• Đề cử Oscar 2021: 6 người châu Á làm lên lịch sử

Diễn viên Youn Yuh Jung vào vai Soon Ja trong Minari của đạo diễn Lee Isaac Chung đang nổi danh toàn cầu

Youn Yuh Jung đã lôi kéo được sự chú ý của khán giả khắp thế giới nhờ vai diễn bà ngoại không mấy gương mẫu Soon Ja từ Hàn Quốc sang Arkansas nóng nực những năm 80 để giúp chăm sóc gia đình. “Youn Yuh Jung tinh quái chiếm lấy cảnh phim, nhưng đó cũng đúng với nhân vật của bà, truyền vào ngôi nhà của con gái sự tinh ranh, thông thái dân dã và những ký ức chiến tranh, nghèo đói và những khó khăn khác đa phần không nói ra,” một bình luận trên New York Times viết. “Nhưng khi Soon Ja đến, chúng ta ngay lập tức yêu quý bà,” Variety của Mỹ viết. “[Cháu trai] thì không chắc. Bà không như cậu mong đợi.”

“Bà [Soon Ja] sớm chứng tỏ biết cách đối phó với cảnh di cư tốt hơn các nhân vật khác, kẹt giữa tiếc nuối cộng đồng ly tán họ bỏ lại đằng sau, quyết tâm chứng tỏ tự lực cánh sinh, và điều tiết những thù hằn nhỏ nhặt không ác ý nhằm kết bạn,” Vulture viết.

Bên cạnh cơn mưa lời khen, nữ diễn viên đã thu thập giải thưởng từ các hiệp hội và liên hoan phim thế giới — tầm 30 giải tính tới thời điểm này và vẫn còn tiếp. Bà đã nhận đề cử nữ diễn viên phụ xuất sắc cho Lễ trao giải Viện hàn lâm điện ảnh Anh, hay BAFTA, sắp tới, và sau khi bà nhận đề cử Oscar thì rộ lên đồn đoán ở Hollywood bà sẽ thắng năm nay, trong một cột mốc khổng lồ khác cho ngành phim Hàn Quốc, theo sau thành công của Parasite của Bong Joon Ho năm ngoái.

Youn Yuh Jung vai Myong Ja trong Women of Fire năm 1971 của đạo diễn Kim Ki Young

Youn Yuh Jung trở thành chủ đề nóng ở các báo nước ngoài, đã xuất bản chân dung và phỏng vấn “một trong những ngôi sao lớn nhất Hàn Quốc.”

Điều họ không đi sâu vào là, bất chấp nhiều năm làm việc trong ngành phim ảnh Hàn Quốc, đường tới thành công của bà đầy quanh co và trắc trở.

Màn ra mắt chói sáng

Youn Yuh Jung chưa bao giờ ngại chia sẻ động cơ đằng sau quyết định trở thành diễn viên của bà — tiền.

Bà bắt đầu bước chân vào ngành qua một công việc bán thời gian tại Công ty Phát sóng Tongyang để trang trải học phí đại học, bà theo học Ngôn ngữ & Văn học Hàn Quốc tại Đại học Hanyang. Tuy nhiên, sau khi ra mắt như tài năng [một từ địa phương cho diễn viên ra mắt trên truyền hình], bà quyết định bỏ học để tập trung hoàn toàn vào diễn xuất. Bà có danh tiếng đầu tiên trong vai chính Jang Hui Bin, một thê thiếp triều đại Joseon (1392-1910) được miêu tả là một người phụ nữ ác độc lấy nhan sắc hút hồn làm vũ khí cung đấu trong phim truyền hình của đài MBJ Jang Hui Bin, và sau đó đóng trong Women of Fire (1971) và The Insect Woman (1972) của đạo diễn gạo cội Kim Ki Young đã gây sốt khi phát hành trong nước.

The Insect Woman (1972) của đạo diễn gạo cội Kim Ki Young đã gây sốt khi phát hành trong nước

Không như xu hướng thời đại miêu tả nhân vật nữ yếu đuối và phục tùng và tập trung vào tình yêu, chia ly và tái hợp đau lòng, các nhân vật Youn Yuh Jung đảm nhận đều là những phụ nữ có mục đích. Họ không sợ theo đuổi nhu cầu tình dục hay chiến đấu sống còn để trả thù.

“Cô ấy chắc chắn có tiềm năng,” nhà phê bình phim thế hệ đầu Kim Jong Won nói về Youn Yuh Jung hồi mới vào nghề. “Cô diễn giải nhân vật rất khéo léo […] Và cô có màn diễn xuất nổi trội kể cả từ thời đó, nhưng lý do nó không có vẻ lập dị là vì đạo diễn cũng có tính độc đáo mạnh mẽ. Hai người với những mặt độc đáo của riêng họ hòa trộn, trong trường hợp này, để tạo ra một sản phẩm hiện tượng.”

Bà được công nhận lần đầu cho tài năng của mình tại Giải Rồng Xanh và Daejong năm 1971 khi nhận lần lượt giải diễn viên và diễn viên mới xuất sắc của năm. Các giải thưởng này mới chỉ là điểm khởi đầu.

Woman Requiem (1985), còn có tựa Mother, là phim đầu tiên Youn Yuh Jung đóng sau khi trở lại Hàn Quốc. Trong phim Youn Yuh Jung vào vai một bà mẹ dữ dội tìm cách trả thù

Trở lại và kiên trì

Năm 1972, tưởng như đang đứng trước một sự nghiệp thành công rực rỡ, Youn Yuh Jung quyết định cùng chồng mới cưới, ca sĩ Cho Young Nam, di cư sang Mỹ. Khi cuối cùng trở về Hàn Quốc và ngành giải trí 13 năm sau, bà là một người vợ ly thân và mẹ đơn thân của hai người con trai, và, tuyệt vọng tìm kiếm công việc để lo cho gia đình.

Bà không được chào đón khi quay về. Youn Yuh Jung thường nhớ lại khi bà được bình chọn là diễn viên ít được yêu thích nhất, hay khi các nhà đài thường nhận khiếu nại của người xem, nói họ “không muốn thấy mặt bà hay nghe cái giọng kỳ quặc của bà” trên truyền hình.

Trong A Good Lawyer's Wife (2003), Youn Yuh Jung vào vai một bà mẹ chồng yêu người bạn thời thơ ấu

Shim Hye Kyong, phó giáo sư tại Đại học Hanshin, cho rằng lý do là các chuẩn mực xã hội vẫn còn bảo thủ thời đó.

“Thời đó những người ly thân, và điều này không chỉ áp dụng với người nổi tiếng, là con mồi dễ nhắm tới. Những lời đồn sẽ thành tiêu đề trò chuyện của cả thị trấn, và những người chồng ly thân được đối xử rất khác [những người vợ ly thân],” Shim Hye Kyong đánh giá. “Ly dị khó khăn hơn với phụ nữ và ảnh hưởng tới danh tiếng của họ hơn — và có quan niệm rằng phụ nữ đơn thân ly dị có khả năng là không chung thủy. Họ [phụ nữ ly thân] là những người có quan hệ tình dục và hôn nhân bất hợp pháp và có lẽ đó là lý do người ta cảnh giác với Youn Yuh Jung. Hơn nữa, bà là ngoại lệ. Ở thời điểm đó, chưa bao giờ có người nổi tiếng nào quay lại ngành giải trí sau khi ly hôn. Phần lớn sẽ chỉ lùi vào bóng tối.”

Trong Actresses (2009), Youn Yuh Jung vào vai chính mình

Tuy nhiên, nữ diễn viên kiên trì bám đuổi. Bà nhận những vai nhỏ, phần lớn là vai mẹ hay bà trên truyền hình suốt những năm 90, và quay lại màn bạc trong A Good Lawyer’s Wife của đạo diễn Im Sang Soo năm 2003, vào vai một bà mẹ chồng ngoài 60 yêu người bạn thời thơ ấu.

“Bà đã nhận nhiều vai diễn — đa phần là những người phụ nữ lớn tuổi dễ chiều theo ham muốn của họ,” Shim Hye Kyong nói. “Nếu sao truyền hình được nhìn nhận là tài năng, và sao điện ảnh là diễn viên, Youn Yuh Jung có vẻ ôm lấy cả hai thân phận đó.”

Youn Yuh Jung tiếp tục làm việc với những nhà làm phim tên tuổi nhất, thường nhiều lần đóng phim của họ như Im Sang Soo, E J-yong và Hong Sang Soo.

Trong The Housemaid (2010) của Im Sang Soo, làm lại từ phim cùng tên năm 1960 của đạo diễn Kim Ki Young, bà vào vai người giúp việc lớn tuổi lẩn trong hầu hết mọi góc dinh thự

Trong Actresses (2009) của E J-yong, một câu chuyện nửa thực tế, nửa hư cấu xoay quanh sáu người nổi tiếng, bà là ngôi sao nói chuyện thời trang với người mẫu-diễn viên Kim Min Hee. Trong The Housemaid (2010) của Im Sang Soo, làm lại từ phim cùng tên năm 1960 của đạo diễn Kim Ki Young, bà vào vai người giúp việc lớn tuổi lẩn trong hầu hết mọi góc dinh thự. Bà đeo kính râm và mặc đồ đen để vào vai một trùm tội phạm tàn nhẫn trong Hindsight (2011) và vào vai một phu nhân khao khát tình dục và quyền lực trong The Taste of Money (2012). Trong The Bacchus Lady (2016) của E J-yong, Youn Yuh Jung vào vai một gái điếm lớn tuổi kiếm khách ở công viên trung tâm Seoul.

Trong khi nhiều đạo diễn dùng Youn Yuh Jung để thể hiện những ham muốn căn bản nhất của con người, bà né tránh con mắt của công chúng và đời sống người nổi tiếng.

Vào vai một phu nhân khao khát tình dục và quyền lực trong The Taste of Money

“Bà được liệt vào ‘một trong số họ’ — những nữ diễn viên gạo cội cùng độ tuổi sẽ có mặt trong những tuyến truyện kỳ lạ,” nhà phê bình phim Kim Hyung Seok nói. “Bà ít được công chúng biết đến, nhưng trong ngành, phân tích nói bà không ai sánh bằng.”

Tên bà bắt đầu tuôn ra từ miệng khán giả trong nước lần nữa vào năm 2013 sau khi xuất hiện trong chương trình tạp kỹ du lịch Sister Over Flowers. Độ được yêu thích của bà tăng vọt với hai mùa Youn’s Kitchen năm 2017 và 2018 và Youn’s Stay đang phát sóng.

Các chuyên gia nói bản chất cũng như khiếu hài hước thẳng thắn nhưng thật thà của bà thu hút các thế hệ trẻ và làm thay đối quan niệm của mọi người về bà.

Trong The Bacchus Lady (2016), Youn Yuh Jung vào vai gái điếm lớn tuổi kiếm khách ở công viên trung tâm Seoul

“Công chúng có thể đã mường tượng Youn Yuh Jung như một bà già bướng bỉnh, nhưng trong những chương trình này, bà cho thấy khả năng ngôn ngữ trong cách phát âm riêng biệt, rõ ràng và bà hòa vào khung cảnh xung quanh và quan tâm tới giới trẻ,” Kim Hyung Seok nói. “Theo cách nào đó bà là một người lớn tuổi lý tưởng, một tấm gương để noi theo.”

Minari và xa hơn nữa

Các tính từ thường được dùng miêu tả Youn Yuh Jung trong Minari là “khác thường”, “kỳ lạ” và “bất ngờ”. Nhưng với khán giả trong nước, vai diễn Soon Ja không quá khác những vai họ đã thấy Youn Yuh Jung diễn trước đó.

Trong Beast Clawing at Straws, bà vào vai người mẹ mắc bệnh mất trí nhớ

“Tôi đoán bà là kiểu người bà khác với tưởng tượng của khán giả nước ngoài về một bà già đến từ một nước châu Á đang phát triển,” Shim Hye Kyong nói. “[Bộ phim] không cho thấy những khó khăn bà trải qua khi làm quen với cuộc sống mới ở Mỹ, nó chỉ cho thấy bà sống qua nó. Soon Ja cũng không đảm nhận vai trò người mẹ mạnh mẽ — bà chỉ hòa vào cuộc sống gia đình nhà Yi, và gần như làm bạn với cháu trai David. Có thể hơi nhạt nhòa nhưng có sự cân bằng tốt, có thể là kỳ lạ với khán giả Mỹ so với những gì họ thường nghĩ về một bà già nhập cư châu Á.”

Nhà phê bình phim Kim Hyung Seok nhìn nhận điều khán giả toàn cầu thấy ở Youn Yuh Jung trong Minari chỉ là “đỉnh của tảng băng chìm”.

Khi nữ diễn viên bắt đầu xuất hiện trong các chương trình tạp kỹ, công chúng nhanh chóng quen với kiểu nhanh trí và hài hước của bà

“Với họ, Youn Yuh Jung không chỉ là một diễn viên họ thấy đi thấy lại, trong và ngoài màn ảnh,” Kim Hyung Seok nói. “Họ đã thấy và công nhận hào quang độc đáo của bà chỉ qua Soon Ja trong Minari. Nhưng những gì họ thấy chỉ là đỉnh của tảng băng chìm thôi, cứ chờ mà xem.”