Trong khi những phim thảm họa như Contagion đã là xu hướng được một thời gian gần đây, Japan Sinks: 2020, phim bộ hoạt hình mới của Netflix, mang đến một cuộc khủng hoảng trong chính năm chúng ta đang sống — mặc dù trong loạt phim, do Masaaki Yuasa (Ride Your Wave) đạo diễn và xưởng phim hoạt hình Science Saru sản xuất, thiên tai không phải là đại dịch, mà là sự chìm xuống biển sâu theo nghĩa đen của Nhật Bản sau một loạt các trận động đất lớn.

Loạt phim, phát hành trên Netflix ngày 9 tháng 7, nghe có vẻ quen thuộc. Dựa trên cuốn tiểu thuyết của Sakyo Komatsu năm 1973, Japan Sinks, trước đó đã được chuyển thể thành phim truyền hình, truyện tranh và hai phim điện ảnh riêng biệt vào năm 1973 và 2006. Vậy tại sao lại thử thêm lần nữa với Japan Sinks lúc này?

Mặc dù cuốn tiểu thuyết gốc tập trung vào các nhà khoa học và chính trị gia cố gắng cứu Nhật Bản, phiên bản anime diễn ra từ góc nhìn của nhà Muto

“Có những thứ có thể làm trong hoạt hình rất khó thực hiện trong phim người đóng,” nhà sản xuất loạt phim Eunyoung Choi, CEO của hãng phim hoạt hình Science Saru nói. “Hiện tại rất nhiều người trên thế giới quan tâm đến hoạt hình Nhật Bản, vì vậy chúng tôi nghĩ đây là thời điểm tốt để giới thiệu lại Japan Sinks với thế giới.”

Mặc dù bản chuyển thể anime lấy tiền đề cơ bản từ tiểu thuyết gốc, nhưng hầu như là một câu chuyện mới.

“Truyện gốc diễn ra vào những năm 1970,” Choi nói. “Đã có rất nhiều thay đổi kể từ đó về công nghệ và văn hóa. Chúng tôi muốn miêu tả con người hiện đại sẽ phản ứng thế nào nếu Nhật Bản thực sự chìm.”

Một ví dụ về một thay đổi lớn: Mặc dù cuốn tiểu thuyết gốc tập trung vào các nhà khoa học và chính trị gia cố gắng cứu Nhật Bản, phiên bản anime diễn ra từ góc nhìn của nhà Muto, một gia đình từ Tokyo đang cố gắng tới được vùng đất cao hơn khi Nhật Bản chìm xuống.

Cấu trúc quốc tế của gia đình Muto: người mẹ Mari đến từ Philippines còn ông bố Koichiro đến từ Nhật Bản

“Japan Sinks nói về sự mất mát, nhưng hơn cả những khái niệm trừu tượng, rộng lớn như ‘quốc gia’, tôi nghĩ những thứ mất đi mà bạn thực sự nhớ là từ cuộc sống hàng ngày, như món súp miso mẹ nấu,” Choi nói. “Những người bạn chia sẻ rằng cuộc sống hằng ngày là gia đình của bạn, và khi bạn cố gắng sống sót, khó mà không có tình yêu của gia đình bạn. Chúng tôi muốn tập trung vào tình yêu gia đình đó.”

Một thay đổi xã hội khác kể từ khi tác phẩm gốc Japan Sinks ra mắt được phản ánh qua cấu trúc quốc tế của gia đình Muto: người mẹ Mari (Yuko Sasaki) đến từ Philippines còn ông bố Koichiro (Masaki Terasoma) đến từ Nhật Bản. Trong khi đó, con trai Go (Tomo Muranaka) mơ ước được sống ở Estonia và giao tiếp với bạn bè từ khắp nơi trên thế giới bằng tiếng Anh. Khi câu chuyện tiến triển, các nhân vật khác từ bên ngoài Nhật Bản cũng xuất hiện.

Những thứ mất đi mà bạn thực sự nhớ là từ cuộc sống hàng ngày

“So với thậm chí năm hoặc 10 năm trước, bạn thấy nhiều người nước ngoài hơn ở Nhật Bản,” Choi nói. “Bằng cách làm cho Mari từ Philippines và dẫn dắt gia đình khi họ tiến lên phía trước, chúng tôi muốn miêu tả sự đa dạng ngày càng tăng ở Nhật Bản, đồng thời cũng thách thức vai trò truyền thống về giới. Đó là một cách để chúng tôi đạt được miêu tả tính cách nhân vật tốt hơn, hiện đại hơn.”

“Chúng tôi cũng muốn tránh rập khuôn,” Choi tiếp tục. “Không phải ‘Người Nhật là thế này,’ hay ‘Người Mỹ là thế này.’ Những con người bạn gặp đâu phải lúc nào cũng khớp vào cách phân loại chặt chẽ đó, và chúng tôi muốn phản ánh điều đó trong bộ phim.”

Khi gia đình Muto thực hiện chuyến đi xuyên Nhật Bản, thủy triều đang dâng lên thường là vấn đề nhỏ nhất của họ. Hậu quả của thảm họa này có nghĩa là thực phẩm và nước uống khan hiếm và cung cách tế nhị của xã hội đã bị lột bỏ, và bộ phim thường tối tăm khi nói về nỗi khủng khiếp của thảm họa, cả tự nhiên và nhân tạo. Choi ghi nhận tự do sáng tạo đó cho Netflix, dịch vụ này cũng phát trực tuyến Devilman Crybaby, một loạt phim anime khác có nội dung có thể gặp phải những rào cản ở truyền hình Nhật Bản.

Hậu quả của thảm họa này có nghĩa là thực phẩm và nước uống khan hiếm và cung cách tế nhị của xã hội đã bị lột bỏ

“Với Netflix, không có giới hạn trong sáng tạo và kể chuyện. Bạn không bị bảo, ‘Không thể làm điều đó’, tôi nghĩ là tuyệt vời,” Choi nói. “Đây cũng có nghĩa là cả thế giới truy cập được bộ phim của chúng tôi cùng lúc. Đó là một điểm cộng lớn khác.”

Mặc dù loạt phim đã được công bố trước đại dịch COVID-19, những chủ đề của bộ phim nhận được một sự cộng hưởng hoàn toàn mới mẻ ở năm 2020, khi cuộc sống nhiều gia đình trên khắp thế giới đảo lộn bởi một cuộc khủng hoảng không lường trước, giống như gia đình Muto.

“Tất nhiên, khi làm loạt phim chúng tôi không hề biết mọi chuyện sẽ diễn ra như thế này,” Choi nói. “Một câu chuyện kể về cảm thấy buồn như thế nào khi đánh mất những niềm vui nho nhỏ trong cuộc sống hằng ngày. Và nó nói về một gia đình tiến lên, từng bước một, để sinh tồn. Tôi nghĩ bộ phim sẽ giúp mang lại chút tích cực nào đó cho người xem trong thời gian này.”

Bộ phim thường tối tăm khi nói về nỗi khủng khiếp của thảm họa, cả tự nhiên và nhân tạo

COVID-19 đã có tác động lớn đến ngành công nghiệp hoạt hình Nhật Bản, với các nút thắt sản xuất gây ra sự chậm trễ cho nhiều phim truyền hình và điện ảnh. Để so sánh, Science Saru, do Choi và đạo diễn Yuasa thành lập năm 2013, đã làm ăn tương đối tốt trong điều kiện cách ly xã hội do nắm bắt các kỹ thuật hoạt hình kỹ thuật số.

“Chúng tôi đang dần quay trở lại trường quay, nhưng từ tháng 3 đến tháng 5, chúng tôi làm việc hoàn toàn từ xa,” Choi nói. “Về cơ bản, chúng tôi làm mọi thứ bằng kỹ thuật số, miễn là chúng tôi cho mọi người về nhà với máy tính, chúng tôi có thể tiếp tục làm việc. Tất nhiên, nếu không thể gặp nhau trực tiếp, tinh thần đồng đội có chậm lại một chút, nhưng nó đã giúp chúng tôi nhận ra làm việc từ xa là một lựa chọn khả thi nếu các ca lây nhiễm tăng trở lại.”

Câu chuyện nói về một gia đình tiến lên, từng bước một, để sinh tồn sẽ giúp mang lại chút tích cực nào đó cho người xem trong thời gian này

Tình hình COVID-19 đã làm phức tạp quá trình chuyển đổi tại trường quay: Vào ngày 25 tháng 3, Yuasa, nổi tiếng với các loạt phim như Ping Pong: The Animation, và Keep Your Hands Off Eizouken!, xuống làm giám đốc đại diện của hãng phim, còn Choi tiếp quản vị trí CEO.

“Cơ bản là phim chiếu cùng lúc chúng ta đang đối phó (virus corona), nên ai nấy nghĩ quá nhiều về nó,” Choi cười lớn nói.

Điều này khiến Choi, người gốc Hàn Quốc, là trường hợp hiếm: một phụ nữ không phải người Nhật phụ trách một hãng phim hoạt hình lớn của Nhật Bản. Vị giám đốc điều hành mới này cho biết cô đã phải đối mặt với phân biệt đối xử — có cái trắng trợn — nhưng vị trí độc nhất vô nhị của cô cũng có cái lợi.

“Là người nước ngoài và là phụ nữ, tôi nổi bật,” cô nói. “Điều đó giúp mọi người dễ nhớ đến tôi.”

Là CEO mới của Science Saru, Eunyoung Choi là trường hợp hiếm: một phụ nữ không phải người Nhật phụ trách một hãng phim hoạt hình lớn của Nhật Bản. Cô nói rằng điều đó khiến cô dễ dàng nổi bật

Choi khác xa với việc là nhân viên không phải người Nhật Bản duy nhất tại Science Saru, một nhóm đa văn hóa giống như gia đình Muto trong Japan Sinks: 2020. Cô nói các quan điểm từ khắp nơi trên thế giới giúp tạo ra bộ phim anime đa chiều hơn, nhưng trên hết hãng phim chọn các họa sĩ hoạt hình dựa trên kỹ năng của họ chứ không phải quốc tịch.

“Phim hoạt hình nhờ cả vào những người có kỹ năng tuyệt vời, và trong số những người làm phim hoạt hình tuyệt vời đó, nếu có một người nào đặc biệt ấn tượng, tôi nghĩ có giá trị trong việc đưa họ đến Nhật Bản và bổ sung họ vào đội ngũ nhân viên của chúng tôi,” Choi nói. “Đưa những họa sĩ hoạt hình như thế vào giúp truyền cảm hứng cho đội ngũ hiện tại của chúng tôi.”

Tuy Yuasa trở thành giám đốc đại diện của Science Saru, ông sẽ chỉ đạo phim tiếp theo của hãng, Inu-Oh, dự kiến phát hành năm 2021. Trong khi đó, hãng phim cũng đang tìm cách triển khai các dự án do các đạo diễn mới đảm nhận.

Những hình ảnh đầu tiên về phim tiếp theo của Science Saru, Inue-Oh, do Masaaki Yuasa đạo diễn được Liên hoan phim hoạt hình quốc tế Annecy 2020 Online vừa qua giới thiệu

“Điều quan trọng nhất đối với chúng tôi là tính nguyên bản, vì vậy tôi đã tìm kiếm những đạo diễn có thể làm việc với chúng tôi để tạo ra thứ gì đó mà trước giờ chưa từng được làm,” Choi nói. “Chúng tôi không muốn chạy theo xu hướng; chúng tôi muốn tạo ra những nguyên tác mang đến cho mọi người hy vọng và giải trí.”