Tin tức

The Kingdom of Dreams and Madness: Giấc mơ bị nguyền rủa của vua hoạt hình Hayao Miyazaki

14/01/2015

Con người vui vẻ đằng sau Spirited Away đã thể hiện những cảm xúc phi-thần thoại về việc làm phim và được phản ánh trong phim tài liệu The Kingdom of Dreams and Madness.

Đối với một bộ phận 'fan' cuồng điện ảnh, Studio Ghibli của Nhật Bản là một nơi rất đáng yêu nhưng cũng khó tiếp cận, nửa thần thoại. Và Hayao Miyazaki, đạo diễn 73 tuổi đứng sau những thành công lớn như My Neighbor TotoroSpirited Away, là một huyền thoại sống. Ông là một người theo chủ nghĩa hòa bình và bảo vệ môi trường; một hình ảnh nhân từ siêu thực, được kính phục vì khả năng sáng tạo khéo léo của ông trong loại hình truyền thông đang chết dần: phim hoạt hình vẽ tay.

Áp phích tiếng Nhật của phim tài liệu The Kingdom of Dreams and Madness

Đó là lý do lúng túng khi thấy Miyazaki – luôn tươi vui với bộ râu trắng, hiếm khi xuất hiện không cùng với chiếc tạp dề thủ công – bộc lộ cảm giác thất vọng dứt khoát là phi-thần thoại trong bộ phim tài liệu của Mami Sunada, The Kingdom of Dreams and Madness. Sunada được phép tự do ra vào Studio Ghibli để khắc họa chân dung của ba vị đầu não: Miyazaki; Isao Takahata, họa sĩ hoạt hình và đạo diễn đã phát hiện ra Miyazaki; và nhà sản xuất chăm chỉ của họ Toshio Suzuki.

Ít nhất, đó là điều mà phim tài liệu này hướng đến – cho đến khi Miyazaki tuyên bố nghỉ hưu khi phim thực hiện giữa chừng. Kết quả là một bản khắc họa nhân vật đầy thu hút Miyazaki những tháng cuối cùng trong vai trò đạo diễn The Wind Rises, phim truyện dài sau chót của ông. Miyazaki rất thẳng thắn trong buổi phỏng vấn với Sunada, người được phép theo ông trong xưởng phim, trong vườn, và xưởng vẽ của ông. Ông cởi mở và dễ cười, mặc dù thường tự ti và bận tâm với việc liệu công trình của cuộc đời ông có đáng. Ông yêu cầu rất cao - những nhà họa sĩ hoạt hình của ông có vẻ vừa sợ hãi, khó chịu, lại vừa yêu mến hoặc e ngại khi nói chuyện với ông - và lãnh đạm với cuộc sống riêng của mình. Theo lời của Miyazaki, ông là người "thực sự buồn vui rất thất thường" và có thể cảm thấy cả thế giới đi lướt qua mình.

Nhà làm phim (trái) được phép theo Miyazaki trong xưởng phim...

“Tôi là người của thế kỷ 20," đã có lúc ông nói vậy. "Tôi không muốn đối diện với thế kỷ 21."

Miyazaki, theo chúng ta biết, duy trì một lịch trình làm việc dày đặc: Từ thứ hai đến thứ bảy từ 11 giờ sáng đến 9 giờ tối (sáng Chủ nhật, ông giúp làm sạch con sông ở địa phương.) Ông vẽ bố cục thay vì kịch bản, cẩn thận tô bằng màu nước rồi dùng một đồng hồ bấm giờ để nắm chắc thời lượng. Rất chậm rãi. Thực tế, sản xuất phim của ông thường tốn đến hơn một năm để hoàn thành kịch bản đồ họa, nghĩa là không ai - thường, ngay cả bản thân Miyazaki - biết phim sẽ thế nào trước khi việc quay phim được bắt đầu. "Nhân viên nói với tôi rằng họ không biết phim của tôi sẽ thế nào. Khi chúng tôi thực hiện Spirited Away, ngay cả tôi còn chẳng biết," ông cười nói. "Tôi nghĩ là, chúng ta có lẽ chẳng bao giờ hiểu được.”

Nhưng đó không phải là cớ để chểnh mảng, Miyazaki rất tốt với nhân viên của ông, thậm chí giống một người ông; ông đã đứng ra làm chủ hôn lễ của trợ lý phim Kiki’s Delivery Service và có một bài phát biểu ứng khẩu về nghi lễ quỳ lạy. Nhưng, như những ghi chú gắn khắp bên trong Studio Ghibli nhắc nhở nhân viên rằng, làm việc chăm chỉ và hy sinh không chỉ có giá trị, mà còn được kính trọng.

...đến ngoài vườn...

“Trong nỗ lực đáp ứng yêu cầu của ngài Miyazaki, nhiều người kiệt sức,” một họa sĩ nói với máy quay. “Không thể đáp ứng yêu cầu của ông, một số người đánh mất động lực và hy vọng, nghĩ rằng họ thất bại, bạn biết không? Tôi nghĩ thật khó làm việc với một người như ông. Bạn có thể nghĩ những con người xuất sắc sẽ ổn thôi nhưng có những người xuất sắc đã rời khỏi đây, bởi vì quá khó khăn. Bạn càng tài năng, ông càng yêu cầu cao.

“Có thể nghe hơi bạc bẽo nhưng nếu bạn muốn bảo vệ mình, thì tránh xa ra,” cô tiếp tục. “Có thể đáng giá nếu bạn có ý định hy sinh bản thân để đạt được điều gì đó, hoặc nếu bạn thực sự muốn làm việc cùng ông. Nhưng nếu bạn muốn bảo vệ bất kỳ điều gì thuộc về mình, có lẽ bạn sẽ không muốn ở cạnh ông quá lâu.”

...trong xưởng vẽ

Khi Miyazaki vất vả hoàn thành The Wind Rises đúng hạn vào mùa hè, người bạn và người thầy cũ của ông Isao Takahata cũng dần tiến đến hạn mục tiêu tương tự với bộ phim Ghibli của riêng mình, The Tale of Princess Kaguya – bị hoãn hết lần này tới lần khác, phần nhiều bởi nhà sản xuất Suzuki mất tinh thần. Trong một buổi thảo luận với con trai Goro của Miyazaki – một đạo diễn của Studio Ghibli khác đang vật lộn tìm ra động lực để vẽ tiếp – Suzuki tiết lộ rằng cả Miyazaki và Takahata đều không muốn làm đạo diễn nữa. Cũng chính Suzuki đã thuyết phục cả hai làm phim cuối. Theo lời ông, mất đến bốn tháng để thuyết phục Miyazaki.

“Có lúc chúng tôi đều tràn đầy cảm hứng đối với tác phẩm của mình,” Miyazaki sau đó cho biết, khi nói đến bản thân ông và Takahata. “Và tôi thực sự vui mừng khi chúng tôi có cảm hứng. Chúng tôi cho đi hết mọi thứ. Mọi thứ.”

Miyazaki không hề nhắc đến con trai trong phim – Goro trước đây đã từng kêu ca về mối quan hệ không bền vững giữa họ - và khi được hỏi về vợ mình, Miyazaki đột nhiên trở nên xa cách. “Tôi không có cách nào khác ngoài kết hôn. Tôi hỏi cưới cô ấy. Không thể thoát,” ông nói, khi được hỏi làm thế nào ông biết đó là người dành cho mình.

Kết quả là một bản khắc họa nhân vật đầy thu hút về Miyazaki những tháng cuối cùng
trong vai trò đạo diễn phim hoạt hình vẽ tay - loại hình truyền thông đang dần chết đi

Sau đó tại nhà, Miyazaki thú nhận rằng ông không “chuộng” quan điểm cho rằng hạnh phúc nên là mục tiêu cuối cùng của cuộc đời. “Hiện nay tôi thấy có người nói vậy và tôi thắc mắc, liệu có phải do chính sách dân chủ hậu chiến tranh?" ông hỏi. “Tôi không hiểu, nên tôi tò mò. Suzuki thì sao? Ông ấy không thể làm công việc này vì hạnh phúc riêng mình. Vậy tại sao ông ấy lại làm? Bạn có làm việc vì hạnh phúc của riêng mình không? Tôi thậm chí còn chẳng cảm thấy hạnh phúc trong cuộc sống thường nhật.”

“Làm phim chỉ mang đến khổ đau,” ông kết luận.

Miyazaki thường được so sánh với nhân vật chính của The Wind Rises, Jiro Horikoshi, nhà thiết kế có thực chế tạo ra chiếc phi cơ chiến đấu Zero được sử dụng trong Thế chiến II. Giấc mơ của Horikoshi về việc chế tạo máy bay bị thời ông sống làm méo mó. Ông yêu máy bay chiến đấu, nhưng ghét chiến tranh. “Nó sẽ không bao giờ không bị thương tổn. Đó là giấc mơ bị nguyền rủa,” Miyazaki ai oán. “Hoạt hình cũng vậy. Ngày nay, giấc mơ của con người dù là gì cũng bị nguyền rủa. Đẹp nhưng bị nguyền rủa. Tôi thậm chí còn chẳng nói đến những mong muốn kiểu giàu có hay nổi tiếng. Quên đi. Vô vọng lắm. Điều tôi muốn nói là, làm sao chúng tôi biết phim đáng giá? Nếu bạn thực sự nghĩ về nó, thì liệu đó có đúng là sở thích lớn lao? Có lẽ đã có lúc bạn làm phim có ý nghĩa, nhưng giờ thì sao? Thế giới của chúng ta hầu hết là rác rưởi.” Ông dừng để châm thuốc. “Thật khó.”

Jiro Horikoshi, trái, nhân vật chính trong bộ phim cuối cùng của ông, The Wind Rises

Không thừa nhận, nhưng Miyazaki có lẽ cũng thấy sự tương đồng giữa ông và Horikoshi. Sau khi hoàn thành phim và chiếu cho nhân viên Studio Ghibli xem, ông thừa nhận đó là lần đầu tiên phim của ông khiến ông bật khóc.

Và khi được hỏi liệu ông có lo lắng cho Studio Ghibli sau khi ông và Takahata nghỉ hưu, Miyazaki đã thẳng thắn.

“Tương lai quá rõ ràng. Xưởng phim sẽ tan rã,” ông nói. “Tôi đã thấy điều đó. Vậy thì lo lắng làm gì? Đó là điều không thể tránh khỏi. ‘Ghibli’ chỉ là một cái tên ngẫu nhiên tôi lấy từ một máy bay. Đó chỉ là một cái tên.” Ông dừng lại, hứng ánh nắng trải dài trong vườn. “Đẹp quá,” ông nói, và cười.

Dịch: © Chi Nguyễn @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The Daily Beast


Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi