• Kiếp phù du của thế hệ diễn viên trẻ Hollywood hiện nay

• Thành công hay hỏng bét: những ngôi sao nhí ngày đó và bây giờ

Nhưng một ngôi sao trở thành một diễn viên lại là điều còn hiếm xảy ra hơn nữa. Và có thể điều này không mang lại thêm tiền tài cho diễn viên, nhưng có những lợi ích cho khán giả.

Trong phim 42, Harrison Ford, ngôi sao điện ảnh, như trút bỏ những tấm áo nặng nề của giới giải trí để trở thành Harrison Ford, diễn viên. Trong Mud, diễn viên đẹp trai nhưng trước kia rỗng tuếch tiếp tục quá trình biến hóa của mình thành một diễn viên phụ chân chính.

Harrison Ford trong 42

Cả hai đều đang mở ra những chương mới hấp dẫn cho sự nghiệp của mình. Cùng lúc đó, cũng có những diễn viên đi ngược lại, bắt đầu với những vai diễn nặng về tâm lý nhân vật rồi mới dần trở thành ngôi sao, dù họ có muốn hay không.

James Gandolfini giờ có quyền đòi thù lao kha khá, và có thể dễ dàng có được những vai diễn như trong phim nhỏ Down the Shore nhưng trong nhiều năm, anh là một diễn viên lận đận, khó khăn lắm mới có được vai diễn, đến khi phim truyền hình The Sopranos biến ánh mắt lạnh lùng của anh trở thành một biểu tượng.

Annette Bening lật đi lật lại giữa hai vai trò, di chuyển nhẹ nhàng từ những phim cần sức mạnh của ngôi sao như The American President (hay phim sắp tới, Girl Most Likely) sang những phim với tâm lý nhân vật phức tạp hơn như The Grifters và The Kids Are Alright.

Nhưng là một diễn viên, hay một ngôi sao, đều là những công việc khác nhau, cần kỹ năng khác nhau. Nếu một người phải khó khăn lắm mới thành thạo được một việc, thì việc có thể giỏi cả hai còn khó hơn.

Tên tuổi được mong đợi

Tất nhiên, các ngôi sao cần các bộ phim. Nhưng trong một thời gian dài, các bộ phim hoạt động tốt mà không cần ngôi sao.

Trong thập kỷ đầu iên, chính các bộ phim – hình ảnh tàu đi vào bến, đám đông trên đường – chính là ngôi sao. Nhưng dần dần, màn trình diễn “hình ảnh động” cần nhiều hơn là đơn thuần những hình ảnh đang chuyển động.

Khán giả muốn xem những câu chuyện, kể cả khi chỉ dài vài phút, và con người được đẩy ra trước máy qua để diễn xuất. Họ thường không được ghi nhận tên tuổi gì cả. (Và với sự đánh giá thấp phim ảnh ngày đó, chắc họ cũng không muốn được ghi nhận).

Rồi đến năm 1910, một cô gái chỉ được biết đến với tên Biograph Girl chuyển hãng phim quản lý, và ký hợp đồng với Independent Moving Picture Company của Fort Lee. Họ không chỉ đổi tên cho cô thành IMP Girl mà còn cho cả thế giới biết tên thật của cô - Florence Lawrence.

Florence Lawrence

Chỉ như thế thôi, và khái niệm ngôi sao đã được sinh ra.

Và cũng chỉ cần thế mà những nghệ sĩ này trở thành thần tượng. Ban đầu, họ chỉ là những týp nhân vật đơn giản: kẻ côn đồ (Douglas Fairbanks), chàng cao bồi trầm lặng (William S. Hart), cô gái ngây thơ (Mary Pickford), cô vũ nữ (Clara Bow), kẻ cám dỗ (Rudolph Valentino).

Nhưng khi phim có tiếng cho phép những diễn viên này được nói trên phim, tính cách các nhân vật của họ cũng trở nên phức tạp hơn. Những ngôi sao thành công nhất tìm được những nhân vật có thể được thông cảm tức thì nhưng vẫn có thể được thể hiện theo cách riêng của từng diễn viên.

Kể cả những vai nam cũng có những nét riêng. Hình ảnh trong phim của James Cagney là một kẻ sống sót, thông thạo lối sống đường phố với tính cách mỉa mai trong khi John Garfield là đứa trẻ lớn lên trong khu ổ chuột đầy đa nghi. Một Humphrey Bogart khi bị thương luôn giữ sự lạc quan của mình nhưng Robert Mitchum mệt mỏi lại không thèm bám lấy sự sống.

Các nữ diễn viên cũng tìm được chỗ đứng của mình. Katharine Hepburn thường đóng những vai kiêu ngạo, khỏe khoắn. Bette Davis hay vào vai những cô gái cô đơn nhưng tính cách mạnh mẽ. Canny Joan Crawford chuyển từ đóng những cô gái trẻ tuổi quyến rũ sang đóng những bà nội trợ đau khổ.

Tất nhiên, nhiều trong số các diễn viên này từng tỏa sáng trong những vai đa dạng. Nhưng cũng không quá đa dạng. Kể cả trong những phim nhạc kịch, Cagney hay mang một vẻ kiêu ngạo hay Hepburn có một sự yêu kiều quen thuộc. Họ là những diễn viên vĩ đại nhưng họ vẫn giữ được mặt ngôi sao của mình, và tạo ra những nhân vật trong những khuôn khổ tính cách mà họ và những khán giả hâm mộ họ đã tạo ra.

Hệ thống ngôi sao của các hãng phim sụp đổ vào thập kỷ 60, khái niệm ngôi sao điện ảnh vẫn còn. Họ cũng biết tạo nhiều lợi ích cho sự nghiệp của mình bằng cách tạo ra những tính cách đặc trưng cho bản thân.

Katharine Hepburn

Chính vì thế mà Bruce Willis là hình ảnh của anh chàng đến từ New Jersey, tài giỏi và luôn nhếch mép cười, không chịu được sự vô vị của người xung quanh. Will Ferrell là tên ngốc kiêu ngạo luôn nghĩ mình thông minh. Emma Stone là cô gái hài hước, thông minh nhưng lại hay buột miệng nói những điều trước khi suy nghĩ. Kristen Stewart luôn trông ủ rũ, đảo mắt và tự hỏi khi nào thì người đứng cạnh mới ngậm miệng lại cho cô nhờ.

Họ biết người hâm mộ họ muốn họ như thế nào. Họ cũng biết chỉ cần họ thỉnh thoảng vượt quá những kỳ vọng đó, như McConaughey đẹp trai trở nên hư hỏng trong Mud, hay anh hùng hành động Ford vào vai một ông bố hay càu nhàu, bụng phệ trong 42 – là họ có thể thêm điểm diễn viên cho bản thân và làm mới sự nghiệp của mình.

Nhưng họ từng là các ngôi sao, và sẽ luôn là những ngôi sao.

Tất cả đều là diễn

Kể cả khi Hollywood tạo ra công việc “ngôi sao điện ảnh”, những diễn viên chuyên nghiệp có uy tín muốn giữ khoảng cách với cụm từ này.

Nhưng dần dần, lời hứa hẹn nổi tiếng và tiền thù lao cao hơn cũng lôi kéo được vài người. Vào năm 1900, Sarah Bernhardt xuất hiện trong một trích đoạn Hamlet, trong vai chính. James O'Neill quay bộ phim dựa theo vở kịch làm nên tên tuổi ông The Count of Monte Cristo vào năm 1913; vào năm 1916, William Gillette xuất hiện trong vai Sherlock Holmes, tạo nên lịch sử sự nghiệp cho bản thân.

William Gillette trong vai Sherlock Holmes

Trong số các diễn viên gạo cội của sân khấu, chính John Barrymore là người đầu tiên nhận ra rằng điện ảnh không chỉ là cách để chụp lại những vai diễn sân khấu, mà còn có thể tạo ra những vai diễn mới, khi máy quay có thể cho tất cả khán giả được ngồi hàng ghế đầu, và bạn không phải diễn sao để cho người ngồi trên cao vẫn có thể nghe được. Nhưng không phải ai cũng học được tốt cách diễn xuất này.

Tuy vậy, Hollywood những ngày đầu vẫn tìm được những người có thể diễn mà không cần những động tác cường điệu hay những mẫu nhân vật quen thuộc. Spencer Tracy có thể đóng vai mục sư, hay tội phạm, hay phóng viên, hay công nhân mỏ than, hay kỹ sư. Diễn viên có thể trở thành những con tắc kè, và bất kể họ nổi tiếng đến đâu, trước hết họ vẫn là diễn viên.

Nhiều người bắt đầu đi theo con đường nghệ thuật này, nhất là sau chiến tranh, nhiều người lính trở về dùng tiền hỗ trợ từ chính phủ để học diễn xuất.

Montgomery Clift là một trong những người đầu tiên có được sự đột phá trở thành ngôi sao, sau đó là Marlon Brando và rồi James Dean; mỗi người trở nên nổi tiếng với hình ảnh trên các tạp chí và tính cách đặc trưng riêng: Clift là anh chàng tâm lý, Dean là kẻ nổi loạn, Brando là biểu tượng tình dục.

Nhưng kể cả sau khi thành sao, họ vẫn là những diễn viên, tránh những vai diễn trùng lặp.

Trong khi nỗ lực của Clift và Dean bị hoãn bởi bi kịch, Brando vẫn tiếp tục. Trong khi On the Waterfront và A Streetcar Named Desire có thể biến hình ảnh anh thành kẻ vô học, anh chuyển sang đóng Julius Caesar, và rồi nhiều vai diễn đa dạng khác, gồm một tay đua xe máy, một người làm cách mạng, một hoàng đế, một tên xã hội đen. Và đó chỉ mới là thập niên 1950.

Marlon Brando (bên phải) trong A Streetcar Named Desire

Những diễn viên nghiêm túc khác tiếp tục đến với điện ảnh - Robert Redford, Jack Nicholson, Jane Fonda — với ước muốn tìm hiểu nghệ thuật hơn là trở nên nổi tiếng. Nhưng cũng có người thành sao quá nhanh và thấy khó khăn khi đi tìm hình ảnh “diễn viên” cho bản thân. Khi khán giả đã cho rằng một người chỉ là biểu tượng tình dục, thì thật khó để họ nhìn mặt khác của những diễn viên đó.

Điều đó có thể tiếp tục khi hình ảnh đó là hình ảnh duy nhất.

Nhiều ngôi sao nổi tiếng quá nhanh tìm nhiều cách để được nhìn nhận một cách nghiêm túc. Những nữ diễn viên xinh đẹp như Nicole Kidman, Charlize Theron, Marion Cotillard muốn đi tìm những vai diễn xấu xí, để thoát khỏi hình ảnh của mình. Những nam diễn viên đẹp trai trốn tránh khỏi những vai nam chính. Lần cuối cùng bạn xem một phim tình cảm với Brad Pitt hay George Clooney là bao giờ?

Đường quay lại từ địa vị ngôi sao không hề dễ dàng. Paul Newman từng muốn thoát khỏi hình ảnh tạp chí của mình bằng cách đóng phim Hud, trong một vai phản diện khó ưa, nhưng khán giả vẫn thích anh. Sau đó, anh đi tìm những vai diễn nghiện ngập thô bỉ. Cuối cùng anh cũng có được hình ảnh diễn viên mới, dù ánh lấp lánh của một ngôi sao vẫn còn đằng sau.

Ben Affleck kém may mắn hơn. Diễn viên điển trai này diễn hay trong những phim đầu với quy mô nhỏ như Chasing Amy và Good Will Hunting, rồi sau đó Changing Lanes và Hollywoodland cho thấy anh có thể đóng những thể loại phản anh hùng như Bill Holden từng làm. Hình ảnh đó có vẻ hợp với anh.

Nhưng Affleck trở thành ngôi sao quá nhanh và quá sớm, với quá nhiều lựa chọn sai lầm trong và ngoài màn ảnh. Và sau một thời gian dài nghỉ diễn, To the Wonder là một canh bạc rủi ro cao không thành công. Lúc đó anh không còn đủ uy tín để tạo tiếng nói cho nhân vật, nhưng cũng không có đủ khả năng diễn xuất để khiến nhân vật sống dậy.

Và đó có lẽ là sự khác biệt. Diễn viên tìm thấy nhân vật trong họ, trong khi ngôi sao phải tìm bản thân trong nhân vật. Diễn viên đóng tất cả các thể loại phim, ngôi sao chỉ có những thể loại sở trường.

Và Hollywood bám vào sự khác biệt này. Khán giả không nói họ sẽ đi xem hành động, giờ họ nói họ đi xem “phim mới của Tom Cruise”. Ngôi sao là thương hiệu. Họ bán vé cho phim.

Và họ cũng là những cách phân biệt khán giả. Khái niệm nam tính của bạn là giống Bogie hay Duke? Bạn thích phim hài của Tina Fey hay Adam Sandler? Có những tình bạn, hay hôn nhân, từng sụp đổ chỉ vì xung đột nhỏ hơn thế.

Tom Cruise trong Mission Impossible

Những diễn viên nghiêm túc không thể bị gò bó vào một lĩnh vực. Dù sao thì một vai đặc trưng của Meryl Streep là thế nào? Nhân vật của Sean Penn là ai? Hình ảnh đầu tiên bạn có khi nghĩ về Edward Norton hay Cate Blanchett là gì? Vai thường gặp của Leonardo DiCaprio là thế nào? Bạn có thể xếp Robert De Niro hay Daniel Day-Lewis vào thể loại nào?

Vì những diễn viên thực sự tài ba – như Dustin Hoffman hay Kate Winslet – như những dàn những dàn nhạc giao hưởng, đầy những nhạc cụ khác nhau. Những ngôi sao điện ảnh huyền thoại như Cary Grant hay Marilyn Monroe đều là những công cụ để đóng một vai diễn với những bối cảnh thay đổi vô tận.

Và thật ra, cả hai đều cần thiết cho ngành nghệ thuật – và giấc mơ khi thức – mang tên điện ảnh.



Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi