Nhưng những năm gần đây, thủy triều đã thay đổi. Năm 2018, Hollywood
đứng đầu bảng xếp hạng phòng vé hơn 25 kỳ cuối tuần, theo sát là những
chiến thắng do Trung Quốc sản xuất, đã chinh phục 22 kỳ cuối tuần. Giờ
đây, các hãng phim Hollywood đang chật vật để có được sức hút ở một nơi
đã trở thành thị trường rạp chiếu lớn nhất thế giới.
Khách đi ngang qua poster quảng cáo F9 ở Bắc Kinh ngày 9/5
|
Trong tám tháng đầu năm 2021, các tựa phim Hollywood chỉ đứng đầu bảng xếp hạng tám lần, do chuỗi phim cao niên
Fast and the Furious dẫn dắt, và hơn hai tuần bởi một phim
Avatar được
phát hành lại. Thị phần phòng vé Trung Quốc của Hollywood năm 2021 đã
giảm xuống mức gây sốc là 9,5%, theo dữ liệu từ công ty tư vấn Artisan
Gateway.
Năm nay, chỉ có hai phim Mỹ lọt vào tốp 15 phim đầu bảng
xếp hạng phòng vé Trung Quốc. Ngược lại, hai phim đứng đầu phòng vé
toàn cầu tính đến thời điểm hiện tại là
Hi, Mom của Trung Quốc với 822 triệu đôla và
Detective Chinatown 3 với 686 triệu đôla, trước
F9: The Fast Saga với 681 triệu đôla.
Rance
Pow của Artisan Gateway nói: “[Bỏ COVID qua một bên] năm nay sẽ là
khoảng thời gian khó khăn đối với phim nhập khẩu và Hollywood nói riêng.
Phim Trung Quốc được đại chúng ưa chuộng đã trở nên rất phổ biến và dẫn
trước một khoảng cách khá xa.”
Nhưng trước kia đâu có như vậy. Ngành công nghiệp điện ảnh hiện đại của Trung Quốc vẫn còn
tương đối non trẻ và đã lớn mạnh cùng với thị phần của Hollywood đạt 50%
trong một số năm.
Poster quảng cáo Hi, Mom trong một rạp chiếu ở Thượng Hải
|
Tuy nhiên, chính phủ Trung Quốc hết sức nỗ lực kiểm soát các tựa phim
Mỹ. Hệ thống kiểm soát nhập khẩu thực hiện phân bổ hạn ngạch; ba hoặc
bốn mùa chính trong năm thường rào giậu riêng cho phim Hoa ngữ; và sử
dụng hệ thống phê duyệt kiểm duyệt làm giảm hoạt động tiếp thị trước
phát hành xuống chỉ còn vài tuần.
Chưa có một phim lớn nào của Hollywood chiếu rạp ở Trung Quốc kể từ sau
A Quiet Place Part II vào ngày 28 tháng 5 và
Luca ngày 20 tháng 8. Trong khi đó, các tựa phim của Disney-Marvel vẫn chưa được phát hành ở Trung Quốc kể từ sau
Avengers: Endgame vào tháng 4 năm 2019. Trên thực tế,
Black Widow vẫn chưa có giấy phép phát hành ở Trung Quốc.
Kể
từ khi đại dịch xảy ra, nguồn cung phim Hollywood vào Trung Quốc đã yếu
đi và không đồng bộ với sự phục hồi kinh tế hình chữ V của Trung Quốc
bắt đầu vào giữa năm 2020. Các nguồn tin trong ngành đã nói với
Variety rằng các suất hạn ngạch phim ăn chia doanh thu vẫn có sẵn — một tình huống hầu như chưa từng có tiền lệ.
Trong
báo cáo cuối tháng 7, IMAX Trung Quốc chỉ ra rằng khán giả đã quay lại
các rạp chiếu ở Trung Quốc, và đặc biệt là các rạp IMAX, với số lượng
xấp xỉ mức độ trước đại dịch, nhưng họ đến đó vì phim nói tiếng Trung và
một nhúm phim Hollywood được phép chiếu. “Việc hoãn ngày phát hành một
số phim Hollywood nhất định đã ảnh hưởng đến doanh thu phòng vé phim
Hollywood của IMAX,” báo cáo nói.
Khán giả xem Detective Chinatown 3 trong một rạp Imax ở Thượng Hải ngày 12/2/2021
|
Tuy nhiên, gián đoạn phát hành, kết hợp với thử nghiệm phát hành đồng
thời rạp-trực tuyến của các hãng phim, đã khiến tất cả các tựa phim hè
của Mỹ bị vi phạm bản quyền rất nhiều. Màn ra mắt yếu kém 5 triệu đôla
của
Luca là một ví dụ điển hình.
Thay đổi thị hiếu ở người Trung Quốc thúc đẩy sự ủng hộ phim Trung Quốc
Từ
quan điểm của Hollywood mà nói thì đã có những thay đổi trong cấu trúc
và khẩu vị của khán giả. Nhiều người tin rằng khi Trung Quốc xây dựng rạp
chiếu ở các thị trấn và thành phố nhỏ hơn, thì họ đã hướng đến một thị
trường địa phương hơn và pha loãng dân số có khả năng xem phim nước
ngoài. Đồng thời, phim Trung Quốc trở nên tinh tế hơn, theo hướng
bom tấn hơn, và có ngân sách lớn hơn. Được chính quyền
trung ương cho phép, các nhà làm phim Trung Quốc Đại lục đã tiếp cận với những
thể loại trước đó bị cấm.
Có nghĩa Hollywood không còn là nhà
cung cấp duy nhất các phim hành động và khoa học giả tưởng đầy ắp hành
động, hoặc phim chuỗi được xây dựng dựa trên các hình thức IP đã được
chứng minh khác, chẳng hạn như truyện tranh, phim truyền hình hoặc phim
bộ trực tuyến và trò chơi.
Fan xem suất chiếu trước A Quiet Place Part II trong một rạp chiếu ở Bắc Kinh ngày 27/5
|
Đồng thời, các phim ‘giai điệu chủ đạo’ của Trung Quốc — tinh thần dân
tộc nhấn mạnh các giá trị xã hội chủ nghĩa — cũng đã nâng tầm trò chơi
của họ. Xuất phát từ các hãng phim khu vực tư nhân và sử dụng các nhà
làm phim tên tuổi, nhiều phim là tác phẩm cao cấp với các ngôi sao và
giá trị sản xuất xuất sắc thực sự hấp dẫn khán giả.
Cuối cùng,
cho dù những rắc rối gần đây của Hollywood liên quan đến COVID hay là
liên quan đến hệ thống hơn, thì các hãng phim Mỹ đã phải chật vật để
tham gia vào sự phục hồi đã diễn ra từ tháng 7 năm 2020 sau khi các rạp
chiếu phim ở Trung Quốc đóng cửa suốt 5 tháng rưỡi.
Theo hãng
nghiên cứu Gower Street Analytics có trụ sở tại Anh, sự phục hồi đã tăng
tốc vào tháng 9 khi các hạn chế về sức chứa được nới lỏng từ 50% lên
75% và Trung Quốc trở thành thị trường rạp chiếu đầu tiên đạt đến hoạt
động bình thường. Hoạt động được duy trì ở mức cao cho đến tháng 6 năm
2021, khi mức độ người tham dự bắt đầu giảm đáng kể so với năm 2019, một
phần do phim Hollywood ít đi, sự bão hòa quá mức các phim tuyên truyền
và các hạn chế ở rạp chiếu phim.
Từ trái sang: Poster phim The Battle at Lake Changjin đã dời ngày phát hành, và các phim đang chiếu Upcoming Summer và Chinese Doctors trưng trong một rạp chiếu ở Bắc Kinh ngày 27/7/2021
|
Chính trị sẽ ảnh hưởng đến chương tiếp theoĐiều gì xảy ra
tiếp theo phụ thuộc vào một loạt các yếu tố chính trị. Khoảng thời gian
loại trừ phim nước ngoài trong mùa hè vốn đã dài bất thường có thể sẽ
được kéo dài cho đến sau lễ Quốc khánh 1 tháng 10. Vậy sẽ nén mọi phim
Hollywood còn lại vào ba tháng cuối năm.
Những phim có thể gặp rủi ro bao gồm
The Eternals của đạo diễn Chloé Zhao, bị coi là kẻ phản bội vì những bình luận trong quá khứ của cô;
Shang Chi and the Legend of the Ten Rings, có lẽ Disney chưa làm hết sức để khuếch tán các cáo buộc phân biệt chủng tộc;
Space Jam: A New Legacy, vì bóng rổ Mỹ tiếp tục là một chủ đề nhạy cảm sau những bình luận của quan chức NBA về Hồng Kông hồi năm 2019; và
Top Gun, được coi là quảng cáo cho quân đội Mỹ.
Bất
đồng chính trị Trung-Mỹ vốn đã làm tê liệt các cuộc đàm phán của ngành
công nghiệp điện ảnh. Giờ đây, có khả năng, trong một động thái ăn miếng
trả miếng sau các khi Mỹ chống ZTE, TikTok và Huawei, Trung Quốc có thể
đang cố tình gây khó cho một trong những ngành xuất khẩu lớn nhất của
Mỹ. Nhiều phim Hollywood xem ra không gây nên tranh cãi gì cũng không có
sự chấp thuận hoặc ngày phát hành, bao gồm
Jungle Cruise và
The Suicide Squad. Bom tấn giả tưởng
Dune có
lợi thế là có Legendary Entertainment thuộc sở hữu của Wanda chống
lưng, nhưng một số nhà bình luận trực tuyến vẫn tỏ ra lãnh đạm về triển
vọng của nó.
Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings chưa có lịch phát hành ở Trung Quốc: có lẽ Disney chưa làm hết sức để khuếch tán các cáo buộc phân biệt chủng tộc
|
Có thể phép tính phức tạp nhất là liệu chính sách hay kinh tế sẽ dẫn dắt
suy nghĩ của chính phủ Trung Quốc về ngành công nghiệp điện ảnh trong
ba tháng cuối năm.
Cục Phát thanh & Truyền hình Trung Quốc
được cho là đã đặt mục tiêu doanh thu phòng vé 60 tỉ nhân dân tệ (9,23
tỉ USD theo tỷ giá hối đoái hiện tại) năm nay. Con số này hầu như gần
bằng 60,7 tỉ nhân dân tệ của năm 2018 và 64,3 tỉ nhân dân tệ đạt được
vào năm 2019, khi các tựa phim Trung Quốc kiếm được tổng cộng 41,2 tỉ
nhân dân tệ.
Kể từ tháng 6, doanh thu phòng vé lũy kế hiện đang
thấp hơn 24% so với mức của năm 2019, đạt 4,93 tỉ đôla cho đến ngày 15
tháng 8. Với đợt bùng phát COVID-19 mới khiến phải phục hồi các hạn chế ở
rạp chiếu phim và hoãn một số phim lớn của Trung Quốc, có vẻ mục tiêu
đó hầu như nằm ngoài tầm với.
Các nhà quản lý sẽ phải quyết định
xem có nên giúp các chuỗi rạp chiếu phim ở Trung Quốc bằng cách cho phép
nhập khẩu phim Hollywood nhiều hơn hay không, hay liệu trong năm nhạy
cảm về chính trị này, Mỹ sẽ bị loại, kể cả khi điều đó đồng nghĩa với
việc doanh thu phòng vé gặp khó.
Dune có lợi thế là có Legendary Entertainment thuộc sở hữu của Wanda
chống lưng, nhưng một số nhà bình luận trực tuyến vẫn tỏ ra lãnh đạm về
triển vọng của nó
|
Một kịch bản như vậy sẽ đặt ra những câu hỏi mới ở Hollywood: nếu Trung
Quốc trở thành một đối tác nay thay mai đổi, tại sao các yếu tố Trung
Quốc lại cần được xem xét ở giai đoạn bật đèn xanh?
Dịch: © Hải Đăng @quaivatdienanh.com
Nguồn: Variety