• Thân phận con người thời đại giám sát trong Stranger Eyes, Happyend, và 2073

Cái đẹp là trong mắt người si tình, nhưng ngày nay, mọi thứ khác cũng vậy.

Nhà làm phim người Singapore Yeo Siew Hua nói chuyện với South China Morning Post về bộ phim mới nhất Stranger Eyes của anh, về việc bị theo dõi và lý do anh muốn hợp tác với các biên kịch khác

Giám sát là một ngành phát triển của thế kỷ 21, góc phố không có camera là chủng loài có nguy cơ tuyệt chủng. Và trong Stranger Eyes, phim điện ảnh thứ ba của mình, đạo diễn người Singapore Yeo Siew Hua mang đến ý tưởng bị theo dõi một cách khó chịu quá trúng tim đen.

“Stranger Eyes nói về sự giám sát, nhưng không như trong phim khoa học viễn tưởng, tôi quan tâm đến ý nghĩa của việc nhìn ai đó hơn — nhìn và bị nhìn,” Yeo Siew Hua, 39 tuổi, nói trong cuộc điện thoại ghi hình từ Buenos Aires, nơi Yeo và vợ người Argentina sinh sống.

“Bắt đầu với việc một đứa bé mất tích và một số đĩa DVD bí ẩn,” anh nói, những chiếc đĩa ghi lại cuộc sống riêng tư của người cha trẻ của đứa bé. “Chúng ta đang sống trong một thời đại trước giờ chưa từng thấy, trong đó sự tồn tại của chúng ta chủ yếu là một hình ảnh. Hơn bao giờ hết, đó là một hình ảnh được nhìn thấy trên mạng xã hội để khẳng định sự tồn tại đó hoặc như một đối tượng giám sát: dữ liệu.”

Một cảnh trong phim Stranger Eyes

Với sự tham gia của các diễn viên Đài Loan tên tuổi Lý Khang Sinh và Vu Kiến Hòa, Stranger Eyes được quay hoàn toàn ở Singapore và hoàn thành trong vài tuần vừa qua. “Kế hoạch ra rạp là năm nay,” Yeo Siew Hua nói, “nhưng giống như hầu hết các phim của chúng tôi, chúng tôi đang tìm kiếm buổi ra mắt thế giới tại một liên hoan phim hàng đầu, nên giờ chúng tôi đang gửi phim đi tham dự.”

Tác phẩm trước đây của Yeo bao gồm một loạt phim ngắn, một số phim bộ truyền hình dài tập, phim tài liệu âm nhạc năm 2016 The Obs: A Singapore Story (có trên Apple TV+) và A Land Imagined (phát trực tuyến trên Netflix), mà các nhà phê bình, có lẽ đang gặp khó trong việc đặt vào một hạng mục, gọi là “phim ly kỳ-bí ẩn neo-noir”.

A Land Imagined (2018) chỉ mới là phim điện ảnh thứ hai của Yeo Siew Hua, nhưng đã chứng kiến anh trở thành người Singapore đầu tiên đoạt giải Báo Vàng tại Liên hoan phim Locarno danh giá, Thụy Sĩ. Anh nói khi bị gặng hỏi, đó là “chuyện lớn đối với tôi và những người ủng hộ tôi.”

Yeo Siew Hua chỉ đạo diễn viên Đài Loan Lý Khang Sinh trong Stranger Eyes

Nhìn lướt qua lý lịch của Yeo Siew Hua sẽ thấy tài năng của anh không chỉ ở phía sau máy quay: anh được ghi nhận là biên kịch cho hầu hết mọi xuất phẩm.

Anh cho biết, chỉ đạo theo ý tưởng kịch bản của chính mình “chắc chắn là việc mà tôi đã bắt đầu làm,” nhưng nói thêm, “Tôi đang khám phá cách làm việc với các biên kịch khác và cố gắng thành lập một nhóm. Bởi vì tôi được đào tạo để trở thành biên kịch nên có một khía cạnh kiểm soát đó khiến tôi không thể đừng được phải tham gia vào quá trình sáng tạo của mình. Nhưng hợp tác viết lách sẽ rất thú vị, một công việc mới mẻ.”

Có lẽ một mình chiêm nghiệm là sản phẩm của quá trình giáo dục mà Yeo Siew Hua nhận được: anh tốt nghiệp triết học tại Đại học Quốc gia Singapore.

“Tôi không thể thoát khỏi việc suy nghĩ theo cách dựa trên nền tảng triết học của mình,” anh nói. “Có lẽ tôi quan niệm phim của mình khác với những người bắt đầu bằng việc tạo ra các nhân vật và tâm lý. Tôi luôn bắt đầu từ những tiền đề nhất định dựa trên những khái niệm mà tôi bị ám ảnh.

Yeo Siew Hua chỉ đạo Vu Kiến Hòa trong Stranger Eyes

“Tôi được đào tạo về triết học Trung Quốc tiền hiện đại: Khổng Tử, Lão Tử. Nhưng tôi tiếp thu và điều chỉnh cho phù hợp với những thảo luận triết học đương đại hơn.”

Dù ở thời kỳ nào, Yeo Siew Hua vẫn luôn trở thành kẻ nổi loạn trong thế giới nghệ thuật Singapore.

Chứng kiến sự tham gia của anh, với tư cách là thành viên sáng lập, với tập thể 13 Little Pictures. “Đây là một nhóm các nhà làm phim và bạn bè; chúng tôi gặp nhau vào năm 2009 để làm phim và giúp đỡ lẫn nhau trong công việc,” anh nói.

“Bây giờ tất cả chúng tôi đều là những nghệ sĩ đã thành danh, nhưng cái tốt là chúng tôi vẫn làm việc cùng nhau, mặc dù một số người trong chúng tôi đã chuyển đi. Chúng tôi có năm người — cái tên đó là nói dối!”

“Phim bắt đầu với việc một đứa bé mất tích và một số đĩa DVD bí ẩn,” Yeo Siew Hua nói

Những người theo dõi bối cảnh nghệ thuật cũng có thể thắc mắc cái tên đó là gì khi nói đến tiêu đề kỳ lạ soft/WALL/studs, được thành lập năm 2016 và đóng lại vào năm 2021.

“Bạn có thể gọi đó là một loại tập thể nghệ sĩ khác đã ngừng hoạt động trong thời kỳ đại dịch,” Yeo Siew Hua nói. “Một nhóm nghệ sĩ cần không gian đã cùng nhau trả tiền thuê nhà và quản xuyến mọi thứ — giống như Hồng Kông, bất động sản ở Singapore rất đắt đỏ.

“Tôi đã tham gia vào các sự kiện điện ảnh và với tư cách là một nhà làm phim tài liệu, tôi quan tâm đến việc mang lại sự đánh giá cao và thưởng thức phim tài liệu. Cách đây rất lâu, chúng tôi đã tổ chức các liên hoan phim tài liệu ở Singapore nhưng những liên hoan đó đã lụi tàn.

Một cảnh trong phim Stranger Eyes

“Chúng tôi tập hợp các chương trình mà chúng tôi quan tâm; và phim tài liệu rất phù hợp với các cuộc trò chuyện về nghệ thuật đang diễn ra vào thời điểm đó,” anh nói.

“Các buổi chiếu phim đã nhận được sự tham gia đông đảo của cộng đồng nghệ sĩ. Nó giống như một câu lạc bộ điện ảnh, trong một tòa nhà công nghiệp bán phần ở Geylang. Có mái che để chiếu phim ngoài trời và chúng tôi tổ chức hội thảo, đọc sách, tiệc tùng và triển lãm. Vui thật.”

Và như thể thông tin về nghệ thuật trên bảng màu rộng lớn của Yeo cần được tăng cường thêm nữa, sau đó có đề cập đến “tác phẩm băng hình ngắn năm 2020 của anh, An Invocation to the Earth. Đó là sự tri ân những người bảo vệ môi trường đã hy sinh ở Đông Nam Á — rất nhiều người đã bị thương hoặc bị một số bộ máy nhà nước giết hại,” anh nói.

Với phim điện ảnh mới chỉ thứ hai A Land Imagined (2018), Yeo Siew Hua trở thành người Singapore đầu tiên đoạt giải Báo Vàng tại Liên hoan phim Locarno danh giá, Thụy Sĩ. Anh nói khi bị gặng hỏi, đó là “chuyện lớn đối với tôi và những người ủng hộ tôi”

“Nó được Liên hoan phim quốc tế Singapore và Nghệ thuật đương đại Thyssen-Bornemisza, Madrid đồng đặt hàng và có sẵn trực tuyến tại TBA21on st_age.

“Nó đang được trình chiếu tại Triển lãm Nghệ thuật Đương đại Diriyah Biennale, Ảrập Saudi” — do đạo diễn trình bày — “và gần đây đã được trình chiếu tại Hong Kong Art Basel.”

Có năng lực sáng tạo không ngừng nghỉ, rõ ràng Yeo Siew Hua là người đáng được chú ý, dù anh ở bất cứ đâu trên thế giới.