• Các dịch vụ phát trực tuyến mạnh ai nấy gỡ nội dung! Không phải chuyện cá nhân mà hoàn toàn là chuyện làm ăn

• Phát trực tuyến: Mạnh ai nấy tăng giá - nhà nhà đều thua!

• Netflix đang kiểm soát chia sẻ mật khẩu. Còn HBO Max, Disney+, Hulu và những nền tảng khác thì sao?

• Những luật chơi mới - thực ra là cũ rích - của Hollywood

Kinh doanh truyền hình trực tuyến ngày một lỗ: cuộc chiến phát trực tuyến đã bước vào thời kỳ hỗn loạn

Nghe như một câu chuyện làng giải trí khá bình thường, nhưng vấn đề là đây: Tư duy mới của Disney — mà Giám đốc điều hành Bob Iger đã xác nhận trong một cuộc họp doanh thu vào đầu tháng 2 — mâu thuẫn trực tiếp với quan điểm chung trong ngành lâu nay rằng cách tốt nhất để một hãng phim kiếm tiền từ nội dung của họ là tích trữ tất cả trên nền tảng phát trực tuyến đăng ký thuê bao riêng. Trên thực tế, lý lẽ thông thường này đã làm sản sinh thừa mứa các nền tảng phát trực tuyến đăng ký thuê bao hiện nay.

Disney không phải là công ty giải trí lớn đầu tiên trong những tháng gần đây thách thức giả định cơ bản về cuộc chiến phát trực tuyến này. Warner Bros. Discovery (WBD) vào tháng 12 đã thực hiện cùng một kiểu xoay trục, loại bỏ một số tựa phim khỏi HBO Max với kế hoạch bán bản quyền chúng cho các nhà cung cấp truyền hình miễn phí có hỗ trợ quảng cáo (viết tắt là FAST) như Roku, Freevee và Tubi.

Nếu quyết định của Warner Bros. Discovery có tác động tức thời là gây ra cơn hoảng loạn của quần chúng trước việc Westworld đột ngột biến mất, thì hàm ý nổi bật hơn trong câu chuyện của Warner và Disney — không chỉ đối với ngành mà còn đối với người xem — là các giám đốc điều hành giờ đây đang phải đối mặt với những khoản lỗ khổng lồ, đặt câu hỏi về mọi thứ họ tưởng mình đã biết rành công việc kinh doanh của họ. Nói cách khác: cuộc chiến phát trực tuyến đã bước vào thời kỳ hỗn loạn.

Lâu nay quan điểm chung trong ngành cho rằng cách tốt nhất để một hãng phim kiếm tiền từ nội dung của họ là tích trữ tất cả trên nền tảng phát trực tuyến đăng ký thuê bao riêng. Trên thực tế, lý lẽ thông thường này đã làm sản sinh thừa mứa các nền tảng phát trực tuyến đăng ký thuê bao hiện nay

Xét cho cùng, việc Disney đảo ngược việc cấp bản quyền chỉ là diễn biến mới nhất trong những tràng tin tức khó hiểu và đôi khi là đáng báo động từ lĩnh vực này. Hãy xem lại một số tin gây sửng sốt nhất:

Sự biến mất trên HBO Max vào tháng 12 tiếp tục cuộc thảm sát đẫm máu đã bắt đầu từ mùa hè tại Warner Bros. Discovery (WBD) mới được sáp nhập: giám đốc điều hành mới của công ty, David Zaslav, thanh lọc một danh sách dài các nội dung nguyên tác loại khỏi nền tảng và hủy các mùa đã hoàn thành của những phim bộ nổi tiếng bao gồm Chad của TBS và Minx của Max. (WBD cũng gác lại những phim điện ảnh như Batgirl, khi đó đang trong giai đoạn hậu kỳ.) Hai chương trình vừa nói sớm được những nền tảng phát trực tuyến khác cứu vớt, với mùa hai của Chad được phát sóng trên Roku Channel còn Starz chiếu Minx.

Trong khi đó, vào tháng 11, Disney đã đưa cựu lãnh đạo lâu năm của mình là Iger lên thay thế chính người tiếp quản vị trí của ông, Bob Chapek. Và mới tuần trước, Netflix đã tiết lộ kế hoạch ngăn chặn việc chia sẻ mật khẩu — nhưng sau đó, trong bối cảnh phản ứng dữ dội của người thuê bao, công ty đã xóa các chi tiết gây tranh cãi nhất khỏi trang Trung tâm Trợ giúp ở Mỹ, tuyên bố rằng họ không có ý định đăng chúng lên đó.

Gossip Girl mờ nhạt của HBO Max

Rồi có nhiều ca ngừng sản xuất tiêu chuẩn hơn, tất nhiên không phải mới mẻ gì đối với truyền hình, nhưng hiếm hơn trong thời kỳ đầu của phát trực tuyến và hiện thì dường như đang xảy ra với tần suất nhanh hơn bao giờ hết. Los Espookys của HBO, As We See It của Amazon, Flatbush Misdemeanors của Showtime, Made for Love của Max và Moonhaven của AMC+ chỉ là một vài trong số những chương trình nổi bật đã bị trảm vào năm ngoái, mới chiếu được một hay hai mùa.

Và hiện giờ, mới sang năm 2023 được hơn một tháng, lưỡi rìu đã giáng xuống một số phim mới ra mắt đầy hứa hẹn, từ phim chuyển thể Kindred được chờ đợi từ lâu của Octavia E. Butler trên FX cho đến phim hài tình huống phong cách tự nhận thức toàn sao Reboot to the Chair của Hulu, một phim hài tâm lý của Netflix có sự góp mặt của Sandra Oh ở trung tâm một âm mưu trong khuôn viên trường đại học, cùng với những tựa phim ít tiếng tăm hơn (phần khởi động lại Gossip Girl mờ nhạt của HBO Max, phần tiếp theo American Gigolo ý tưởng kém cỏi của Showtime).

Hủy các phim có lượng người hâm mộ nhỏ nhưng cuồng như The Wilds trên Amazon và Warrior Nun và First Kill của Netflix — tất cả đều xoay quanh những phụ nữ trẻ đồng tính — đã khiến người hâm mộ phẫn nộ và cầu xin các nền tảng khác cứu các phim này. Đồng thời, sản xuất tiếp các phần khởi động lại vô hồn như That ’90s Show của Netflix và thông báo về các phim bộ nghe vô lý như vũ trụ Billions mới trên Showtime (ai hào hứng với Millions và Trillions?) không tạo được nhiều niềm tin rằng những nền tảng phát trực tuyến vẫn đang đầu tư vào chất lượng chương trình.

Hủy các chương trình mới ra mắt đầy hứa hẹn và sản xuất tiếp các phần khởi động lại vô hồn như Gossip Girl của HBO Max không tạo được nhiều niềm tin rằng những nền tảng phát trực tuyến vẫn đang đầu tư vào chất lượng chương trình

Giống như mọi quyết định không được ủng hộ của các công ty vì lợi nhuận, lý do đằng sau phần lớn các bước đi này chắc chắn bắt nguồn từ tiền.

Đúng vậy, từ góc độ tài chính, phát trực tuyến đang ngày càng khó khăn. Như Iger đã lưu ý vào đầu tháng 2, giữa tin báo Disney sẽ sa thải 7.000 nhân viên bất chấp doanh thu vượt dự báo: “Kinh doanh phát trực tuyến… về cơ bản không mang lại loại lợi nhuận hoặc kết quả cuối cùng mà kinh doanh [truyền hình] tuyến tính mang lại.” (Chủ tịch James Dolan của AMC Networks đã đưa ra nhận xét tương tự trong một bản ghi chú khắc nghiệt gửi cho nhân viên vào tháng 11 năm vừa qua: “Chúng ta đã tin rằng thiệt hại từ cắt cáp sẽ được bù đắp bằng lợi nhuận từ phát trực tuyến. Điều này đã không xảy ra.”)

Cuộc chạy đua vũ trang nội dung được Netflix phát động vào những năm 2010 đã gây áp lực rất lớn lên ngay cả những tập đoàn mẹ giàu có nhất trong việc tung ra các nền tảng phát trực tuyến nội bộ và tăng lượng khán giả của họ thông qua các khoản chi lớn cho nội dung nguyên tác.

Các chính sách chia sẻ mật khẩu lỏng lẻo từng được cho là giúp lôi kéo người trẻ tuổi dùng các dịch vụ mà lớn lên họ sẽ phải trả tiền; bây giờ, đã đến lúc phải kiểm soát

Những nền tảng phát trực tuyến không chỉ đã tung ra số lượng chương trình nhiều hơn truyền hình tuyến tính có thể đảm đương; họ cũng tung ra số tiền chưa từng có cho các tựa được thiết kế để nổi bật lên chính sự thừa mứa họ tạo ra và thu hút thuê bao mới. Nhưng trong bối cảnh truyền hình không còn được chuẩn hóa bởi tỷ suất của Nielsen và số tiền nhà quảng cáo bỏ ra, và lượng người xem thuần chỉ là một phần của tranh ghép số liệu, việc đánh giá thành công của bất kỳ phim nào trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Ván cược Lord of the Rings trị giá tỉ đôla của Amazon có được đền đáp không? Còn tùy bạn hỏi ai.

Một điều chắc chắn là: khi nói đến phát trực tuyến, gần như tất cả những nền tảng không phải Netflix đều đang có bút toán đỏ. Và khi công ty hàng đầu của ngành báo cáo số lượng thuê bao sụt giảm đáng kể trong quý 1 và quý 2 năm 2022, Phố Wall lo rằng kỷ nguyên tăng trưởng bất tận trên thực tế đã kết thúc. Cổ phiếu Netflix lao dốc, và công ty từ lâu xác định là chỉ hoạt động dựa trên thuê bao đăng ký, đã giới thiệu một cấp thuê bao có quảng cáo vào tháng 11. Một năm sa thải và thua lỗ trong lĩnh vực công nghệ liền kề, trong bối cảnh kinh tế Mỹ rộng lớn ám ảnh với chuyện suy thoái kinh tế mà có thể càng khuấy động âu lo cho CEO, đã không giúp ích được gì.

Ván cược Lord of the Rings trị giá tỉ đôla của Amazon có được đền đáp không? Còn tùy bạn hỏi ai

Nghe này: người viết không phải là phóng viên kinh doanh hay nhà phân tích ngành hay thạc sĩ quản trị Kinh doanh gì. Người viết là một nhà phê bình truyền hình, theo dõi và thỉnh thoảng báo cáo về hoạt động kinh doanh phát trực tuyến đi từ việc xem truyền hình là một loại hình nghệ thuật và phong vũ biểu xã hội. Ngoài việc hy vọng ngành này đủ bền vững để tiếp tục thực hiện các chương trình mà người viết thích và để hỗ trợ những người thực hiện chúng, bảng cân đối kế toán của tập đoàn không phải là mối quan tâm của người viết.

Nhưng có vẻ rõ ràng là khi cấp điều hành thay xoành xoạch – ngoài vụ hai Bob của Disney và kế hoạch tái tổ chức triệt để mới được công bố của Iger, năm ngoái đã chứng kiến thay đổi lãnh đạo tại Netflix, WBD, Paramount Global, NBC Universal, AMC Networks, Apple TV+, và trong bộ phận truyền thông của Amazon — trong khi các phim bộ hay bị gác lại mà không có cơ hội đi tìm khán giả và các hãng phim được khuyến khích từ bỏ các mùa phim đã hoàn thành vì mục đích thuế hoặc bán chúng cho các đối thủ cạnh tranh thay vì phát sóng, thì các điều kiện để tạo ra một chương trình truyền hình tuyệt vời đang không tối ưu.

Iger đã lưu ý vào đầu tháng 2, giữa tin báo Disney sẽ sa thải 7.000 nhân viên bất chấp doanh thu vượt dự báo: “Kinh doanh phát trực tuyến… về cơ bản không mang lại loại lợi nhuận hoặc kết quả cuối cùng mà kinh doanh [truyền hình] tuyến tính mang lại”

Có lẽ nó đã luôn như vậy. Truyền hình trước và trên hết luôn luôn là một ngành kinh doanh. Tuy nhiên, điều cảm thấy đáng chú ý ở đây không phải là tính thiết thực trong việc ra quyết định của các giám đốc điều hành phát trực tuyến; ngược lại, là tính ngẫu nhiên, bất ổn và hoàn toàn thất bại dường như bao quanh rất nhiều thay đổi chiến lược gần đây của họ.

Không như Netflix, những dịch vụ phát trực tuyến như Disney+ và HBO Max được cho là các thư viện cố định cho kho phim của một hãng đã có tuổi đời hàng thế kỷ; bây giờ, sở hữu bản quyền còn chẳng đảm bảo việc họ cho xem các tựa phim gần đây.

Bao năm nay, Netflix hoạt động dựa trên giả định rằng sẽ có đủ người xem trả phí để có trải nghiệm không có quảng cáo, nhưng sau đó họ cần tiếp cận những người không chịu thế. Các chính sách chia sẻ mật khẩu lỏng lẻo từng được cho là giúp lôi kéo người trẻ tuổi dùng các dịch vụ mà lớn lên họ sẽ phải trả tiền; bây giờ, đã đến lúc phải kiểm soát. Phí thuê bao là cách duy nhất kiếm ra tiền từ việc làm chương trình… cho đến khi bán bản quyền, và cụ thể là FAST, rõ ràng đã trở thành lựa chọn tốt hơn cho một số chương trình — có thể khiến bạn nghi ngờ rằng các nhà điều hành phát trực tuyến chẳng đổi mới gì sất mà chỉ đang kỹ nghệ đảo ngược mô hình quảng cáo kết hợp đăng ký thuê bao từng chiếm ưu thế trong thời kỳ truyền hình cáp tuyến tính thôi.

Không như Netflix, những dịch vụ phát trực tuyến như Disney+ và HBO Max được cho là các thư viện cố định cho kho phim của một hãng đã có tuổi đời hàng thế kỷ; bây giờ, sở hữu bản quyền còn chẳng đảm bảo việc họ cho xem các tựa phim gần đây

Chuyện này mang dáng vẻ của sự hỗn loạn. Chúng ta vẫn chưa biết điểm xoay trục có vẻ tuyệt vọng nào gần đây của các giám đốc điều hành phát trực tuyến sẽ chỉ là tạm thời, và đâu là những bước ngoặt trong lịch sử của truyền hình, dù tốt hay xấu, khi ta nhìn lại sau này.

Nhưng nếu chịu khó nghe, bạn có thể nghe âm vang từ ngành công nghiệp âm nhạc thời đại 2000 với những nhà lãnh đạo không thể hiểu và chấp nhận internet và để những công ty mới nổi từ Napster đến Apple ăn bớt nguồn doanh thu của họ — và của những nhà xuất bản kỹ thuật số đầu những năm 2010 đuổi theo tăng trưởng từ khán giả trên Facebook, những người muộn màng mới hiểu ra rằng Zuckerberg cho được thì Zuckerberg cũng lấy đi được. Một hoặc hai thập kỷ sau thảm họa, các ngành này vẫn đang đuổi bắt tài chính, với cái giá phải trả là một số tiếng nói và dự án tham vọng nhất của họ.

Phí thuê bao là cách duy nhất kiếm ra tiền từ việc làm chương trình… cho đến khi bán bản quyền cho các nhà cung cấp truyền hình miễn phí có hỗ trợ quảng cáo (viết tắt là FAST) như Roku, Freevee và Tubi đã trở thành lựa chọn tốt hơn cho một số chương trình

Vẫn còn phải xem những nhà điều hành phát trực tuyến có cồn cào muốn tự hủy hoại bản thân đến vậy hay không, nhưng sự bối rối lan rộng này chắc chắn sao mà quen quá.