhãn Cannes. Trong đó có những cái tên thường xuyên góp mặt ở Cannes là True Mothers của Naomi Kawase, The Real Thing của Koji Fukada và Earwig and the Witch của Goro Miyazaki, bộ phim CG đầu tiên của Studio Ghibli.

Hold Me Back thắng Giải thưởng Khán giả — giải duy nhất của Liên hoan phim quốc tế Tokyo 2020

Một liên hoan lớn khác, Venice, tổ chức phiên bản bình thường tháng 9, nhưng kém xa hoa hơn và cũng ít khách hơn. Giải Sư Tử Bạc đạo diễn xuất sắc được trao cho nhà làm phim kỳ cựu Kiyoshi Kurosawa với Wife of a Spy, bộ phim thời chiến đầy căng thẳng do Yu Aoi trong vai “người vợ”. Cô cùng chồng (Issey Takahashi), chủ tịch một công ty xuất nhập khẩu duy tâm, hợp tác trong một kế hoạch mạo hiểm nhằm tố cáo những sự hung ác của chiến tranh Nhật Bản với thế giới.

Ra mắt ở Nhật Bản trong tháng 10, Wife of a Spy thu về không mấy hào quang 250 triệu yen, với cánh hữu trên mạng vùi dập vì bài Nhật. Điều này so với 2,85 tỉ yen thu về từ bộ phim hành động cổ trang năm 2003 Zatoichi, đem về cho đạo diễn Takeshi Kitano giải Sư Tử Bạc trước đó của Nhật Bản.

Bộ phim hài trung học ngốc nghếch của Yuichi Fukuda, From Today, It’s My Turn!!, làm nên con số vang dội 5,3 tỉ yen sau khi ra mắt ngày 17/7

Sự kiện điện ảnh lớn nhất của Nhật Bản, Liên hoan phim quốc tế Tokyo, cũng chiếu phim ở các rạp thật sự. Nhưng thay vào ba hạng mục chính của mọi năm — hạng mục Tranh giải, Điện ảnh Nhật Bản đột phá và Tương lai châu Á — TIFF chỉ chiếu 32 phim trong hạng mục mới gọi là Ra mắt Tokyo 2020. Cái tên thắng Giải thưởng Khán giả — giải duy nhất của hạng mục — là Hold Me Back, bộ phim hài lãng mạng đầy tiếng cười về một người phụ nữ khoảng 30 tuổi (tên một chữ là Non) tìm kiếm tình yêu với sự giúp đỡ của một “người khuyên bảo” vô hình trong đầu cô. Đạo diễn kiêm biên kịch, Akiko Ohku, thắng giải thưởng tương tự năm 2017 với bộ phim lên tinh thần Tremble All You Want.

Các phim địa phương cũng thống trị phòng vé năm 2020, với Demon Slayer dẫn đầu. Trong 10 phim doanh thu cao nhất, dữ liệu từ trang tổng hợp độc lập, Pick Scene, tám phim là phim Nhật, còn Parasite và phim khoa học giả tưởng Tenet của Christopher Nolan là những cái tên không phải Nhật Bản duy nhất, lần lượt đứng vị trí thứ 3 và thứ 6. Trong số các phim Nhật, bảy phim được phát hành trong tháng 7 hoặc sau đó, bắt đầu với bộ phim hài trung học ngốc nghếch của Yuichi Fukuda, From Today, It’s My Turn!!, làm nên con số vang dội 5,3 tỉ yen sau khi ra mắt ngày 17/7. Chỉ có Kaiji: Final Game, bộ phim cuối cùng trong bộ ba Kaiji, mở màn sớm hơn, ngày 10/1. Với sự góp mặt của Tatsuya Fujiwara trong vai người chơi bốn trò chơi nguy hiểm, bộ phim xếp thứ chín với 2,06 tỉ yen.

Shun Oguri, nhận giải nam diễn viên xuất sắc với vai diễn phóng viên điều tra vụ án tống tiền 35 năm trong The Voice of Sin, phim xuất sắc năm 2020 của Giải thưởng Điện ảnh Hochi

Với những bộ phim Nhật Bản được tán dương nhất năm, mùa giải thưởng nội địa cũng mới bắt đầu nên kết quả hầu như chưa có. Tuy nhiên, ngày 2/12, Giải thưởng Điện ảnh Hochi, tiếng chuông khởi đầu ngành do tờ báo thể thao Hochi tài trợ, xướng tên bộ phim bí ẩn của Nobuhiro Doi The Voice of Sin là phim xuất sắc năm 2020.

Và ngôi sao của bộ phim, Shun Oguri, nhận giải nam diễn viên xuất sắc với vai diễn phóng viên điều tra vụ án tống tiền 35 năm. Giải thưởng nữ diễn viên xuất sắc được trao cho Asami Mizukawa với vai người vợ trong A Beloved Wife, phim hài của Shin Adachi về một cặp vợ chồng hay cãi nhau. Tương tự, Naomi Kawase được giải đạo diễn xuất sắc với True Mothers, một vinh dự nội địa hiếm hoi cho nhà làm phim được quốc tế tán dương này.

Asami Mizukawa (giữa) vai người vợ trong A Beloved Wife

Và phim hoạt hình xuất sắc của Hochi? Demon Slayer, không làm ai bất ngờ. Con số phòng vé không phải lúc nào cũng có sức nặng hơn chất lượng với những người ra quyết định ở giải này hay những giải nội địa cuối năm khác, nhưng chúng có tiếng nói. Trong trường hợp này, với 22,5 triệu lượt vé đến thời điểm bài viết lên trang, tiếng nói đó quả là rất lớn.