Nếu Hollywood làm một bộ phim về Hollywood, năm nay sẽ là điểm khủng
hoảng khi người hùng bầm dập tự hỏi liệu mình có thực sự cứu vãn được
tình hình.
Phòng vé hè 2017 tệ hại nhất trong vòng 10 năm hơn, và cáo buộc Harvey
Weinstein xâm hại tình dục chỉ là sự xấu hổ mới nhất khi ngành công
nghiệp này thừa nhận cách cư xử với phụ nữ. Nhưng những lý do khiến
Hollywood đi tới tình trạng tồi tệ này lại bị che đậy bằng lỗi hệ thống
và những chuyện hoang đường.
Năm ngoái, một nghiên cứu về tính đa dạng trong ngành giải trí của Đại
học Nam California (USC) đã kết luận rằng "ngành điện ảnh vẫn hoạt động
như một câu lạc bộ toàn trai, da trắng." Phụ nữ đạo diễn bốn trong số
100 phim thành công hàng đầu năm ngoái — mặc dù con số đáng sợ này không
làm nhụt chí những nhà làm phim nữ tham vọng, những người chiếm đến một
nửa số sinh viên Trường Nghệ thuật Điện ảnh của USC.
Người viết: Amy Nicholson là cây bút phê bình hàng đầu của LA Weekly, thành viên hiệp hội phê bình điện ảnh Los Angeles.
Cách đây một thế kỷ, những phụ nữ tham vọng có lý do để lạc quan về một
sự nghiệp làm phim. Năm 1916, đạo diễn được trả lương cao nhất ở
Hollywood là một người phụ nữ: năm đó Lois Weber đam mê chính trị đã làm
18 phim, trong đó có bộ phim đề tài ủng hộ kiểm soát sinh sản lấy nước
mắt Where Are My Children? Thời phim câm, phụ nữ đã viết kịch
bản hầu hết các bộ phim. (Biên kịch hai lần đoạt giải Oscar Frances
Marion đã viết được một số lượng kịch bản phim gây choáng váng là 325.)
Công việc biên tập "hầu như do phụ nữ nắm giữ hoàn toàn", theo một bài
viết trên tờ Los Angeles Times năm 1926. Và làn sóng các ngôi
sao nữ đầu tiên đã đầu tư vào thành công của họ bằng cách thành lập công
ty chế tác, thường đạo diễn phim của họ mà không để tên.
Năm 1916, đạo diễn được trả lương cao nhất ở Hollywood là một người phụ nữ: Lois Weber (phải)
|
Lúc Mary Pickford, Douglas Fairbanks, D.W. Griffith và Charlie Chaplin
ký vào văn kiện thành lập hãng United Artists năm 1919, Chaplin đã kinh
ngạc thấy nữ diễn viên 26 tuổi này và ông trùm "hiểu tất cả các điều
khoản của việc thành lập công ty, sự khác biệt về pháp lý ở trang 7,
khoản A, Điều 27, và điềm tĩnh đề cập đến sự chồng chéo và mâu thuẫn
trong đoạn D, Điều 24." Như nhà biên kịch Beatrice deMille, mẹ của Cecil
B. deMille, đã viết năm 1912, "Đây là kỷ nguyên của phụ nữ."
Kỷ
nguyên đó không kéo dài. Khi điện ảnh chuyển sang có tiếng, các hãng
phim lớn đã kết thành một cấu trúc cắt hết công việc của phụ nữ ở mọi
khâu. "Giờ đây phụ nữ bước vào ngành công nghiệp này thấy hầu như không
có cửa," Weber nói vào năm 1928 — những lời của bà đã lặp lại trong chín
thập kỷ qua.
Trước kia mục tiêu đầu tiên ở Hollywood của một diễn viên là ký được hợp
đồng với hãng phim — và mục tiêu thứ hai là thoát khỏi hợp đồng đó.
Trong loạt phim truyền hình
Feud, Ryan Murphy đã diễn tả lại
cuộc chiến căng thẳng giữa Bette Davis với Jack Warner, người chưa bao
giờ tha thứ cho cô vì đã lên án “hệ thống nô lệ hợp đồng” của ông. Louis
B. Mayer đã đẩy Judy Garland mới lớn vào con đường nghiện ngập thuốc lá
và chế độ ăn kiêng. Rita Hayworth đã gọi Harry Cohn của Columbia là
“quái vật”. Chồng cũ của cô, Orson Welles, đồng ý, với cảnh báo rằng vẫn
thích Cohn, “bất chấp việc anh ta đã nghe trộm văn phòng của tôi.” Như
Kim Novak nói với người viết tiểu sử của bà: “Bạn không còn là người
nữa. Bạn là một tài sản.”
Có thể hiểu được vì sao các diễn viên
xỉ vả cái hệ thống này vì đã khống chế cuộc sống của họ, nhưng khi hợp
đồng với hãng phim trở nên khan hiếm vào đầu những năm 60, nhiều người
thấy sự nghiệp của mình lâm cảnh không được chăn dắt. Các lựa chọn thay
thế, thậm chí đến ngày nay, có thể còn tồi tệ hơn. Không có một bàn tay
điều khiển vững vàng và tiền lương ổn định, Davis — trong phim
Feud và
trong đời thực — đã vội vã vơ vào những vai rác rưởi và ủng hộ các tiết
mục biểu diễn mà cô từng từ chối. Tương tự, Novak nhận ra rằng "những
phim người ta chào chẳng hay ho gì," và cô chuyển đến Big Sur,
California, để vẽ. Thế hệ sau họ tự thì xoay xở. Khi sự đầu tư và an
toàn với các hãng phim đã tan biến, các diễn viên trẻ đưa tài năng của
họ vào truyền hình. Doanh thu phòng vé rớt thẳng đứng. Hollywood đã trải
qua thập niên 1960 rơi tự do về tài chính.
Bette Davis (trái) và Jack Warner năm 1964
|
Cuối cùng, Hollywood đã tự biến thành các tập đoàn tài phiệt khoái những
kỳ cuối tuần mở màn hoành tráng hơn là sức mạnh ngôi sao. Rất ít diễn
viên có thể tự xây dựng mình thành một thương hiệu. Ngay cả Dwayne "the
Rock" Johnson, diễn viên được trả cátxê cao nhất thế giới, vẫn chưa
chứng minh anh có thể đưa một bộ phim không phải là phim chuỗi đã có tên
tuổi đến thành công. (Xem:
Baywatch,
Hercules.)
10 phim đạt doanh thu lớn nhất năm 2017 đến nay có vẻ quen thuộc đến mỏi mòn. Có bốn phim phần tiếp theo (
Guardians of the Galaxy Vol. 2,
Despicable Me 3,
The Fate of the Furious,
Logan), ba phim ăn theo chuỗi (
Wonder Woman,
Spider-Man: Homecoming,
The Lego Batman Movie), một phim khởi động lại của một phim bộ truyền hình chuyển thể cuốn tiểu thuyết bán chạy (
It) và một phim hoạt hình làm lại người đóng
Beauty and the Beast.
Phim chiến tranh Dunkirk làm tròn danh sách. “Hollywood lẩn tránh sáng
tạo,’ chuyên gia phân tích phòng vé Jeff Bock tuyên bố, cộng hưởng với
rộng rãi giới phê bình.
Nhưng Hollywood vốn luôn ám ảnh bởi những tài sản đã có tên tuổi. Nhà
cách tân D.W. Griffith thậm chí không phải là đạo diễn đầu tiên chuyển
thể
The Clansman, cuốn tiểu thuyết đã tái sinh thành
The Birth of a Nation. Đến năm 1915,
Alice in Wonderland đã được làm lại ba lần.
The Wonderful Wizard of Oz của
L. Frank Baum đã tạo cảm hứng cho bảy bộ phim trước bản phim kinh điển
của Judy Garland. 52 năm qua người hâm mộ Tarzan được no nê với 41 phim
rừng rú, thua tốc độ của chú chó Rin Tin Tin, đã quay 28 phim trong vòng
chưa đầy một thập kỷ. (Sau khi chú chó này qua đời, con nó là Rin Tin
Tin Jr. đóng vai chính trong 14 phim nữa). Bảy phim siêu anh hùng năm
2017 bị coi là quá mức sao? Hãy tưởng tượng đang sống vào năm 1957, khi
các hãng phim phát hành 61 phim viễn tây xây xẩm luôn.
Rồi sẽ có
ngày, con sóng siêu anh hùng dường như không bao giờ ngừng này sẽ rút
đi, như các sử thi kiếm-và-dép-quai, tiệc tùng bãi biển, phim thảm họa
và phim ly kỳ động vật tấn công trước đây đã từng.
Năm nay,
Spider-Man: Homecoming đã làm ra 333,1 triệu đôla trên
kinh phí 175 triệu. “Đó là phim có doanh thu mở màn lớn thứ nhì mọi
thời đại thắng lớn cho Sony,” giám đốc phát hành của hãng phim này nói.
Variety ca ngợi phim này là "thành công phòng vé xuất sắc hơn mong đợi".
Nhưng
sự thật là một bộ phim cần phải làm ra ít nhất gấp đôi kinh phí sản
xuất mới hòa vốn. Nhờ quảng cáo truyền hình mà marketing đã cộng thêm
140 triệu đôla vào chi phí của
Homecoming. Hơn nữa, các rạp chiếu rút ruột khoảng 40% doanh thu đó.
Homecoming kiếm
được 546 triệu đôla ở thị trường quốc tế, nhưng các hãng phim Mỹ chỉ
nhận được một tỷ lệ ăn chia thậm chí còn nhỏ hơn số tiền đó. Ngành công
nghiệp điện ảnh của Trung Quốc, được cho là vị cứu tinh của những bom
tấn đắt đỏ làm ăn kém cỏi của Mỹ, lấy 75 cent trên mỗi đôla doanh thu.
Những trở ngại này, cộng thêm sáng tạo kế toán, là lý do tại sao
Harry Potter and the Order of the Phoenix có thể bán được gần 1 tỉ đôla tiền vé mà vẫn tuyên bố lỗ 167 triệu đôla.
Martin Scorsese tuyên bố trang web của các nhà phê bình phim là “thù
địch với các nhà làm phim nghiêm túc,” nói thêm, "Ngay cái tên Rotten
Tomatoes (cà chua thối) cũng đã xúc phạm rồi." Brett Ratner, đạo diễn
Hercules, quy tội cho trang này “phá hoại công việc làm ăn của chúng ta.” Lúc
Baywatch chìm
nghỉm sau khi vấp phải số điểm 19% "tươi" trên trang này, the Rock đã
tấn công, ‘tweet’: “Các nhà phê bình có sẵn nọc độc và dao găm rồi.
‘Fan’ YÊU THÍCH bộ phim.”
Rotten Tomatoes lên mạng từ năm 1998,
nhưng tính phản diện độc địa này xuất hiện phần nào là vì trang bán vé
trực tuyến Fandango đã thu tóm nó vào năm 2016 và bắt đầu trưng điểm số
trên cùng trang web mà mọi người có thể mua chỗ ngồi. Nhấp chuột để mua
một cặp vé xem phim
Flatliners làm lại, là nhìn thấy đánh giá "tươi" 4%. Liệu khán giả tiềm năng vẫn cứ chi tiền mua chứ? (Không.)
Thế nhưng, Fandango làm ăn trong lĩnh vực kinh doanh bán vé. Năm nay,
điểm số cao của Rotten Tomatoes đã giúp biến những cục cưng kinh phí 5
triệu như bộ phim kinh dị táo bạo, đối đầu chủng tộc
Get Out của Jordan Peele (99%), và bộ phim lãng mạn hài xuyên chủng tộc, bối cảnh bệnh viện
The Big Sick của Kumail Nanjiani (98%) trở thành những phim sinh lợi đình đám.
Trên
thực tế, tất cả phim thuộc tốp 10 của năm 2017 đều có điểm số ngón cái
đi lên trên Rotten Tomatoes. Hãy quên đi những thành công kháng-phê bình
— đây là những phim được giới phê bình chứng thực. Thay vì phá hoại
Hollywood, Rotten Tomatoes có thể thúc Hollywood làm ra những phim bom
tấn hay hơn và chấp nhận rủi ro với những phim mới nguyên, kinh phí thấp
từ những tân binh như Peele và Nanjiani.
Những phản ứng chống Rotten Tomatoes thực ra có nghĩa gì, nhà phê bình A.O. Scott của
The New York Times nói với
The Ringer, "Chúng ta giật mình thấy thì ra thiên hạ không ngu như chúng ta nghĩ."
Dịch: © Hải Đăng @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The Washington Post