Hai tuần có thể tạo ra khác biệt gì. Khi tháng 8 sắp kết thúc, và cùng với đó là mùa hè năm 2021 uổng phí, hỗn loạn ngự trị và tinh thần chạm sàn trong ngành công nghiệp điện ảnh.

Lupita Nyong’o tại buổi ra mắt Candyman ở Atalanta, Georgia ngày 15/8/2021

Đối với Hollywood và nước Mỹ nói chung, mùa hè nóng bỏng rực rỡ mà mọi người hình dung chưa bao giờ thành hiện thực. Thay vào đó, việc tiêm chủng chững lại, biến chủng delta tăng vọt và doanh thu phòng vé chưa đến một nửa tổng số doanh thu của mùa hè 2019.

Ngay cả bộ phim có doanh thu cao nhất của mùa hè, Black Widow, cũng bị coi là một sự thất vọng, và đến khi sắp phát hành bộ phim tiếp theo của Marvel, có cảm giác rộng khắp rằng mùa thu năm nay sẽ rất tệ hại như mùa thu năm ngoái — phim bom tấn đã hiếm lại còn hoãn phát hành, và niềm hy vọng phục hồi doanh thu phòng vé lại héo hon. Paramount chớp thời cơ đầu tiên, đẩy Top Gun: Maverick sang năm 2022, rồi đồn đoán râm ran là Venom: Let There Be Carnage của Sony sẽ theo sau, trong khi các hãng phim tập hợp chung lời kêu gọi “Màn ảnh rộng đã trở lại!” bắt đầu biến thành “Đợi sang năm sau đi nhé!” Sau một năm rưỡi COVID, Hollywood vẫn đang cố gắng tìm kiếm một người hùng.

Thế rồi người hùng của Hollywood đã xuất hiện. Shang-Chi và Huyền thoại Thập Nhẫn của Marvel đã phá vỡ dự đoán phòng vé với doanh thu mở màn 75 triệu đôla, bộ phim ra mắt trong đại dịch tốt thứ hai (sau Black Widow) và là bộ phim mở màn vào cuối tuần Lễ Lao động tốt nhất từ trước đến nay.

Shang-Chi đã đưa mùa hè đến với một thành công phi thường

Thực tế, bạn có thể nghe thấy tiếng thở dài của Hollywood: Ngay cả trước khi có những con số cuối cùng cho một kỳ cuối tuần dài (Shang-Chi kiếm thêm gần 20 triệu đôla vào thứ hai kế đó), Sony đã thông báo Venom thực sự dịch chuyển — nhưng là tiến lên, chứ không lùi lại, với ngày phát hành được ấn định là 1 tháng 10. Cuối tuần đó, Disney, công ty đã trải qua năm 2021 đưa các tựa phim lớn nhất của họ ra rạp và trên Disney+ cùng lúc, đã thông báo dàn phim mùa thu của họ sẽ chỉ chiếu rạp, như Shang-Chi.

Nhà phân tích truyền thông cấp cao Paul Dergarabedian của Comscore cho biết: “Shang-Chi đã đưa mùa hè đến với một thành công phi thường. Kỳ cuối tuần Lễ Lao động là vùng đất chưa được thăm dò, vốn thường là một kỳ cuối tuần rất trì trệ. Tôi nghĩ bộ phim này chứng minh rằng có một sự thay đổi địa chấn có lợi cho một phim phát hành rạp trước, như truyền thống.”

Nhưng đỉnh cao đó, và niềm tin mà các hãng phim thể hiện sau đó, là dấu hiệu cho một mùa hè hỗn loạn phản ánh một ngành công nghiệp điện ảnh đang trong chìm đắm trong lộn xộn. Ngành kinh doanh điện ảnh đang biến đổi trước mắt chúng ta, vật lộn với một loại virus chết người sẽ không biến đi đâu hết, các cuộc chiến phát trực tuyến đặt cược cao và sự bất định rộng khắp về việc một bản phát hành thành công ngày nay phải có những phẩm chất gì. Không ai hoàn toàn biết chắc “bình thường mới” sẽ như thế nào, ngay cả khi nhiều người trong cuộc ở Hollywood lạc quan về mùa phim mùa thu sắp tới. Như hai tuần qua đã chứng minh, cảnh quan hiện tại có thể khác hẳn đi trong một khoảng thời gian rất ngắn.

F9 đạt doanh thu 70 triệu USD mở màn trước khi tăng lên con số 172 triệu USD ở Bắc Mỹ

Tom Rothman, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Tập đoàn Điện ảnh Sony cho biết: “Hiện tại chúng tôi rất linh hoạt. Trước kia, bạn chọn một ngày trước hai năm và không dời chuyển bất cứ giá nào. Nhưng bây giờ có động tĩnh gì là nhích ngay. Đưa Venom lên sớm hơn, chỉ ba tuần trước ngày phát hành đã định, là chưa từng có.”

“Venom cho bạn thấy mọi hãng phim đang xem xét thị trường và nghiên cứu xem mọi hãng khác đang làm gì,” Dergarabedian nói.

Jeff Bock, chuyên gia phân tích phòng vé cấp cao tại Exhibitor Relations bổ sung, “Chúng ta vẫn đang ở trong tâm bão. Tất cả các mảng đang dời chuyển lúc này, bởi thế bạn sẽ thấy đủ loại tùy chọn khác nhau và ngày phát hành thay đổi chỉ vài tuần. Đó là bình thường mới, thật không may: Không có gì bất khả xâm phạm nữa, mọi thứ đều được viết bằng bút chì.”

Mùa hè có một khởi đầu đầy hứa hẹn ở kỳ cuối tuần Memorial Day, khi A Quiet Place Part II ghi được ba ngày hốt đậm nhất trong kỷ nguyên COVID với 47 triệu đôla, cuối cùng thu về hơn 100 triệu đôla, trở thành bộ phim đầu tiên làm được như vậy kể từ khi đại dịch bắt đầu.

A Quiet Place Part II trở thành bộ phim đầu tiên thu hơn 100 triệu đôla kể từ khi đại dịch bắt đầu

Một tháng sau, F9 đạt doanh thu 70 triệu USD mở màn trước khi tăng lên con số 172 triệu USD ở Bắc Mỹ và hơn 700 triệu USD trên toàn thế giới. Hai tuần sau, Black Widow, phim Marvel đầu tiên ra rạp sau hai năm, lại phá kỷ lục mở màn đại dịch với 80 triệu USD. Bất chấp việc bộ phim được phát hành đồng thời trên Disney+, có vẻ như sự lạc quan của Hollywood đã được chứng thực: Màn ảnh rộng đã thực sự trở lại.

Nhưng tình hình Black Widow thay đổi với tốc độ chóng mặt. Bộ phim bom tấn có mức giảm cuối tuần thứ hai lớn nhất trong lịch sử MCU (67%) và tiếp tục giảm mạnh trong tháng 7, thu về chỉ 6,4 triệu USD trong tuần thứ tư. Nó không bao giờ đứng đầu bảng xếp hạng phòng vé lần nào nữa, và bị xóa sổ rộng rãi như một nỗi thất vọng, kể cả khi trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất Bắc Mỹ thời đại COVID. Trên toàn thế giới, Black Widow thu chưa đến 400 triệu USD, tổng doanh thu thấp nhất cho một phim Marvel kể từ sau Captain America: The First Avenger năm 2011.

Rõ ràng chiến lược “Premier Access” của Disney đã làm hỏng triển vọng phòng vé của Black Widow, vì cung cấp cho khán giả một giải pháp thay thế cho rạp chiếu lẫn tạo điều kiện vi phạm bản quyền tràn lan. (Hiệp hội các chủ rạp quốc gia cũng nói như vậy trong một tuyên bố sắc bén nhắm vào Disney khi Black Widow rớt thẳng đứng vào cuối tuần thứ hai.) Và thực sự, một mô hình rõ ràng bắt đầu xuất hiện khi so sánh các chiến lược phát hành phim mùa hè. A Quiet Place Part II, F9, Free Guy, Candyman và Shang-Chi đều chiếu độc quyền tại các rạp và vượt kỳ vọng phòng vé, trong khi Jungle Cruise, Space Jam: A New Legacy, The Suicide Squad và In the Heights — tất cả vốn có sẵn để xem tại nhà khi đang chiếu rạp — là những bộ phim gây thất vọng lớn của mùa hè.

Rõ ràng chiến lược “Premier Access” của Disney đã làm hỏng triển vọng phòng vé của Black Widow, vì cung cấp cho khán giả một giải pháp thay thế cho rạp chiếu lẫn tạo điều kiện vi phạm bản quyền tràn lan

Rothman của Sony cho biết: “Ngày càng thấy rõ rằng cửa sổ chiếu rạp độc quyền có tác dụng. Đó không phải là suy đoán nữa; đó là sự thật. Sự thật đó lại khiến người ta ngạc nhiên mới kỳ chứ.”

Greg Laemmle, giám đốc điều hành của một chuỗi rạp chiếu phim nhỏ ở Los Angeles, nói: “Dường như tốc độ sụt giảm nhanh hơn đối với những phim [phát hành rạp-trực tuyến cùng ngày] đó, giảm thẳng tuột.”

Tất nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu điều đó có quan trọng đối với các hãng phim hay không, hầu hết trong số đó đều tập trung hơn vào việc xây dựng lượng thuê bao phát trực tuyến của họ bằng mọi giá. Bất chấp những màn trình diễn ấn tượng của phim kinh dị trong mùa hè này — ngoài A Quiet Place và Candyman, The Conjuring: The Devil Made Me Do It thu về hơn 200 triệu đôla trên toàn thế giới — mới đây Universal đã chọn phát hành Halloween Kills trên Peacock và ở rạp cùng ngày.

“Hiện tại, Universal và mọi hãng phim khác trong thị trấn muốn điều chỉnh lại và tìm cách đẩy dịch vụ phát trực tuyến của họ trong khi thả nổi doanh thu phòng vé,” Bock nói. “Các hãng phim đang suy nghĩ dài hạn, đó là lý do tại sao họ đang cố gắng củng cố dịch vụ phát trực tuyến của họ. Peacock và Paramount+ lúc này chưa có trong từ vựng của mọi người và hai hãng phim này cần phải làm cho điều đó thay đổi. Sẽ chỉ có một số ít dịch vụ trực tuyến sống sót.”

Bất chấp những màn trình diễn ấn tượng của phim kinh dị trong mùa hè này, mới đây Universal đã chọn phát hành Halloween Kills trên Peacock và ở rạp cùng ngày

Ông nói tiếp, “Phải có nào hiệu quả cho [cả] phát trực tuyến và chiếu rạp, và rõ ràng sẽ là cách tốt nhất của cả hai thế giới đó cho tất cả mọi người. Nhưng sẽ mất một thời gian. [Mùa hè] này là lần thử đầu tiên, và sẽ mất một hoặc hai năm để thực sự tìm ra cách.”

Nhiều nhà rạp cũng cảm thấy như vậy. Patrick Corcoran, Phó chủ tịch kiêm Giám đốc truyền thông tại NATO cho biết: “Các hãng phim cần một trung tâm lợi nhuận, và các bản phát hành rạp độc quyền có thể làm được điều đó cho họ. Và [các bộ phim] cũng sẽ thêm giá trị khi chúng được phát trực tuyến. [Rạp chiếu và phát trực tuyến] có xu hướng có cùng một lượng khán giả ở một mức độ nào đó, vậy tại sao lại xài cạn kiệt cơ hội tiếp cận khán giả đó nhiều lần và cấu xé cái máy kiếm tiền nhất quán chứ?”

Tim League, người sáng lập chuỗi rạp chiếu phim Alamo Drafthouse nói: “Tôi chưa bao giờ phải chọn phe mà trong đó rạp chiếu phim và phát trực tuyến là kẻ thù. Tôi muốn có một mối quan hệ toàn diện hơn với các hãng phim, không ngại quảng bá việc phát trực tuyến thông qua các suất chiếu ở rạp. Tất cả chúng ta đều chỉ quan tâm đến việc quảng bá những bộ phim mà chúng ta yêu thích, nên tôi nghĩ có rất nhiều cách để chúng ta có thể làm việc cùng nhau.”

Nightmare Alley của Guillermo del Toro

Trong khi đó, chúng ta đang bước vào một mùa phim mùa thu chưa có tiền lệ, có nhiều phim bom tấn hơn bình thường — bao gồm The Matrix Resurrections, phim James Bond được chờ đợi từ lâu No Time to Die, Ghostbusters: Afterlife, Eternals của Marvel, và Spider-Man: No Way Home — cộng với một loạt phim uy tín có tiềm năng trở thành ‘hit’ giao thoa (Last Night in Soho của Edgar Wright, The French Dispatch của Wes Anderson, và Nightmare Alley của Guillermo del Toro trong số đó).

Rothman nói: “Có một đội hình rất mạnh gồm những bộ phim tuyệt vời [vào mùa thu này]. Phim sẽ ra rạp, và trong thời kỳ đại dịch thì không phải lúc nào cũng được vậy. Đây là lần đầu tiên có lứa xuất phẩm nhất quán hạng A, ra rạp liền tục tuần này tiếp tuần kia.”

Echoes Corcoran, “Tại thời điểm này, nguồn cung mới là vấn đề đáng nói hơn nhu cầu; không hề có đủ phim. Khi nào chúng ta có một đội hình phim đủ loại được phát hành theo cửa sổ chiếu rạp, chúng ta sẽ thấy sự phục hồi.”

Nhưng theo đường cong COVID, ngành điện ảnh cũng vậy. Các chủ rạp nói rằng lượng người xem phim đã đi lên một cách lành mạnh trước khi biến chủng Delta gây bão mùa hè này, “ngay khi chúng tôi đang lấy đà,” Laemmle nói. Theo National Research Group, hãng tư vấn ngành công nghiệp điện ảnh, 66% khán giả cảm thấy “rất hoặc phần nào” thoải mái khi đi xem phim vào tuần đầu tiên của tháng 9, giảm so với 81% vào giữa tháng 7. Số ca nhiễm COVID tăng có thể xóa sạch mọi thứ mà Shang-Chi đã làm được.

Đưa Venom lên sớm hơn, chỉ ba tuần trước ngày phát hành đã định, là chưa từng có

Phần lớn cũng sẽ phụ thuộc vào việc Shang-Chi giữ vững vị trí như thế nào sau tuần mở màn. Bộ phim đạt doanh thu cuối tuần thứ hai tốt nhất của đại dịch với 34,7 triệu đôla, chỉ giảm 53% (phù hợp với sự sụt giảm điển hình trong tuần thứ hai của các bom tấn thời trước COVID). Nhưng nếu tiếp tục lao dốc mạnh mẽ, các rạp chiếu một lần nữa có thể bị kẹt trong tình trạng lấp lửng trong vài tuần — không như Black Widow, Shang-Chi chỉ gặp cạnh tranh tối thiểu cho đến khi Venom ra mắt vào tháng 10.

“Là chủ rạp chiếu bóng, thậm chí bạn không thở hắt nổi,” Bock nói. “Bạn chỉ có thể hy vọng có doanh thu khổng lồ cho những bộ phim này — đủ lớn để nếu sụt giảm lớn, cũng không sao vì đã mở màn rất khủng — và chỉ tiếp tục hy vọng rằng Hollywood sẽ vẫn phát hành phim mới mỗi tuần.”

Có lý do để hy vọng. Nói một cách tương đối, doanh thu phòng vé đang hoạt động tốt, và không thể phủ nhận ngành này đang ở vị thế tốt hơn nhiều so với thời điểm này năm 2020. Các chuyên gia cho rằng biến chủng Delta đang bắt đầu chững lại ở Mỹ. Nhưng vẫn chưa rõ khi nào thì bình thường giống như ý tưởng kiểu cũ sẽ quay trở lại, nếu có — và chắc chắn không phải trước năm sau.

Ngày càng thấy rõ rằng cửa sổ chiếu rạp độc quyền có tác dụng. Đó không phải là suy đoán nữa; đó là sự thật

Dergarabedian của Comscore nói: “Bất kỳ sự rung chuyển nào, bất kỳ sự thay đổi nào, cũng có rất nhiều đau đớn, sợ hãi và suy đoán ngày càng tăng. Năm 2022 sẽ giúp chúng ta quay trở lại một thị trường bình thường hơn, nếu điều đó thậm chí có thể xảy ra, hoặc ít nhất là một thị trường mà chúng ta có thể áp dụng một giả thuyết sẽ tồn tại được hơn một tuần. Hoặc một ngày,” ông cười nói thêm.