• Oscars 2016: 5 bài học từ cuộc đua điên cuồng năm nay

• 10 lý do nên xem Oscar 2016

• Giải Oscar phân biệt chủng tộc khi từ chối vinh danh những người hùng da màu thời hiện đại

• Tại sao Oscar nên quay lại với năm đề cử Phim hay nhất?

Đúng thế, còn thành viên của Viện Hàn lâm thi mơ màu trắng.

Không có lấy một diễn viên thiểu số chộp được bất kỳ đề cử nào trong số 20 đề cử về diễn xuất, sự khan hiếm về tính đa dạng chỉ là một trong nhiều câu chuyện phát sinh từ đề cử Oscar năm nay.

Cùng một vài bất ngờ, vui sướng và thất vọng khác — sau đây là phân tích để thấy chuyện này xảy ra như một phép chứng minh và sẽ tiếp tục định hình cuộc bàn luận về Oscar cho đến khi những tượng vàng sang chói được trao đi vào ngày 28/2.

Những nhà bầu chọn vẫn tiếp tục mù màu, và không có thái độ tích cực

Năm ngoái, với 20 cơ hội nhưng Oscar vẫn không vinh danh một diễn viên da màu, gốc Latinh hay châu Á nào. Và mặc dù giới phê bình đã nhận xét rằng lẽ ra đã phải làm thế, năm nay các nhà bầu chọn vẫn giở lại bổn cũ. Đúng là, chỉ những người lý tưởng mới hy vọng có đề cử cho diễn viên của Tangerine hay Chi-Raq. Nhưng Idris Elba quả xứng đáng với một đề cử nam diễn viên phụ xuất sắc cho vai diễn của anh trong phim Beasts of No Nation ngang như Tom Hardy với Revenant, còn sự thành công của bộ phim Concussion dựa vào Will Smith cũng nhiều như The Martian dựa vào Matt Damon. Sao có thể dành cho Sylvester Stallone của Creed lời chào nồng nhiệt mà lại không công nhận Michael B. Jordan trong vai chính? Không có chỗ trong hạng mục diễn viên phụ dành cho Samuel L. Jackson trong The Hateful Eight hay Benicio Del Toro trong Sicario?

Cảnh trong phim Spotlight, do Tom McCarthy đạo diễn

The Revenant tiến lên hàng đầu

Với cả tá đề cử — bao gồm những hạng mục lớn như phim hay nhất, đạo diễn xuất sắc, nam chính Leonardo DiCaprio và nam phụ Hardy — The Revenant rõ ràng đã tự công bố mình là “cục cưng” của nhiều nhà bầu chọn Oscar. Có đúng kiểu hoành tráng và đường bệ mà các thành viên bầu chọn luôn hưởng ứng, khả năng thắng giải phim hay nhất của The Revenant là có thật; sau nhiều năm bị phớt lờ, DiCaprio có vẻ chạm tay vào danh hiệu nam chính xuất sắc, dù vai diễn của anh là sự chịu đựng hơn là diễn xuất. Những bất lợi cho việc đăng quang phim hay nhất của The Revenant? Một khởi đầu cực kỳ tàn bạo và nhịp phim hết sức chậm rãi có thể khiến các thành viên bầu chọn không theo đến cùng. Và còn có những đối thủ, The Big Short và Spotlight cực hay, do Tom McCarthy đạo diễn, là những thách thức mạnh nhất — tuy cũng là những phim bi quan và nhiều lời về những đề tài thời sự, không chừng rốt cuộc chỉ chia phiếu của những nhà bầu chọn khôn ngoan và để cho The Revenant rồ ga vượt mặt.

Cảnh trong phim Room, do Brie Larson đạo diễn

Chuyện về phụ nữ thắng, miễn là do đàn ông kể

Tin tốt là? Tuy The Revenant, Bridge of Spies và The Big Short chẳng hề mặt phụ nữ, vẫn có những vai mạnh mẽ dành cho diễn viên nữ trong mọi đề cử phim hay nhất khác, nhiều phim — Brooklyn, Room và Mad Max: Fury Road — thực sự là những câu chuyện do phụ nữ chi phối. (Tuy nhiên, không có đề cử phim hay nhất hoặc đạo diễn xuất sắc cho Carol là một thất vọng ‘khủng’.) Còn tin xấu? Không phim nào trong số tám đề cử phim hay nhất do phụ nữ đạo diễn. (Ít ra, không như năm ngoái, phụ nữ có tên trong đề cử kịch bản.) Thực tế, không có mặt vì không được có cơ hội — hơn 90% phim do nam đạo diễn, nên diện được xét đề cử Oscar là cực kỳ nhỏ. Và những phim xuất sắc, do phụ nữ đạo diễn như Suffragette và Diary of a Teenage Girl, thì lại quá thường tình hoặc quá bất thường để chinh phục và xây dựng sự ủng hộ ban đầu. Nhưng đó là một giải thích, không phải là biện minh, và đã đến lúc kêu gọi thay đổi sự vinh danh giới hạn này.

Bom tấn Star Wars: The Force Awakens chỉ được đề cửa các hạng mục kỹ thuật

Thắng lớn ở phòng vé là chưa đủ

Các nhà bầu chọn tiếp tục không để thành công tác động đến họ. Dù cho nhiều nhà tiên tri đã gợi ý rằng Star Wars: The Force Awakens sẽ được đề cử phim hay nhất — suy cho cùng, việc mở rộng hạng mục phim hay nhất chẳng phải là để có chỗ cho những bom tấn kiểu này hay sao — vở opera không gian này đành phải cạnh tranh ở các giải ban phát thường lệ dành cho hiệu ứng đặc biệt, nhạc nền và biên tập. Và tuy hạng mục phim hoạt hình xuất sắc thường là bãi rác cho những phim trào lưu ngớ ngẩn, năm nay đã phớt lờ những phim hoạt hình như Minions để lấy chỗ cho Anomalisa gai góc và rất người lớn, cũng như những phim nhập khẩu ít được xem Boy and the World và When Marnie Was There. (Và những đề cử nặng ký nhất — Inside Out và Shaun the Sheep Movie — còn hơn cả xứng đáng.) Đầy rẫy phàn nàn về Oscar năm nay, và luôn là một số hạng mục làm quấy quá — Alicia Vikander và Rooney Mara là nữ diễn viên phụ trong The Danish Girl và Carol, không phải nữ chính sao? — nhưng vầy vẫn còn thua xa trò hề Quả cầu vàng rồi.

Cảnh trong phim Boy and the World, tựa gốc O Menino e o Mundo, phim hoạt hình
của Brazil, Alê Abreu đạo diễn, mang đến một phong cách hoạt hình khác lạ, đẹp như tranh

Là sao cũng chưa đủ

Năm nay, danh tiếng cũng không che mờ đánh giá của con người. Đúng vậy, đề cử dành cho Stallone một phần là do yêu mến. Nhưng màn diễn xuất của một Johnny Depp “giờ-tôi-có-thể-được-nhận-Oscar-chưa?” trong Black Mass xem ra không gây ấn tượng với ai, và một đề cử diễn xuất cho Bridge of Spies không đến với Tom Hanks được ưa chuộng mà đến với nam diễn viên sân khấu không mấy tên tuổi Mark Rylance. Và dù Helen Mirren kỳ cựu rất được yêu thích có tiềm năng với hai suất Trumbo và Woman in Gold, các nhà bầu chọn lại tập trung vào Charlotte Rampling lâu năm gắn bó với phim nghệ thuật trong 45 Years. Cũng không phải chiến thắng về tay các nữ hoàng được sùng bái; hạng mục diễn xuất của nữ phong phú những gương mặt mới, từ Saoirse Ronan 21 tuổi trong Brooklyn đến Rooney Mara trong Carol đến Brie Larson trong Room đến Alicia Vikander trong The Danish Girl. Nhiều trong số họ không phải là những nữ diễn viên cách đây năm năm chúng ta nghĩ đến; tất cả họ sẽ là những ngôi sao để chúng ta thưởng thức lúc nào đó trong tương lai gần.

Charlotte Ramplin, trái, trong 45 Years

Nói một cách căn bản thì, chẳng ai biết chuyện gì

Theo các "nhà Oscar học”, thì Ridley Scott đã được chắc mẩm một đề cử cho bộ phim hoành tráng, táo bạo The Martian. Ngạc nhiên chưa! Thay vì thế, tân binh Lenny Abrahamson nhận đề cử vì đã đạo diễn bộ phim hết sức nhỏ Room. À này, bạn nghĩ Alicia Vikander hẳn phải được hai đề cử, cho vai chính trong The Danish Girl và vai phụ trong Ex Machina chứ gì? Không – chỉ một cho The Danish Girl, và đó là hạng mục diễn viên phụ. Ôi, mà nè, đừng tính Sicario, đặc biệt là Benicio Del Toro cho nam diễn viên phụ, đúng không? Sai. Tính đi, còn nam diễn viên đó thì hoàn toàn văng. Vấn đề là, đây là trò dự đoán ngớ ngẩn — và tất cả chúng ta phải chia nhau trách nhiệm đã không săn trúng mồi. (Linh cảm của tác giả bài này là? Jane Fonda sẽ được vinh danh với Youth, và Ian McKellen với Mr. Holmes. Chẳng ai được đề cử cả.) Thực sự, không ai biết những nhà bầu chọn Oscar sẽ làm gì. Chính những nhà bầu chọn Oscar cũng vậy.

Danh sách đề cử giải Oscar lần thứ 88 • Phim xuất sắc The Big Short Bridge of Spies Brooklyn Mad Max: Fury Road The Martian The Revenant Room Spotlight 5 đề cử nam diễn viên chính xuất sắc, từ trái sang: Bryan Cranston, Matt Damon, Michael Fassbender, Eddie Redmayne, và Leonardo DiCaprio • Nam diễn viên chính xuất sắc Bryan Cranston, Trumbo Matt Damon, The Martian Leonardo DiCaprio, The Revenant Michael Fassbender, Steve Jobs Eddie Redmayne, The Danish Girl • Nữ diễn viên chính xuất sắc Cate Blanchett, Carol Brie Larson, Room Jennifer Lawrence, Joy Charlotte Rampling, 45 Years Saoirse Ronan, Brooklyn • Nam diễn viên phụ xuất sắc Christian Bale, The Big Short Tom Hardy, The Revenant Mark Ruffalo, Spotlight Mark Rylance, Bridge of Spies Sylvester Stallone, Creed 5 đề cử nữ diễn viên chính xuất sắc, từ trái qua: Brie Larson, Saoirse Ronan, Charlotte Rampling, Jennifer Lawrence, Cate Blanchett • Nữ diễn viên phụ xuất sắc Jennifer Jason Leigh, The Hateful Eight Rooney Mara, Carol Rachel McAdams, Spotlight Alicia Vikander, The Danish Girl Kate Winslet, Steve Jobs • Đạo diễn xuất sắc Adam McKay, The Big Short George Miller, Mad Max: Fury Road Alejandro González Iñárritu, The Revenant Lenny Abrahamson, Room Tom McCarthy, Spotlight • Kịch bản chuyển thể xuất sắc The Big Short Brooklyn Carol The Martian Room 5 đề cử nam diễn viên phụ xuất sắc, từ trái qua: Mark Rylance, Christian Bale, Tom Hardy, Sylvester Stallone và Mark Ruffalo • Kịch bản gốc xuất sắc Bridge of Spies Ex Machina Inside Out Spotlight Straight Outta Compton • Phim hoạt hình xuất sắc Anomalisa Boy and the World Inside Out Shaun the Sheep Movie When Marnie Was There • Quay phim xuất sắc Carol The Hateful Eight Mad Max: Fury Road The Revenant Sicario 5 đề cử nữ diễn viên phụ xuất sắc, từ trái qua: Alicia Vikander, Rachel McAdams, Rooney Mara, Kate Winslet và Jennifer Jason Leigh • Phim tài liệu xuất sắc Amy Cartel Land The Look of Silence What Happened, Miss Simone? Winter on Fire: Ukraine's Fight for Freedom • Phim tài liệu ngắn xuất sắc Body Team 12 Chau, Beyond the Lines Claude Lanzmann: Spectres of the Shoah A Girl in the River: The Price of Forgiveness Last Day of Freedom • Biên tập phim xuất sắc The Big Short Mad Max: Fury Road The Revenant Spotlight Star Wars: The Force Awakens 5 đề cử phim nước ngoài xuất sắc, từ trái qua, theo chiều kim đồng hồ: Embrace of the Serpent, Mustang, A War, Son Of Saul, Theeb • Phim nước ngoài xuất sắc Embrace of the Serpent - Colombia, đạo diễn Ciro Guerra Mustang - Pháp, đạo diễn Deniz Gamze Ergüven Son of Saul - Hungary, đạo diễn László Nemes Theeb - Jordan, đạo diễn Naji Abu Nowar A War - Đan Mạch, đạo diễn Tobias Lindholm • Hóa trang xuất sắc Mad Max: Fury Road The 100-Year Old Man Who Climbed Out a Window and Disappeared The Revenant • Nhạc phim hay nhất Bridge of Spies Carol The Hateful Eight Sicario Star Wars: The Force Awakens 5 đề cử đạo diễn xuất sắc, từ trái qua theo chiều kim đồng hồ: George Miller, Lenny Abrahamson, Tom McCarthy, Adam McKay và Alejandro G. Iñárritu • Ca khúc trong phim hay nhất Earned It - phim Fifty Shades of Grey Manta Ray - phim Racing Extinction Simple Song No. 3 - phim Youth Till It Happens to You - phim The Hunting Ground Writing's on the Wall - phim Spectre • Thiết kế sản xuất xuất sắc Bridge of Spies The Danish Girl Mad Max: Fury Road The Martian The Revenant • Phục trang xuất sắc Carol Cinderella The Danish Girl Mad Max: Fury Road The Revenant Cảnh trong phim Everything Will be Okay của đạo diễn Patrick Vollrath • Phim ngắn xuất sắc Ave Maria Day One Everything Will Be Okay (Alles Wird Gut) Shok Stutterer • Phim hoạt hình ngắn xuất sắc Bear Story Prologue Sanjay's Super Team Were Can't Live Without Cosmos World of Tomorrow • Hiệu ứng xuất sắc Ex Machina Mad Max: Fury Road The Martian The Revenant Star Wars: The Force Awakens Cảnh trong phim hoạt hình ngắn World of Tomorrow của đạo diễn Don Hertzfeldt • Biên tập âm thanh xuất sắc Mad Max: Fury Road The Martian The Revenant Sicario Star Wars: The Force Awakens • Phối âm xuất sắc Bridge of Spies Mad Max: Fury Road The Martian The Revenant Star Wars: The Force Awakens