Nhưng cùng lúc đó, trên thực tế, vẫn còn nhiều ghế xem phim cần được lấp đầy và phim thuộc nhiều thể loại – kinh dị, hành động, hài-lãng mạn, phiêu lưu – cần được đưa vào các rạp, và ta hãy bỏ qua đánh giá của Viện hàn lâm và mong đợi đánh giá của khán giả Nhiều trong số những phim này thuộc về một truyền thống khác, ít được ca ngợi hơn: đó là truyền thống của những diễn viên xuất sắc góp mặt trong những bộ phim dở tệ.

Đó có phải là Nicole Kidman, trong The Hours và Rabbit Hole, vượt xa Jennifer Aniston nhưng lại là đối thủ của cô trong cuộc thi nhảy hula trong Just Go With It? Đúng thế đó. Và đó đúng là tiểu thư Portman cùng với Ashton Kutcher trong No Strings Attached. Có thể những bộ phim như thế có được một chút dấu ấn đặc sắc từ sự hiện diện của những ngôi sao nổi tiếng này, nhưng điều ngược lại cũng có thể xảy ra.

Dù sao đi nữa thì việc bắt gặp những ngôi sao sáng giá tại những nơi không mong đợi vẫn là điều thú vị. Nhưng dường như cũng có một tầng lớp diễn viên đặc biệt – hầu hết là nam diễn viên, hay là tầm tuổi trung niên – nổi tiếng vì những điều phi lý, và cũng có thể có một loại phim đặc biệt có thể khiến họ sẵn sàng tỏa sáng trong những phim dở tệ.

Liam Neeson và Diane Kruger trong Unknown

Niềm vui lớn nhất có được từ những phim như The Rite, The Eagle và Unknown – đây chỉ là vài ví dụ gần đây – chắc hẳn là cơ hội bắt gặp những người như Anthony Hopkins, Donald Sutherland và Liam Neeson tác nghiệp. Hopkins cằn nhằn, gầm lên và trừng mắt trong suốt một bộ phim có vẻ là hơi đáng sợ kể về những biểu tượng thần thánh siêu nhiên. Cũng không muốn bị qua mặt, Neeson cũng có những cảnh trừng mắt và kéo căng dây thần kinh trong một câu chuyện về sự cuồng bạo và báo thù. Trong những cảnh đầu phim The Eagle, Sutherland lết chân qua một bộ phim có tiềm năng trở thành phim sử thi về hành động dũng cảm của con người cổ xưa vực lại chế độ La Mã. Nhân vật này dường như là một vị tổ tong mệt mỏi của nhân vật giáo sư đại học phiền muộn và bị kích thích về tình dục ông đóng trong Animal House. Nhưng lần này, ông lại mặc trang phục của thời La Mã.

Sutherland là một diễn viên có niềm háo hức công việc có thể được cho là vừa chiết trung vừa bừa bãi. Ông cũng xuất hiện trong bộ phim gần đây The Mechanic cùng với Jason Statham. Trong số những người đồng nghiệp của ông, Michael Caine đã làm chậm lại quá trình làm phim của mình còn Gene Hackman đã nghỉ hưu, nhưng mỗi người trong số họ đều bắt đầu sự nghiệp từ cuối những năm 1960, có được những thập kỷ phong phú và đã được hưởng thụ những thời kỳ của điện ảnh mà không có nhiều kịch bản dở đến nỗi họ phải từ chối.

Donald Sutherland trong phim The Eagle

Họ đều có những vai chính, nhưng ở thời kỳ đỉnh cao của sự nghiệp Hackman, Caine và Sutherland đều là những diễn viên thiên về chuyển tải tính cách nhân vật, mang phim nhiều màu sắc và tính xác thực cho những bộ phim sẽ thiếu những yếu tố đó nếu không có họ. Ví dụ, trong The Eagle, Sutherland đóng một vai phụ, người hướng dẫn hiện thời cho Channing Tatum, một ngôi sao kém sắc sảo và ủ ê, trong cuộc điều tra gian khổ của anh để lấy lại thanh danh cho gia đình mình. Surtherland thắp sáng sự kiện một cách đáng kể bằng việc đóng vai một người được chứng kiến đủ các cảnh bạo lực và niềm vinh dự trong cuộc đời, hay châm biếm và theo thuyết hưởng lạc trong một thế giới bị thống trị bởi chủ nghĩa chấp nhận nghịch cảnh có tư tưởng phàm tục. Sự xuất hiện của ông là một vai diễn nổi bật, tương tự trong Cold Mountain, Space Cowboys, Pride and Prejudice và hàng chục bộ phim khác.

Trong trường hợp của The Rite và Unknown, Hopkins và Neeson là những nhân vật chính và vai diễn không biết xấu hổ của họ dường như là dậy một làn sóng, nếu không phải là tranh cãi, thì cũng là hoài nghi. Rốt cục, thì Hopkins là một chân lý của những ngày hoàng kim của hãng phim Merchant-Ivory, ngoài ra đó là hiện thân cho Hannibal Lecter và Richard Nixon. Neeson, về phần mình, từng đóng vai một chuyên gia tình dục học người Mỹ Alfred Kinsey và nhà cách mạng người Ireland Michael Coolins và lồng tiếng cho Aslan, sư tử tượng trưng cho Thượng đế trong phim Narnia. Ông vẫn đang đứng ở đỉnh cao sự nghiệp.

Tại sao những diễn viên uy tín này lại tham gia vào những bộ phim như thế chứ? Đây không phải là lần đầu tiên câu hỏi này được đặt ra. Neeson đã thể hiện thành công vai diễn một người báo thù giận dữ hai mùa đông trước đó trong Taken và Hopkins thì càu nhàu và gào thét suốt trong phim Wolfman năm ngoái, giờ đã bị lãng quên.

Anthony Hopkins trong The Rite

Ta luôn nghi ngờ rằng họ nhận các dự án phim như vậy với những lý do vụ lợi. Thói quen đa cảm hóa nghệ thuật khiến chúng ta nhận ra sự khác biệt giữa công việc đảm nhận là vì tình yêu hay vì ánh hào quang, và những công việc với động lực đầu tiên là thù lao.

Nhưng liệu đây có thực sự là vinh dự ích kỷ, hay chỉ là một ví dụ của sự chỉ trích cay độc xảy ra khi ta đã chán việc ca ngợi các diễn viên điện ảnh? Rốt cục thì có thể đôi khi họ chấp nhận mức thù lao thấp hơn vì “niềm đam mê công việc”, cũng như chúng ta, họ không can tâm làm không công. “Ngoài kẻ đần độn thì không ai viết vì một lý do gì ngoài tiền,” Samuel Johnson tuyên bố vào thời kỳ hoàng kim thế kỷ 18 của công tác xuất bản. Và dù đến giờ đã có một nhóm lớn những “kẻ đần độn” bác bỏ lời nói này, khi nói về một nghề nghiệp, câu nói này vẫn có phần nào chính xác.

Diễn xuất hiếm khi là một nghề có danh tiếng tốt, nhưng đó là một nghề lâu đời, và mặc dù những môn đồ của nghệ thuật này có thể bị cuốn hút bởi tình yêu, họ - và chúng ta – đo lường giá trị của họ theo một sự đo lường đơn giản hơn. Thế giới này đầy rẫy những diễn viên nghiệp dư, nhưng chúng tôi sẽ trả tiền để xem những diễn viên diễn xuất vì nghề nghiệp.

Sự thịnh hành của diễn xuất nghiệp dư ngày nay có lợi ích của nó, và không chỉ trong nhà kính của những bộ phim tự sản xuất và ra mắt trên mạng và của các chương trình truyền hình thực thế. Hãng phim độc lập của Mỹ và nước ngoài, chủ nghĩa hiện thực mới, đã được làm mới mình bởi sự vụng về và tính trung thực thường xuyên tiêu biểu cho diễn xuất chưa qua trường lớp. Việc loại bỏ dần dần những sự chuyển điệu đầy kinh nghiệm và phong cách riêng có thể đem đến sự điều chỉnh có lợi tới những kỹ xảo quen thuộc của các diễn viên. Nhưng những ngón nghề đó khó có thể mất đi tính hấp dẫn của nó.

Và đó là những điều tốt mà các diễn viên giỏi mang lại cho bộ phim, thậm chí là một phim dở: quy tắc, sự thuyết phục, khả năng khiến chúng ta hoãn lại sự hoài nghi của mình bằng cách thuyết phục chúng ta tin tưởng vào những gì họ đang làm. Tình huống càng trở nên lố bịch, thì ngón biểu diễn của họ càng trở nên ấn tượng và dường như nó trở nên hoàn toàn nghiêm túc. Dĩ nhiên là có những cách khác để đo lường sự tuyệt vời – sự khéo léo tài tình về mặt cảm xúc, và tính sắc sảo về mặt tâm lý, sự thông thái – nhưng kiểu tận tụy ngập ngừng, cuồng tín này chắc chắn là dấu hiệu của tính chất vĩ đại. Bạn có thể cho rằng sự vĩ đại xuất hiện ngay ở khoảng cách trong chất lượng giữa màn diễn xuất và kịch bản. Nếu đó là sự thật, thì có lẽ sự thật dường như được chứng minh một cách khoa học là diễn viên xuất sắc nhất thế giới hiện tại là Nicolas Cage.

Nicloas Cage trong một cảnh phim Drive Angry 3D

Giả thuyết này sẽ được kiểm chứng vào ngày 25/3, khi Drive Angry 3D công chiếu tại các rạp, chỉ hai ngày trước khi diễn ra buổi tường thuật lễ trao giải của Viện Hàn lâm. Cage không còn xa lạ gì với giải Oscar – anh từng đoạt giải diễn viên xuất sắc nhất cho phim Leaving Las Vegas và một đề cử cho Adaption – nhưng anh cũng từng là một diễn viên hành động, một diễn viên hài, và những năm gần đây, anh là diễn viên nổi tiếng đóng nhiều phim điên rồ nhất điện ảnh Mỹ.

Với một số ít trường hợp ngoại lệ (Bad Lieutenant: Port of Call New Orleans của Werner Herzog và Weather Man của Gore Verbinski), các nhà phê bình đã không nhìn phim của Cage trong thập kỷ qua với ánh mắt thiện cảm, bao gồm một sự xếp loại những thất bại và thành công ở nhiều thể loại. Anh đã níu chặt những phim hành động dành cho vị thành niên như loạt phim National Treasure, cũng như các phim khoa học viễn tưởng và phiêu lưu như Ghost Rider, Knowing và The Sorcerer Apprentice. Và phải đề cập đến The Wicker Man, phiên bản làm lại dở tệ của một phim kinh dị những năm 1970 của Neil LaBute, phim về một thế giới bên kia giàu có làm trò cười trên YouTube.

Cage có thể bị ép đóng một số phim này vì những khó khăn tài chính và nhiều người hân mộ cảm thấy khó hiểu với lựa chọn của anh. Nhưng ta không thể nói anh chỉ đơn thuần nói đóng phim cho xong. Ta thấy anh vẫn vận động hết mình để gào lên trong điện thoại, hay đập nó thành từng mảnh, hay thực hiên những cảnh tuyệt vời và không thể đoán trước trong phim. Dù sao, nói cách khác thì anh cũng chỉ đang hoàn thành công việc của mình.