• 10 lý do nên xem Oscar 2016

• Giải Oscar phân biệt chủng tộc khi từ chối vinh danh những người hùng da màu thời hiện đại

• Tại sao Oscar nên quay lại với năm đề cử Phim hay nhất?

• Oscars 2016: 6 điều chúng ta học được từ các đề cử

Cuộc đua năm nay đầy The Revenant này và Spotlight kia. May thay, tất cả sẽ kết thúc vào cuối tuần này – và dân ghiền điện ảnh chúng ta có thể nghỉ ngơi.

Nhưng trước khi các minh tinh và nhà làm phim trẩy hội thảm đỏ, năm điều rút ra từ một trong những kỳ Oscar thú vị – và khó đoán – nhất từ trước đến nay.

1. Chừng nào giải thưởng trao xong thì mới hết chuyện

Việc bầu chọn có thể đã kết thúc hôm thứ ba 23/2, nhưng các hiệp hội sẽ cứ đưa ra những giải thưởng dự báo – Hiệp hội phục trang, Hiệp hội biên tập âm thanh, Independent Spirits, thậm chí Razzies – đều trao giải trước khi quá muộn để gây ảnh hưởng đến việc bỏ phiếu Oscar. Trớ trêu dễ thương là chuyện Eddie Redmayne có khả năng lãnh một Mâm xôi cho Jupiter Ascending hơn là thắng một Oscar cho The Danish Girl, nhưng xem ra Viện hàn lâm sẽ không lấy diễn xuất của anh trong Jupiter Ascending chống lại anh khi bầu chọn Nam diễn viên chính xuất sắc; thực ra, không có bằng chứng cho thấy các thành viên Viện hàn lâm để tâm chút nào đến các đề cử Mâm xôi khi bầu chọn.

Tương tự, thường có rất nhiều sự trùng lắp giữa giải Independent Spirits và Oscar, nhất là cách đây 10-20 năm, khi các hãng phim lớn làm hết mọi thứ nhưng lại bỏ mặc mảng phim danh giá và để cho các nhà phát hành phim độc lập chiếm lĩnh giải thưởng Viện hàn lâm. Tuy nhiên, ngày nay có sự pha trộn cân bằng hơn các xuất phẩm hãng phim lớn và phim độc lập tại Oscar, và trong khi Brie Larson (Room, ảnh trên) có khả năng thắng giải Nữ diễn viên chính xuất sắc tối chủ nhật tại lễ trao giải Spirits bên bờ biển ở Santa Monica lẫn tại nhà hát Dolby của Hollywood, không có ứng viên nào khác của năm nay có khả năng cùng thắng giải như vậy.

Dù sao, có khả năng là, mặc dù các cuộc bỏ phiếu kín Oscar đã diễn ra trong vài tuần qua, một nhà bầu chọn đã ghi nhớ trong đầu những đề cử cho các giải thưởng muộn này, có thể vẫn đủ để tác động đến kết quả ở một số hạng mục. Chúng ta sẽ không thể nào biết chắc cho đến khi phong bì được mở vào tối chủ nhật. Dẫn đến điểm kế tiếp...

2. Không ai biết được gì

Ryan Gosling trong phim The Big Short

Câu nói nổi tiếng này về Hollywood là của biên kịch William Goldman. Cũng đúng với dự đoán Oscar.

Cuộc đua năm nay đặc biệt khó đoán. Thế này nhé, danh hiệu Phim hay nhất vẫn là cuộc hỗn chiến giữa ba tay chơi. Trong khi hầu hết chuyên gia nghĩ The Revenant sẽ càn quét, vẫn có người tranh cãi rằng, với lập luận có giá trị, The Big Short thành công, hay Spotlight (bộ phim trường phái xưa, danh giá truyền thống nhất trong đám) vẫn có cơ. Theo tác giả, nếu Big Short hạ Revenant, nếu Mark Rylance (Bridge of Spies) thắng Sylvester Stallone (Creed) cho danh hiệu Nam diễn viên phụ xuất sắc, hay nếu Kate Winslet (Steve Jobs) đánh bại Alicia Vikander (The Danish Girl) ở hạng mục Nữ diễn viên phụ xuất sắc, thì cũng không có gì ngạc nhiên.

3. Doanh thu phòng vé chưa bao giờ là nhân tố lớn

Leonardo DiCaprio trong phim The Revenant

Revenant là một thành công lớn (166 triệu đôla đến nay ở Bắc Mỹ), nhưng không lớn bằng The Martian (228 triệu) và chỉ hơn Mad Max: Fury Road (154 triệu) một chút. Ngoài Revenant, các đấu thủ Phim hay nhất sáng giá là The Big Short và Spotlight kiếm được 67 và 38 triệu, theo thứ tự lần lượt.

Phim được đề cử hạng mục Phim hay nhất có doanh thu thấp nhất là Room (13 triệu), sẽ không ngăn cản Brie Larson thắng giải Nữ diễn viên chính xuất sắc. Mấu chốt là, không có bom tấn tầm cỡ Titanic hay The Lord of the Rings đòi hỏi sự chú ý vì quá lớn khó mà lờ đi, và không có phim độc lập nào gây tranh cãi cỡ The Hurt Locker sẽ chiến thắng nhờ câu chuyện nền dưới cơ. Cũng không có phim nào chờ lấy bạc triệu ở phòng vé từ chiến thắng Oscar. Ngoài Revenant và Big Short, ra rạp cuối năm 2015, phần lớn phim đề cử Oscar năm nay hoặc đã gần hết hạn chiếu rạp hoặc đã phát hành đĩa rồi. (Phim nào còn đang chiếu rạp lúc được đề cử hồi giữa tháng 1 thì có thể hưởng lợi, nhưng việc đoạt giải sẽ không có ảnh hưởng lớn.)

Các hãng đứng sau những phim được đề cử Oscar có thể đã đầu tư đậm cho chiến dịch vận động giải thưởng, nhưng kết quả làm ăn mà bộ phim thực sự làm được, hay chưa làm được, xem ra không mảy may ảnh hưởng đến Viện hàn lâm.

4. Viện hàn lâm nên tự hào với danh sách đề cử năm nay

Đúng thế, đã có những phàn nàn về những phim bị phớt lờ; và, tất nhiên, #OscarsSoWhite. Nhưng trong số tám ứng viên Phim hay nhất, thực sự không có phim nào khiến bạn có thể nói là không xứng đáng.

Giá như họ có thể đề cử đủ 10 phim và dành chỗ cho những phim đã bị coi nhẹ như Creed, Ex Machina, hay Straight Outta Compton thì hay quá, nhưng ít ra những lời phàn nàn đó có nghĩa 2015 là một năm tuyệt vời cho phim ảnh đến nỗi Viện hàn lâm không thể nào công nhận hết tất cả. Những phim họ đã chọn là một hỗn hợp lành mạnh giữa phim nghệ thuật nổi bật không trí tuệ đến độ gây bối rối với những phim hấp dẫn đại chúng thông minh và ý nghĩa – chính xác là một danh sách được lòng công chúng lẫn được giới phê bình khen ngợi mà Viện hàn lâm có tham vọng lập nên từ khi mở rộng hạng mục này từ năm lên 10 phim vào năm 2009.

Trước mắt, danh sách đó, cộng với cuộc đua khó đoán căng thẳng, phải thu hút khán giả xem lễ trao giải tối chủ nhật này thôi. Còn về lâu dài, 10 hay 20 năm nữa, điều này sẽ đem lại kết quả là người thắng giải cao nhất không khiến ‘fan’ điện ảnh thắc mắc, "Nghĩ sao vậy chứ?"

5. Vấn đề về tính đa dạng sẽ không biến mất

Michael B Jordan trong phim Creed

Hãy nghĩ điều này: Diễn viên da màu được đề cử hồi năm 1940 (năm Hattie McDaniel đã đoạt giải với Gone With the Wind) còn nhiều hơn cả hai năm vừa qua.

Lần gần đây nhất Chris Rock dẫn chương trình trao giải Oscar, năm 2005, có sáu đề cử cho diễn viên da màu và hai người đoạt giải. Một lý do những người phản đối #OscarsSoWhite lớn tiếng là Viện hàn lâm thực sự đã từng làm tốt hơn nhiều trong việc công nhận thành tích của diễn viên, không chỉ những diễn viên da trắng. Những năm gần đây Viện hàn lâm đã gố gắng đa dạng hóa thành viên, và nỗ lực trẻ hóa Viện hàn lâm kể từ thất bại quan hệ công chúng của đề cử năm nay cũng vấp phải phản ứng dữ dội. Đặc biệt trong số thành viên lớn tuổi không muốn hy sinh chỉ vì đã lâu rồi họ không có ‘credit’ phim. Lập luận của họ cũng y như lập luận của những người phản đối: mọi góc nhìn đều có giá trị. Họ chỉ bất đồng về cách làm cho việc bầu chọn có tính dung hợp hơn.

Đây là cuộc thảo luận đáng bàn, vì nó thúc đẩy Hollywood thừa nhận rằng căn nguyên của vấn đề không phải ở Viện hàn lâm mà ở toàn ngành điện ảnh, và rằng phải có những thay đổi đằng sau máy quay trước khi kết quả sẽ trở nên hiển nhiên tại Nhà hát Dolby.