Trong buổi chụp hình lên trang bìa Tatler của Mạch Tuấn Long, nhà làm phim, diễn viên, ca sĩ và nhà sản xuất thu âm người Hồng Kông đã dám thử nghiệm làm vậy — và hơn thế nữa. Lấy chiếc mũ rơm và váy Tây Tạng từ tủ quần áo của mình, người đàn ông đa tài này đã điều khiển bối cảnh trong chiếc áo khoác phao lụa Chanel từ bộ sưu tập Métiers d’Art 2024-2025 — mặc lộn trái.

Nhà làm phim thử nghiệm Mạch Tuấn Long trên bìa tạp chí Tatler

“Nhìn chung, Chanel rất thanh lịch; nhưng nếu đàn ông mặc trang phục của hãng này, có thể kỳ quặc hơn. Khi lần đầu tiên thử [đồ], tôi quyết định muốn chấp nhận xung đột ấy,” Mạch Tuấn Long nói với Tatler.

Mạch Tuấn Long cũng tiếp cận làm phim theo tư duy phá cách như thế đó. Năm 2002 anh đột phá làng giải trí trong vai trò ca sĩ Cantopop; một thập kỷ sau, anh khuấy đảo với Rigor Mortis (2013) vang dội ảnh hưởng mãi về sau. Đảm nhiệm nhiều vai trò như đạo diễn, biên kịch và nhà sản xuất, Mạch Tuấn Long tri ân chuỗi phim cương thi Mr Vampire đã mê hoặc nền điện ảnh Hồng Kông những năm 1980. Tạo dấu ấn với kỹ thuật quay phim phi chính thống và bảng màu trầm gợi nhớ phim noir, Rigor Mortis đã tái hợp một số diễn viên từ chuỗi phim gốc trong câu chuyện về một khu chung cư nhà nước bị những sinh vật siêu nhiên ám.

Rigor Mortis tri ân chuỗi phim cương thi đã mê hoặc nền điện ảnh Hồng Kông những năm 1980 trong câu chuyện về một khu chung cư nhà nước bị những sinh vật siêu nhiên ám

Bộ phim đã giúp Mạch Tuấn Long được chú ý. Cùng với việc trình chiếu tại hơn 30 liên hoan phim bao gồm Liên hoan phim Venice và Liên hoan phim quốc tế Toronto, Rigor Mortis đã nhận được hàng loạt đề cử giải thưởng: ba của Kim Mã, bốn của Giải thưởng Điện ảnh châu Á và chín Kim Tượng (Giải thưởng Điện ảnh Hồng Kông).

Hơn một thập kỷ sau, Mạch Tuấn Long sẽ tham gia Liên hoan phim tiên phong châu Á (Asian Avant-Garde Film Festival — AAGFF) 2025. Được Chanel hỗ trợ, kỳ liên hoan lần hai này sẽ diễn ra từ ngày 30 tháng 5 đến ngày 1 tháng 6 tại M+. Đề cao các hoạt động làm phim độc lập đã định hình châu Á trong sáu thập kỷ qua, sự kiện này bao gồm chương trình chiếu phim, triển lãm, biểu diễn, tọa đàm và hội thảo xoay quanh khái niệm thời gian.

Tài trợ của Chanel là một phần trong quan hệ đối tác kéo dài ba năm với M+. Để củng cố cam kết của mình đối với các tổ chức văn hóa địa phương và nghệ thuật hình ảnh chuyển động, nhà mốt Pháp đã giúp ra mắt M+ Restored — sáng kiến ​​mang tính đột phá sẽ phục chế chín phim Làn sóng mới của Hồng Kông như Love Massacre (1981) và The System (1979). Tháng 1 năm nay, Chanel cũng đã tiếp đón nữ diễn viên người Anh Tilda Swinton và đạo diễn Hồng Kông Đường Thư Tuyền đến bảo tàng nói chuyện về quá khứ, hiện tại và tương lai của điện ảnh.

Lấy bối cảnh vịnh Đồng La phủ đầy tuyết, hậu tận thế, Sons of the Neon Night thuộc vào hàng ngũ những bộ phim tốn kém nhất trong lịch sử điện ảnh Hồng Kông

Mạch Tuấn Long tin rằng sự ủng hộ của Chanel dành cho M+ và AAGFF 2025 không chỉ dừng lại ở việc tôn vinh phim thử nghiệm. “Tôi nhận ra sự ủng hộ đó không chỉ dành cho điện ảnh. Mà là đa phương tiện, đa giác quan và phục chế phim cũ. Tôi thấy rất có ý nghĩa vì đây là cách để lưu giữ và ghi lại thời gian,” anh nói. “Tôi nghĩ [các hoạt động đa giác quan này] tác động rất lớn; giới thiệu những sáng tạo ít chính thống hơn đến với nhiều đối tượng khán giả hơn.”

Mạch Tuấn Long dành sự đánh giá cao của anh cho giải pháp phim thay thế (alternative film) vì anh tin rằng chúng không chỉ là hình thức giải trí. Đối với anh, xem một bộ phim như vậy giống như bước vào khoảng không tối đen đưa anh đến một chiều không gian mới. “Chiều không gian này chứa đựng nhiều điều chưa biết,” anh nói. “Đối với tôi, đây là phần hấp dẫn nhất của điện ảnh.”

Từ nhỏ tới lớn Mạch Tuấn Long mê phim kinh dị vì các yếu tố đen tối và khả năng tác động tâm lý con người. Phim noir, nổi bật sự tương phản u ám giữa sáng và tối, cũng thúc đẩy Mạch Tuấn Long khám phá sự kỳ lạ và cái chưa biết. “Tôi cảm thấy bóng tối thật hấp dẫn,” anh nói. “Dù hiện nay phim noir không còn là xu thế, bạn cũng không thể chỉ muốn ánh sáng mà không muốn bóng tối. Phải có âm có dương.”

Các ngôi sao kỳ cựu đảm nhận những vai diễn không ai mong đợi ở họ

Sau thành công của Rigor Mortis, người hâm mộ và các nhà đầu tư đều háo hức chờ đợi phần tiếp theo. Tuy nhiên, thay vì khuất phục trước áp lực thương mại, Mạch Tuấn Long vẫn trung thành với tiếng gọi của tâm hồn, chia sẻ với Tatler, “Có những người nói: Tôi không muốn mạo hiểm; Tôi thấy ổn với việc sao chép những gì đã mang lại thành công trong quá khứ. Nhưng đồng thời, tôi cảm thấy với tư cách người sáng tạo, con đường của bạn là khám phá và tìm ra câu trả lời của riêng mình. Bạn cần có lòng can đảm để phản bội mọi người xung quanh.”

Đối với Mạch Tuấn Long, lựa chọn đi ngược số đông đi kèm với những rào cản riêng. “Thật hấp dẫn nhưng đồng thời, cũng rất cô đơn. Khi sáng tạo, dù là vẽ tranh, trình diễn âm nhạc hay đạo diễn phim, thảy đều có chung cảm giác cô đơn này,” anh nói. Nhưng liên hoan phim sẽ mang đến cho Mạch Tuấn Long cơ hội tìm thấy niềm an ủi trong sự cô đơn của mình và nhắc nhở rằng thực sự anh không đơn độc. “Tôi vui nhất là liên hoan phim này quy tụ một nhóm người đa dạng từ khắp nơi trên thế giới.”

Mặc dù có đủ các dấu hiệu đặc trưng của một bộ phim xã hội đen hoài niệm — cảnh sát, sát thủ và hội Tam Hoàng — Mạch Tuấn Long đảm bảo bộ phim tội phạm của anh truyền tải các chủ đề sâu sắc hơn

Trong khi đi quảng bá tác phẩm đạo diễn đầu tay đó cũng chính là lúc Mạch Tuấn Long nảy ra ý tưởng cho những cảnh đầu tiên của bộ phim thứ hai — một phim tội phạm. Kịch bản Sons of the Neon Night / Phong lâm hỏa sơn là nỗ lực suốt bốn năm. Và mặc dù đã hoàn tất quay phim vào năm 2018, sự chậm trễ trong quá trình hậu kỳ do đại dịch gây ra khiến mãi đến năm nay mới công bố phát hành. Sons of the Neon Night đã được chọn trình chiếu trong hạng mục Suất chiếu nửa đêm của Cannes 2025, từ tập hợp kỷ lục 2.909 tác phẩm ứng tuyển liên hoan phim danh giá này.

Lấy bối cảnh vịnh Đồng La phủ đầy tuyết, hậu tận thế, Sons of the Neon Night thuộc vào hàng ngũ những bộ phim tốn kém nhất trong lịch sử điện ảnh Hồng Kông. Với kinh phí sản xuất hơn 50 triệu đôla Mỹ, dự án có sự tham gia của dàn diễn viên là những tên tuổi lớn trong làng điện ảnh, từ Lương Gia Huy và Lưu Thanh Vân đến Cổ Thiên Lạc và Takeshi Kaneshiro (Kim Thành Vũ). Và mặc dù có đủ các dấu hiệu đặc trưng của một bộ phim xã hội đen hoài niệm — cảnh sát, sát thủ và hội Tam Hoàng — Mạch Tuấn Long đảm bảo bộ phim tội phạm của anh truyền tải các chủ đề sâu sắc hơn. Ngoài các vấn đề liên quan đến nghiện ngập, Sons of the Neon Night đấu tranh với quan niệm Khổng giáo về lòng hiếu thảo, tuyến truyện của những cá nhân có quan hệ huyết thống và không huyết thống đan xen.

Takeshi Kaneshiro

Cách tiếp cận làm phim của Mạch Tuấn Long cũng không theo khuôn mẫu. “Vì không xuất thân từ ngành điện ảnh nên tôi không làm việc theo kiểu từng bước, từng bước, hợp lý,” anh cho biết. Tuy nhiên, anh sử dụng ‘cái sự tay ngang’ đó để thúc đẩy bản thân mở rộng ranh giới của điện ảnh Hồng Kông. Ví dụ, trong Sons of the Neon Night, Mạch Tuấn Long phải giám sát cùng lúc tới mười máy quay — gấp năm lần so với Rigor Mortis — để đưa những câu chuyện phức tạp của bộ phim vào cuộc sống. “Có lúc, tôi tưởng mình đang quay sáu bộ phim khác nhau cùng một lúc,” Mạch Tuấn Long nói. “Ở góc độ nhà làm phim, chuyện này rất sốc và là một con đường mới.”

Động lực để Mạch Tuấn Long chơi theo nhịp của mình cũng thúc đẩy anh thách thức giới hạn của dàn diễn viên. Quay phim trong hơn 140 ngày ở Hồng Kông, Trung Quốc Đại lục và Hàn Quốc, đoàn làm phim đã phải chịu đựng cái nóng oi ả lẫn nhiệt độ xuống tới âm 38 độ C. Đạo diễn cũng đảm bảo rằng các ngôi sao kỳ cựu đảm nhận những vai diễn không ai mong đợi ở họ. “Trong lúc viết [kịch bản], tôi nghĩ: khoan đã nào, trước giờ mình chưa từng thấy Takeshi Kaneshiro hay Lưu Thanh Vân như thế này, và chắc chắn chưa từng thấy Cổ Thiên Lạc như vậy. Giống như ghép lại với nhau một thứ độc nhất vô nhị,” anh nói.

Trong Sons of the Neon Night, Mạch Tuấn Long phải giám sát cùng một lúc tới mười máy quay để đưa những câu chuyện phức tạp của bộ phim vào cuộc sống

Để giúp họ nhập vai, Mạch Tuấn Long đề ra một quy tắc khác thường: đến lần thứ tư gặp anh, các diễn viên phải nhập vai nhân vật của họ trong mọi khía cạnh, từ cử chỉ cho đến đôi tất dưới chân. Đối với Mạch Tuấn Long, đây không phải là kiểm soát mà là xây dựng lòng tin. “Có thể họ nghĩ đi tất gì không quan trọng nhưng tôi nghĩ mức độ quan tâm này sẽ xây dựng lòng tin. Theo nghĩa nào đó, họ phải tin tưởng tôi. Trong thế giới xa lạ mà chúng tôi đang tạo ra, tôi là người duy nhất đã từng ở đó. Nếu đến chính tôi mà còn không tin tưởng, thì làm sao cả bọn có thể khám phá,” anh nói.

Mạch Tuấn Long đã tìm đến một người tiên phong khác trong ngành cho nhạc phim: nhà soạn nhạc, nhà sản xuất thu âm và nghệ sĩ chơi đàn phím người Nhật Ryuichi Sakamoto quá cố. Trong phiên làm việc sáu tiếng đồng hồ tại một phòng khách sạn ở Tokyo, bộ đôi này đã nghĩ ra nhạc nền cho những cảnh cuối của bộ phim; bản nhạc ấy sẽ là một trong những bản nhạc cuối cùng của Sakamoto trước khi ông qua đời vào tháng 3 năm 2023. “Phiên làm việc đó thật kỳ diệu,” Mạch Tuấn Long nói. “Có lẽ vì chúng tôi tôn trọng khoảnh khắc sáng tạo thuần khiết vô cùng thiêng liêng đó, chúng tôi không muốn có sự xao nhãng từ bên ngoài nên không mang theo điện thoại hay chụp ảnh. Chúng tôi đã đi đến thấu cảm chung; không cần người khác để có được điều đó.”

Lưu Thanh Vân

Nhà làm phim này kiên định với niềm tin rằng một tác phẩm thường sống lâu hơn người sáng tạo ra nó. “Dù là 300 năm sau hay 500 năm sau, sẽ có một loại hiệu ứng cánh bướm nào đó, dù tôi không bao giờ biết chắc được,” anh nói. “Tôi ủng hộ tác phẩm của mình. Tôi tự hào về nó. Điều tôi có thể làm là mang lại cho tác phẩm của mình cuộc sống riêng và để nó tiếp tục sống. [Dù] thành công hay không, cũng tốt cả .”

Sáng tạo điện ảnh của Mạch Tuấn Long có thể siêu thực và mang tính đối trọng về văn hóa nhưng lời khuyên của anh dành cho những nhà làm phim độc lập đầy tham vọng lại thực tế đáng ngạc nhiên. “Tôi tin rằng mỗi trò chơi đều có bộ quy tắc riêng. Theo tôi, bạn phải học các quy tắc đã rồi mới có thể phá vỡ chúng. Nhưng phá vỡ [các quy tắc] không phải là câu trả lời: bạn cũng phải xây dựng lại quy tắc.”

Bất chấp những chiến thắng của mình, Mạch Tuấn Long thừa nhận là đi theo con đường chưa ai đi nói dễ hơn làm. Đối với anh, đó là quá trình tiến hóa liên tục, có nghĩa là ngay cả Sons of the Neon Night cũng không còn đại diện cho con người anh hôm nay.

Để giúp họ nhập vai, Mạch Tuấn Long đề ra một quy tắc khác thường: đến lần thứ tư gặp anh, các diễn viên phải nhập vai nhân vật của họ trong mọi khía cạnh, từ cử chỉ cho đến đôi tất dưới chân. Ảnh: trừ trái qua Lương Gia Huy, Mạch Tuấn Long và Kim Thành Vũ trên trường quay

“Cần phải tìm ra nhiều chi tiết để khám phá nội tâm đích thực trong con người mình,” anh nói. “Đấy mới là điều quan trọng nhất.”