Hayao Miyazaki, nhà làm phim hoạt hình lừng danh người Nhật Bản và đã
đồng sáng lập Studio Ghibli, có thể sắp về hưu, nhưng bộ phim mới nhất
từ đạo diễn 72 tuổi này, The Wind Rises, đang gây ra tranh cãi chưa từng có.
Hayao Miyazaki
Trong khi bộ phim trình diễn nghệ thuật 2D ngoạn mục thường thấy ở
Miyazaki và những hình ảnh giàu tính tưởng tượng vượt bậc, thì bên dưới
những thước phim đẹp đẽ nhiều người lại nhìn ra được những khía cạnh đen
tối hơn – cụ thể là, nhân vật chính của phim, Jiro Horikoshi, thuộc lực
lượng thiết kế chính mẫu máy bay Mitsubishi A6M Zero, nổi tiếng trong
Chiến tranh Thế giới lần thứ hai.
Theo phong cách rất Ghibli, câu
chuyện diễn biến xung quanh Jiro, một kẻ mơ mộng và chỉ đặt tình yêu
vào hai thứ: bầu trời và một cô gái. Anh làm việc đến ám ảnh để hoàn
thiện mẫu máy bay, hoàn toàn chẳng mảy may để ý về việc nó có thể được
sử dụng để làm gì.
Zero, mẫu máy bay không chiến được xem là
tuyệt đỉnh khi xuất xưởng năm 1940, nổi tiếng nhờ được các đội quân thần
phong Nhật Bản sử dụng để tấn công tàu của quân Đồng minh vào cuối
Chiến tranh Thế giới II.
Poster phim The Wind Rises
Xan Brooks từ tờ
Guardian của Anh là một trong nhiều nhà phê
bình vật lộn với khía cạnh đạo đức của bộ phim: “Nhà làm phim rõ ràng đã
quá say mê đề tài của mình đến nỗi chẳng bao giờ thực sự cúi xuống tự
đặt câu hỏi cho tầm nhìn của mình hay yêu cầu nhân vật phân trần về hành
động của anh.”
Miyazaki cũng đã bày tỏ không ít, ông cho rằng
đây là bộ phim “thách thức nhất” mà ông từng làm do sự hạn chế đến từ
việc dựa trên một câu chuyện có thật. Ông cũng gọi nhân vật lịch sử Jiro
là một “người đàn ông siêng năng” chỉ sống theo đúng thời đại của mình.
Nhưng
Miyazaki không hề mang tư tưởng cực đoan cánh hữu; ông công khai phản
đối Tổng thống Nhật Bản Shinzo Abe trên số tháng 7 của
Neppu,
tạp chí của Ghibli, về kế hoạch sửa đổi hiến pháp của thủ tướng, và chỉ
trích đất nước chưa giải quyết vấn đề “nô lệ tình dục” (chủ yếu là phụ
nữ Hàn Quốc bị ép buộc làm nô lệ tình dục cho binh lính Nhật trong Chiến
tranh Thế giới thứ hai).
Nhân vật Jiro với niềm đam mê máy bay
Kwak Young Jin, một nhà phê bình phim tên tuổi khác, đồng ý rằng bộ phim
che đậy những khía cạnh không mấy đẹp đẽ trong lịch sử Nhật Bản vào
thời điểm đó là không công bằng đối với vô số những mảnh đời đã mất
trong suốt cuộc chiến.
Ông Kwak cũng cho biết: “Đến giờ con cháu của những nạn nhân vô tội vẫn còn choáng váng bởi hậu quả của cuộc chiến.”
Dù có nghi ngại, song, ông Kwak Young Jin tin rằng bộ phim của Miyazaki không thực sự tôn vinh chiến tranh.
“Các
tác phẩm trước của ông ấy mang thông điệp nhân văn, trân trọng vẻ đẹp
của tự nhiên, phản đối chiến tranh gây đau khổ cho loài người,” Kwak
Young Jin tiếp tục. “Nhưng tôi có thể thấy cả hai mặt. Đối với một số
người Hàn Quốc đây là đề tài nhạy cảm và nhiều người sẽ chỉ trích tác
phẩm, điều đấy không sao cả. Nhưng gắn nhãn nó thành một tác phẩm ca
ngợi nỗ lực chiến tranh của Nhật là đi quá xa.”
Không lên án
hành động của nhân vật Jiro, Miyazaki nói rằng “chiếc máy bay và người
vợ chưa cưới là hai thứ đặc biệt nhất trên thế giới” đối với nhà thiết
kế máy bay này, về bản chất ông gọi đây là một câu chuyện tình yêu.
Đối với nhà làm phim, The Wind Rises là một câu chuyện tình yêu
Phần nhiều có vẻ như đây cũng là cách công chúng Hàn Quốc xem xét câu
chuyện nữa. Mặc dù một số người Hàn Quốc đã lên mạng chỉ trích, bộ phim
vẫn đứng thứ tư trên trong số những phim ăn khách nhất phòng vé vào ngày
nó bắt đầu công chiếu ở Hàn Quốc.
Cả hai bộ phim trước của
Miyazaki được phát hành tại Hàn Quốc kể từ khi lệnh cấm lưu hành văn hóa
phẩm Nhật Bản được dỡ bỏ năm 2004 đều đã nhận được những phản hồi rất
tốt.
Howl’s Moving Castle đã thu về 3 triệu đôla và đứng thứ sáu về tổng doanh thu năm 2004, theo số liệu từ Viện Điện ảnh Hàn Quốc.
Ponyo công chiếu năm 2008 đạt doanh thu 1,5 triệu đôla.
Một phiên bản của chiếc Zero tại bảo tàng hàng không Tokorozawa [Ảnh: Kyodo]
Tại Nhật Bản,
The Wind Rises đạt thành công lớn, ngay từ khi mở màn đã đứng đầu doanh thu phòng vé trong suốt sáu tuần lễ và thu về hơn 88 triệu đôla.
Là một nhà làm phim hàng đầu từ nhiều năm nay, Miyazaki nổi tiếng thế giới qua những tác phẩm như
Princess Mononoke và
Spirited Away , bộ phim đã đoạt giải Oscar cho phim hoạt hình hay nhất năm 2001.
Howl’s Moving Castle cũng nhận được đề cử Oscar ở hạng mục này.
Dịch: © Ngô Bình @ Quaivatdienanh.com
Nguồn: JoongAng Daily
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên
Facebook của chúng tôi