• Đề cử Oscar 2015: Birdman và The Grand Budapest Hotel dẫn đầu

Oscar ca ngợi đàn ông da trắng. Những người còn lại thì sao?

Ở Hollywood, phụ nữ và người dân tộc thiểu số chỉ được trao giải cho các vai nạn nhân và vai phản diện.

Oscar năm nay, như mọi năm, sẽ là cuộc đổ bộ thực sự của phụ nữ và nam giới đủ các màu da đen, nâu, vàng, đỏ, vân vân, ở mọi lứa tuổi, hình dáng và khổ người, nói nhiều ngôn ngữ ngoài tiếng Anh. Vào lễ trao giải và nhiều giờ sau đó, nhân viên phục vụ phòng, nhân viên bảo vệ, người cung cấp thức ăn và đồ uống, nhân viên vệ sinh, nhân viên hướng dẫn chỗ ngồi và những người lao động khác, hàng trăm người sẽ được Viện hàn lâm tạo công ăn việc làm, lao động nặng nhọc với thù lao rẻ mạt, vô hình nhưng rất thiết yếu, để giúp cỗ máy ước mơ lớn nhất thế giới – Hollywood – vận hành dễ dàng hơn.

Vài giờ trong khuôn khổ lễ trao giải, những người lao động ở nơi khuất tầm mắt như những gia tinh Hogwarts vô danh, thầm lặng, không có cá tính, trong khi các thành viên Viện hàn lâm vui vẻ trong buổi sinh hoạt thường niên của câu lạc bộ các quí ông lịch lãm, nơi họ trao các giải thưởng, cơ hội, tiền bạc, danh tiếng và sức ảnh hưởng cho nhau.

Tượng Oscar là biểu trưng nam giới

Nhưng ít ra, nhân viên phục vụ phòng và nhân viên vệ sinh có mặt ở đó. Các biên kịch, đạo diễn, diễn viên, nhà quay phim, nhà soạn nhạc và nhà sản xuất da màu thậm chí không ở trong khán phòng. Họ không được mời tham gia câu lạc bộ trên. Hay chúng ta nên gọi đó là một hệ thống. Hoặc hãy gọi ra đúng bản chất: chế độ nam quyền tư bản da trắng.

Tượng Oscar là một người đàn ông da trắng mạ vàng cầm thanh kiếm – về cơ bản là một biểu tượng nam giới nắm giữ một biểu tượng nam giới. Năm nay anh ta đặc biệt sáng bóng hơn vì tất cả các đề cử Đạo diễn, Biên kịch, Kịch bản chuyển thể và Nhạc nền hay nhất đều là đàn ông da trắng. Tất cả các đề cử Nam diễn viên xuất sắc nhất và Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất là đàn ông da trắng. Bảy trong tám đề cử Phim hay nhất kể rằng làm quý ông da trắng thiên tài, hưởng đặc quyền thật khó lắm thay. Các đạo diễn của tất cả các đề cử Phim tiếng nước ngoài hay nhất là đàn ông. Tất cả các đạo diễn phim tài liệu – trừ Laura Poitras với Citizenfour – là đàn ông. Trong hạng mục Phim hay nhất, bảy phim do đàn ông da trắng đạo diễn; bộ phim thứ tám, Selma, do một phụ nữ da đen chỉ đạo – Ava DuVernay, bị từ chối ở hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất.

Các đề cử diễn xuất năm nay đều là người da trắng

Unbroken, do Angelina Jolie đạo diễn, vắng bóng ở các hạng mục chính, dù được đề cử quay phim cùng hai đề cử về âm thanh. Kỳ lạ, vì Jolie là một tài năng lớn, bộ phim đầu tay của cô mang tựa đề In The Land of Blood and Honey là tác phẩm kiên định, nghiêm túc, xúc cảm dữ dội, quyết liệt đòi quyền bình đẳng cho phụ nữ, nói về đàn ông bạo lực tình dục trong thời chiến.

Trong khi nam giới là những thiên tài khốn khổ, những tên khốn chỉ trích gay gắt, các nữ diễn viên được đề cử diễn xuất xuất sắc nhất phải vào vai nạn nhân, những người nếm trải cay đắng hay những quái vật. Felicity Jones vào vai người bạn đời nhỏ bé, lặng lẽ của Stephen Hawking. Julianne Moore (Still Alice) bị bệnh Alzheimer, Reese Witherspoon (Wild) bị mất người thân, còn Marion Cotillard (Two Days One Night) sống bần hàn. Rosamund Pike là mụ đàn bà hiểm ác trong một trong những bộ phim chán ghét nữ giới nhất, chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết chán ghét nữ giới mang tựa đề Gone Girl. Và tất cả các đề cử Nữ diễn viên xuất sắc nhất và Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất đều là người da trắng.

Rosamund Pike trong phim Gone Girl

Tác giả bài viết không lấy làm ngạc nhiên. Một bài trong loạt nghiên cứu “Diversity Gap” của Lee & Low Books đã chỉ ra, xét trên 85 năm giải Oscar (1927-2012), trong số các đề cử, 98% nhà sản xuất, 98% biên kịch, 88% diễn viên là người da trắng; 99% đạo diễn đoạt giải là nam giới. Các thành viên bầu chọn Oscar – những người trong ngành và chuyên gia điện ảnh kỳ cựu – bao gồm 94% người da trắng và 77% nam giới. Một chuyển biến quan trọng từng được kỳ vọng vào năm 2002, khi Halle Berry đoạt giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất khi vào vai một phụ nữ chịu đựng đau khổ trong Monster’s Ball. Điều đó không xảy ra. Năm ngoái được cho là chuyển biến quan trọng khi Lupita Nyong’o được trao giải Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất cho vai diễn một phụ nữ khổ sở trong 12 Years a Slave, Steve McQueen được tán dương vì chỉ đạo cho cô, còn Barkhad Abdi được đề cử Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất với vai cướp biển Somali trong phim Captain Phillips.

Julianne Moore trong phim Still Alice

Nạn nhân và kẻ phản diện: đó là điều chúng ta nhận được sao? Ấy là, khi chúng ta nhận được điều gì đó, khi chúng ta hữu hình chút xíu. Đó là điều Hollywood nghĩ về chúng ta sao: giỏi đóng vai nô lệ bị hãm hiếp, đánh đập, những người đau khổ đáng thương hại. Nhưng họ không cho rằng chúng ta có năng lực viết kịch bản, đạo diễn, biên tập, soạn nhạc và sản xuất phim? Họ không muốn chúng ta làm về âm thanh, ánh sáng hay động vào dây cáp. Hollywood chiếu phim của họ khắp nơi trên thế giới. Họ mong phụ nữ da màu ngồi đó, trả giá để giúp ích cho thành công của đàn ông da trắng và xem phim kể rằng đàn ông da trắng cuốn hút biết bao, thống khổ biết bao, và phức tạp biết bao.

Sau đó họ thu lời và chia chác giữa những người đàn ông da trắng, hiểu rằng sự công nhận Oscar sẽ dẫn tới sự phất lên đầy vẻ vang – một đỉnh cao, nếu bạn đạt được – trong sự nghiệp của đàn ông da trắng.

Tác giả bài viết ước mình có thể chĩa ngón tay giữa về phía Hollywood nhưng họ đã đi trước một bước và dí ngón tay vào chúng ta rồi.

5 điều rút ra từ đề cử Oscar 2015

(Theo chiều kim đồng hồ từ phía trên, bên trái) Các đề cử Oscar Phim hay nhất 2015: The Imitation Game, Boyhood, American Sniper, Selma, The Theory Of Everything, The Grand Budapest Hotel, Whiplash và Birdman

Birdman cất cánh. The Imitation Game giải mã. The Grand Budapest Hotel làm ăn phát đạt.

Nhưng không phải tất cả các bộ phim được kính nể đều thành công tại buổi công bố đề cử Oscar hôm 15/1 vừa qua.

Dưới đây là năm điều tác giả bài viết nghiệm ra:

1. 50 năm sau sự kiện được bộ phim khắc họa, Selma (một lần nữa) là điểm nóng

Bộ phim rất được khen ngợi kể về thời kỳ then chốt trong phong trào dân quyền, có David Oyelowo vào vai chính Đức thánh Martin Luther King Jr., do gương mặt tương đối mới Ava DuVernay đạo diễn. Đặc biệt, cả Oyelowo và DuVernay đều được tán dương, nhưng khi các đề cử Oscar được công bố, cả hai người bị gạt ra. Selma rốt cuộc chỉ được hai đề cử: Phim hay nhất và Ca khúc trong phim hay nhất.

Cư dân mạng, chú ý tới sự thiếu đa dạng trong các hạng mục về diễn xuất và đạo diễn, phản ứng với thái độ khinh thường.

David Oyowelo (giữa) vào vai Martin Luther King Jr., trong phim Selma

Selma bị chỉ trích về cách bộ phim miêu tả một vài khía cạnh lịch sử - nhất là vai trò của Tổng thống Lyndon B. Johnson – song với tư cách một bộ phim, các bình luận rất tích cực, với 99% tán thành trên trang web Rotten Tomatoes.

Nhận thấy các đề cử đạo diễn khác không bị trừng phạt vì những sai sót trong tác phẩm, cây bút Scott Mendelson của tờ Forbes viết, “So với các đồng nghiệp của cô, DuVernay có lẽ là người cần hơn hết sự công nhận Oscar làm lợi thế.” Anh nói thêm, tỏ rõ thái độ, “Tôi tức giận vì một trong những bộ phim hay nhất năm bị phỉ báng và sự phỉ báng đó có vẻ hữu hiệu.”

Tuy nhiên Common, nhận đề cử Ca khúc trong phim hay nhất với Selma, nhìn nhận vấn đề một cách mềm mỏng.

“Tôi tin khi mọi người bầu chọn, họ có quan điểm riêng, họ có suy nghĩ riêng về điều mà họ cho là đúng đắn, và chúng ta phải thông cảm, đây là bầu chọn,” anh nói với CNN. “Tôi muốn nói, dù chúng ta mang màu da gì, hãy tiếp tục thực hiện các tác phẩm chất lượng và tôi tin rằng cuối cùng, nỗ lực sẽ được công nhận.”

2. Tăng sự phân biệt giữa phim bom tấn và phim kinh phí thấp

Cảnh trong phim Interstellar

Với danh sách đề cử Phim hay nhất tăng lên, nhiều thành công phòng vé – các bộ phim kiếm được từ 100 triệu đôla trở lên ở Mỹ – vươn tới đẳng cấp Oscar trong những năm gần đây. Tuy nhiên, trong số tám đề cử năm nay, phim đạt doanh thu cao nhất tại Mỹ là The Grand Budapest Hotel, ra rạp vào tháng 3 và chỉ thu về 59 triệu đôla.

Những phim ăn khách như Gone Girl, Into the Woods, Unbroken và Interstellar, dù đều được cân nhắc khả năng đoạt giải, không lọt vào danh sách chung cuộc của Viện hàn lâm. (Phải thừa nhận rằng, một số đề cử vừa mới phát hành, nên doanh thu phòng vé của những bộ phim đó có thể tăng đáng kể.)

Bản thân cây bút điện ảnh của tờ Los Angeles Times Steve Zeitchik cũng bất ngờ vì nhiều phim bom tấn không lọt vào danh sách đề cử.

“Viện hàn lâm có lẽ nghĩ lại và tự hỏi, chúng ta đã đạt được điều chúng ta mong muốn bằng cách mở rộng danh sách đề cử hay chưa?” Anh nói. “Sự thật là không Gone Girl, không Unbroken, không Interstellar, chắc chắn gây chú ý trên bản danh sách của Viện hàn lâm vốn dự định bao gồm các bộ phim loại đó.”

3. Một điểm cho những lão làng

Meryl Streep trong phim Into the Woods

Đúng là có vài gương mặt mới ở Oscar, bao gồm Benedict Cumberbatch, Eddie Redmayne, Rosamund Pike, Emma Stone và Felicity Jones. Và mặc dù Steve Carell và Michael Keaton là những diễn viên có vị thế, họ chưa bao giờ được đề cử Oscar.

Nhưng các đề cử nhan nhản những cái tên quen thuộc, vài người trong đó gây bất ngờ cho các quan sát viên.

Robert Duvall, 84 tuổi, hiện tại là đề cử nam diễn viên phụ xuất sắc nhất lớn tuổi nhất từ trước đến nay, nhận đề cử thứ bảy của ông. Julianne Moore nay đã được năm đề cử. Bradley Cooper được đề cử năm thứ ba liên tiếp. Clint Eastwood, dù không được đề cử Đạo diễn xuất sắc nhất, được công nhận thông qua American Sniper, tác phẩm của ông được sáu đề cử (bao gồm đề cử của Bradley Cooper).

Còn Meryl Streep, như mọi khi, bản thân bà là một đẳng cấp. Đề cử cho vai diễn phù thủy trong Into the Woods là đề cử thứ 19 cả thảy, kéo dài kỷ lục của chính bà. Đề cử này xứng đáng không? Đó là một cuộc thảo luận hoàn toàn khác.

4. Chú ý tới Budapest và Whiplash

Cảnh trong phim Whiplash

Birdman và Boyhood đã đọ sức suốt mùa giải. Tình hình sẽ không khác trong buổi tối Oscar: Mặc dù Birdman được nhiều đề cử hơn, Boyhood được số đông kỳ vọng đoạt giải.

Nhưng trong một bất ngờ nhẹ, The Grand Budapest Hotel vẫn là nằm trong cuộc thảo luận dù phát hành từ 10 tháng trước (thực ra là ngay sau lễ trao giải Oscar 2014), tiếp tục gây dựng thế lực, bao gồm chiến thắng Phim hài kịch/nhạc kịch hay nhất tại giải Quả cầu vàng. Wes Anderson cuối cùng được một đề cử về đạo diễn, và tác phẩm sở hữu sự nghiêm túc có thể khiến The Grand Budapest Hotel trở thành lựa chọn thứ hai phổ biến của các thành viên bầu chọn Oscar, bất chấp vẻ hài hước của bộ phim.

Whiplash gần như chắc chắn không đoạt giải Phim hay nhất, nhưng các đề cử dành cho quán quân Sundance kể về một giáo viên âm nhạc đầy nhiệt huyết và sinh viên ích kỷ của ông là thành tựu nỗ lực của bản thân họ trong hoàn cảnh kinh phí ít ỏi và phát hành hạn chế. Damian Chazelle, đang thực hiện một bộ phim âm nhạc khác (với sự tham gia của diễn viên chính trong Whiplash Miles Teller và Emma Watson), sẽ là cái tên đáng theo dõi, còn J.K. Simmons có thể sớm trở thành người lồng tiếng quảng cáo kẹo M&M được kính trọng nhất trong lịch sử.

5. Lego thất bại

Bức tượng Oscar bằng lego của Philip Lord

Bên cạnh cú sốc Selma, có lẽ bất ngờ lớn nhất ngày 15/1 vừa qua là sự lạnh nhạt dành cho The Lego Movie. Những tưởng là hai giờ sắp xếp sản phẩm, nhưng thay vào đó là một bộ phim tài tình, vui vẻ về nhu cầu được yêu thương và ở bên cạnh những người mà bạn yêu thương, tác phẩm được nhiều người hy vọng được đề cử Phim hoạt hình hay nhất – và có thể cả trong hạng mục kịch bản nữa. Thế nhưng phim chỉ được một đề cử, cho ca khúc Everything Is Awesome.

Zeitchik băn khoăn phải chăng bộ phim quá tân thời cho vị trí đó.

“Cảm giác người bầu chọn bảo thủ hoặc nghiêm túc hơn sẽ không mặn mà lắm với bộ phim này,” anh nói. “Tôi nghĩ có một lực lượng trong ngành (hoạt hình) có thể cảm thấy bộ phim hơi quá tân tiến.”

Tuy nhiên đồng đạo diễn, đồng biên kịch kiêm đồng sản xuất The Lego Movie Philip Lord sẽ không bị từ chối. Anh đưa lên mạng bức ảnh tượng Oscar xếp từ lego.



Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi