• Cuộc chiến phát trực tuyến đã bước vào thời kỳ hỗn loạn

• Các dịch vụ phát trực tuyến mạnh ai nấy gỡ nội dung! Không phải chuyện cá nhân mà hoàn toàn là chuyện làm ăn

• Vì sao phim biến mất? Chào mừng tới kỷ nguyên lỗ đen ký ức của nền tảng phát trực tuyến

• Hollywood lẫn các gã khổng lồ phát trực tuyến đang giết chết điện ảnh - và văn hóa

• Các dịch vụ phát trực tuyến làm người xem ngợp với quá nhiều lựa chọn

• Ông Lớn Công Nghệ đang giết chết điện ảnh

Không còn được chiều nữa đâu. Nửa thập kỷ qua, chúng ta đã hưởng thời hoàng kim trong lĩnh vực giải trí rồi.

Sự gia tăng dịch vụ phát trực tuyến đã đưa phim truyền hình và điện ảnh đến nhà của chúng ta nhiều hơn bao giờ hết. Cập nhật mọi ưu đãi mới của Netflix, HBO Max, Disney Plus và phần còn lại chào mời chúng ta là một niềm vui — đôi khi thì cũng chán. Nhưng mấy tháng vừa qua, chúng ta chứng kiến các dịch vụ trong số này định hướng lại công việc kinh doanh, và hiển nhiên sự thừa mứa nội dung mà chúng ta đã được hưởng, chỉ với phí thuê bao hằng tháng, sắp kết thúc. Trong số chúng ta sẽ có người cảm nhận nỗi đau của điều đó sâu sắc hơn những người khác.

Trước khi phát trực tuyến làm thay đổi cục diện, Hollywood là một nơi rất khác. Các biên kịch có thể phải mất nhiều năm mới trở thành người điều hành chương trình và số lượng vai có đất diễn dành cho một ngôi sao mới là rất ít và lâu lâu mới có một lần. Có rất nhiều chương trình truyền hình thực tế — đặc biệt là trên truyền hình cáp — nhưng chỉ một số ít kênh làm chương trình truyền hình có kịch bản. Chủ sở hữu của những kênh đó đang trong cuộc cạnh tranh khốc liệt giành lấy sự chú ý, tạo ra hết chương trình uy tín này đến chương trình uy tín khác để thu hút chúng ta. Từ năm 1999, với sự ra mắt của The Sopranos, tới đâu chừng giữa những năm 2010, đã có Thời kỳ Hoàng kim của truyền hình.

Taylor Sheridan đã công chiếu phần mới nhất trong Vũ trụ Điện ảnh Yellowstone của anh tại Vòng chung kết Rodeo Quốc gia ở Vegas vào đầu tháng 12. Chuỗi phim này là cú hích lớn cho cả Paramount lẫn Peacock

Rồi xuất hiện cuộc chiến phát trực tuyến, và nói thật thì đó là một vụ nổ. Là một thời hoàng kim khác. Netflix bắt đầu đổ tiền vào Hollywood với nỗ lực xây dựng một kho đầy những phim ăn khách để có thể cạnh tranh với những hãng như Disney, Warner Brothers và MGM, những hãng sở hữu hầu hết các phim chuỗi lớn nhất. Nhưng trong khi Netflix vật lộn để xây dựng các phim chuỗi lớn bên ngoài Stranger Things, Bridgerton, và The Witcher (tựa sau cùng dựa trên bộ truyện cực kỳ nổi tiếng), họ đã kìn kìn cho ra rất nhiều nội dung, thử đủ thứ để xem cái gì hiệu quả.

Và có cảm giác là ai nấy đều làm theo. Mọi dịch vụ phát trực tuyến đối thủ ắt có chiến lược nội dung riêng của họ dựa trên những thứ như Trò chơi vương quyền, Chiến tranh giữa các vì sao, và bất kỳ nội dung cao bồi nào mà Taylor Sheridan muốn hướng tới, nhưng họ cũng sẵn sàng thử nghiệm theo cách khác thường trước các cuộc chiến phát trực tuyến.

Vài năm qua, có hằng hà sa số nội dung và tất cả chúng ta được chiều chuộng mê tơi. Bây giờ chuyện đó đã kết thúc

Thử nghiệm đó là đặc biệt có lợi cho các cộng đồng bị ra rìa. Bởi vì khi các kênh phân phối chương trình truyền hình và phim ảnh bị giới hạn trong một số khung giờ trên đài cáp và tại rạp chiếu phim, Hollywood đã thận trọng — chỉ bỏ tiền vào những bộ phim và chương trình truyền hình nào thu hút được nhiều khán giả nhất, điều đó có nghĩa là phim ảnh và chương trình truyền hình sặc nam tính, toàn da trắng, và rất, rất thẳng.

Cuộc chiến phát trực tuyến đã mở ra nhiều con đường phân phối hơn, nghĩa là sẽ có nhiều chương trình hành động hơn với vai chính là phụ nữ, những bộ phim hài không cần một anh chàng da trắng hay một diễn viên hài nổi tiếng đóng chính, và những phim bộ truyền hình kết thúc có hậu và nhân vật chính là đồng tính. Chúng ta thường muốn đo lường sự đa dạng trong giải trí bằng những “lần đầu tiên” và trong vài năm qua, chúng ta đã có nhiều cái lần đầu tiên hơn so với hàng chục năm trước.

Warrior Nun đã bị hủy vì có lẽ là sặc đồng tính đối với truyền hình

Nhưng thời điểm chưa từng có này, khi chúng ta ngộp trong quá nhiều nội dung có kịch bản đến mức Hollywood phải đối mặt với tình trạng thiếu người điều hành chương trình, sắp kết thúc. Dù vẫn chưa kết thúc, cuộc chiến phát trực tuyến chắc chắn đã có một khoảng thời gian đình chiến, và tất cả những nhà dịch vụ phát trực tuyến đều đang điều chỉnh chiến thuật của mình. Họ đã đổ rất nhiều tiền vào nội dung với hy vọng thu hút được người thuê bao, nhưng giờ đây, cạnh tranh ngày càng gia tăng, còn việc ngốn những chương trình hấp dẫn mà chẳng có chiến lược gì ngoài việc “có vẻ tuyệt vời” không còn khả thi nữa.

Tháng trước, đồng giám đốc điều hành Netflix, Reed Hastings đã xuất hiện tại Hội nghị thượng đỉnh DealBook hằng năm của The New York Times để nói về nền tảng của ông và phát trực tuyến nói chung. Ông thẳng thắn về nhu cầu kiếm tiền của Netflix và huỵch toẹt rằng làm gì thành công là ông sẽ làm bất kể chi phí văn hóa, nghĩa là ông sẽ vui vẻ giao cho Dave Chappelle các chương trình đặc biệt “hết lần này đến lần khác” dù chúng kỳ thì chuyển giới đến mức kích hoạt phản đối, nhưng các chương trình đồng tính nhỏ hơn, rõ ràng hơn như Warrior Nun và The Babysitter’s Club thì bị hủy — mặc dù có vẻ hoạt động tốt dựa trên một số chỉ số mà Netflix công khai.

Giám đốc điều hành của Warner Bros. Discovery, David Zaslav, đã cực kỳ rõ ràng rằng ông sẽ hy sinh nhiều chương trình truyền hình và phim nếu điều đó nghĩa là ông có thể tiết kiệm được tiền: Batgirl (giữa) và Gordita Chronicles (dưới cùng bên trái và bên phải) là nạn nhân của bút toán giảm 825 triệu đôla, và tương lai của bộ phim hài HBO Max The Garcias (trên cùng bên trái) còn chưa biết ra sao

HBO Max là ví dụ dứt khoát hơn, nếu không muốn nói là tàn khốc, về sự dịch chuyển chiến lược trong cuộc chiến phát trực tuyến. Giám đốc điều hành của Warner Bros. Discovery, David Zaslav, đã nói toạc móng heo rằng ông sẽ hy sinh nhiều chương trình truyền hình và phim nếu điều đó nghĩa là ông có thể tiết kiệm được tiền. Batgirl gần như đã hoàn thành bị xếp xó để hoàn thuế (lúc này mà không xếp xó thì sẽ rất tốn kém vì cùng lý do), và trong suốt mùa hè và mùa thu năm nay, hàng chục bộ phim và chương trình truyền hình khác đã bị rút khỏi dịch vụ này một cách thô bạo để tránh phải phần thặng dư cho những người làm ra chúng.

Giữa tháng 12, nhiều chương trình hơn đã nhận được cùng nhát rìu chặt “bất cứ thứ gì để tiết kiệm được tiền”. Westworld, bị hủy sau bốn mùa, đã bị rút khỏi HBO Max cùng với The Nevers — chương trình do Joss Whedon chỉ đạo đã bắt đầu một cách tệ hại và trở nên hấp dẫn trước khi bị gián đoạn vào năm 2021. Nửa sau của mùa đầu tiên được cho là đã hoàn tất, nhưng cả mùa đều sẽ không được phát sóng trên HBO Max. Mùa hai của Minx cũng vậy, một phim truyền hình thú vị bất ngờ về việc tạo ra một tạp chí bẩn thỉu dành cho phụ nữ. Chương trình đã được HBO Max gia hạn, và Variety tuyên bố rằng có thể dịch vụ này đang bán nó cho các nhà phân phối khác.

The Nevers rất ngớ ngẩn cho đến khi đột nhiên trở nên hấp dẫn và bây giờ đã bị hủy

Các chương trình truyền hình đột ngột bị hủy, gác lại toàn bộ các tập là hoạt động tương đối phổ biến trước thời phát trực tuyến. Có giới hạn khung giờ phát sóng nội dung trên truyền hình, và các kênh truyền hình thà phát lại phim cũ hơn là phát tập cuối cùng của một chương trình ít người xem nếu điều đó có nghĩa là có thể bán quảng cáo đắt tiền hơn trong lúc chiếu cái bản phát lại đó.

Trong thế giới phát trực tuyến, không gian là vô hạn, về mặt lý thuyết nghĩa là có bao nhiêu người xem một thứ đã được đặt hàng và sản xuất không quan trọng miễn là có người xem. Đây là lý do tại sao HBO Max trước Zaslav không gặp vấn đề gì khi kết thúc đột ngột các chương trình như Swamp Thing và loạt phim Flash từ những năm 90.

Các dịch vụ phát trực tuyến sẽ không chỉ tìm cách giữ rịt thuê bao — họ còn sẽ muốn bán lượng người xem lấy quảng cáo

Nhưng bạn vẫn phải trả phần thặng dư cho người sáng tạo và Zaslav sẽ tránh làm nếu ông cho rằng lượng khán giả trên một chương trình cụ thể quá ít so với số tiền ông phải trả để giữ nội dung đó trên dịch vụ của mình. Và cái giá của việc duy trì các chương trình đó vĩnh viễn trên một dịch vụ phát trực tuyến có lẽ cũng sẽ sớm trở nên đắt đỏ hơn. Sang năm 2023, Hiệp hội Biên kịch Hoa Kỳ, Hiệp hội Đạo diễn Hoa Kỳ và Hiệp hội Diễn viên Màn ảnh đều sẽ đàm phán các hợp đồng mới với Liên minh Các nhà sản xuất Điện ảnh và Truyền hình, và phần thặng dư phát trực tuyến sẽ là một điểm thảo luận chính.

Và để theo kịp chi phí ngày càng tăng để sáng tạo và duy trì nội dung, các dịch vụ phát trực tuyến sẽ không chỉ tìm cách giữ rịt thuê bao — họ còn sẽ muốn bán lượng người xem lấy quảng cáo, chuyện mà hiện nay mọi dịch vụ phát trực tuyến lớn đều làm.

Giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến phát trực tuyến sẽ không phải là đảm bảo giữ thuê bao bằng các chương trình thực sự thú vị phục vụ cho lượng khán giả nhỏ hơn. Mà sẽ là tiếp cận càng nhiều đối tượng càng tốt để đảm bảo nhãn cầu xem quảng cáo

Điều đó có nghĩa là giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến phát trực tuyến sẽ không phải là đảm bảo giữ thuê bao bằng các chương trình thực sự thú vị phục vụ cho lượng khán giả nhỏ hơn. Mà sẽ là tiếp cận càng nhiều đối tượng càng tốt để đảm bảo nhãn cầu xem quảng cáo. Và điều đó có nghĩa là thời kỳ phục hưng thu hút các phân khúc dân số nhỏ hơn này sẽ kết thúc, những gì còn lại sẽ trở nên đắt đỏ hơn.