Edgar Allan Poe đã liên tục xoáy vào những câu hỏi này trong các tác phẩm của ông, và câu trả lời thường chỉ gợi ý những vấn đề càng sâu hơn, khó hiểu hơn đang diễn ra.

Christian Bale thắp sáng căn phòng tối trong The Pale Blue Eye

Trong The Tell-Tale Heart (tạm dịch: Trái tim thú tội), điều kích thích hành vi giết người là việc nạn nhân bị đục thủy tinh thể: “Một bên mắt của ông ta giống mắt của một con kền kền — một con mắt màu xanh lam nhạt phủ một lớp màng. Bất cứ khi nào con mắt đó hướng vào tôi, tôi lại lạnh hết cả máu trong người.”

Đó là câu thoại truyền cảm hứng cho bộ phim ly kỳ lấy bối cảnh năm 1830 The Pale Blue Eye, với Christian Bale đóng vai một cảnh sát đã nghỉ hưu đồng hành với Poe trẻ tuổi (Harry Melling) để phá giải hàng loạt vụ án mạng rùng rợn. Bộ phim dựa trên tiểu thuyết của Louis Bayard, không dựa trên các sự kiện có thật mà sử dụng hư cấu để khám phá một sự thật quen thuộc với bất kỳ ai đã lật những trang sách của Poe: Những nỗi kinh hoàng có thật hiếm khi có lời giải thích dễ dàng.

“Mỗi nhân vật trong câu chuyện đều có bí mật,” Bale nói với Vanity Fair trong bài viết đưa ra những hình ảnh độc quyền đầu tiên. “Trong khi Poe có vẻ là người rõ ràng đang diễn một bộ mặt khác, thực ra cậu ta lại là người chân thành nhất. Mọi người khác lặng lẽ hơn trong màn trình diễn của họ, nhưng không ai giống con người họ diễn cả.”

Christian Bale vào một sáng mùa đông cô đơn. “Mỗi nhân vật trong câu chuyện đều có bí mật”

The Pale Blue Eye, ra rạp ngày 23 tháng 12 và ngày 6 tháng 1 trên Netflix (tựa tiếng Việt Con mắt lam vô hồn), là lần hợp tác thứ ba của Bale với nhà làm phim Scott Cooper (Crazy Heart, Out of the Furnace), đã phát triển bộ phim này trong gần một thập kỷ.

“Tôi nghĩ, Được rồi, tôi có cơ hội làm ba điều với bộ phim này: vẽ ra một câu chuyện trinh thám, một câu chuyện tình cha con và sau đó là câu chuyện xuất thân cho Poe,” biên kịch-đạo diễn nói. “Poe thời trẻ khá ấm áp, hóm hỉnh và hài hước và rất đặc trưng người miền Nam. Những trải nghiệm tôi đưa ra trong phim đã dẫn cậu ta đi vào những con đường đen tối hơn mà sau này chúng ta biết đến.”

Thám tử thế kỷ 19 của Bale, Augustus Landor, đã dành cả đời sử dụng pháp y hiện đại để vạch mặt những kẻ sai trái và đưa chúng ra trước công lý. Anh đã kết thúc sự nghiệp của mình và nghỉ hưu trong khu rừng ở ngoại ô New York, nhưng khi phát hiện những nam sinh từ học viện quân sự West Point gần đó trong tư thế treo cổ — bị rạch xác lấy tim — anh được triệu hồi để giải quyết vụ án.

Robert Duvall, Christian Bale và Harry Melling xem sách về điều huyền bí trong The Pale Blue Eye

“Do bản chất nghề nghiệp, anh ta là người rõ ràng quen quan sát người khác hơn là bị quan sát,” Bale nói. “Anh ta thành công với những gì đã làm, nhưng giờ đã đóng lại chương đó của cuộc đời mình. Chắc chắn anh đã sống theo cách không còn hiệu quả cho bản thân nữa.”

Sau đó, vụ án mạng đưa anh tiếp xúc với Poe, cũng là một thiếu sinh quân tại học viện. “Ban đầu anh không đánh giá cao cậu ấy, nhưng sau thấy cậu ta trở thành trung tâm của cuộc đời mình, anh khá xấu hổ thừa nhận điều đó, do tuổi tác và vị thế, vân vân,” Bale nói. “Anh thấy mình có thể học được những điều mới và chắc chắn được nhắc nhở về những điều mình đã quên đi trong cuộc sống.”

Trong khi Landor là người của khoa học và logic, anh sống vào thời điểm và nơi chốn mà sự mê tín cũng được tin cậy không kém. Vào thời điểm này trong lịch sử, bản thân Poe chỉ là một sĩ quan quân đội, chưa phải là nhà văn nổi tiếng về thể loại rùng rợn, nhưng Washington Irving đã lấy vùng đất này làm bối cảnh cho truyện ngắn năm 1820 The Legend of Sleepy Hollow (tạm dịch: Huyền thoại Kỵ sĩ Không Đầu) của ông, lấy cảm hứng từ những câu chuyện dân gian bắt nguồn từ một nơi vắng vẻ, biệt lập. Niềm tin vào ma quỷ và quái vật chỉ là một phần trong đời sống.

Toby Jones và Gillian Anderson trong vai bác sỹ và bà Marquis khác thường

Melling (The Queen’s Gambit, The Ballad of Buster Scruggs) miêu tả Poe là người vừa tin tưởng vừa hoài nghi — một người bị thế giới bên kia hấp dẫn, nhưng quyết tâm định lượng và xác minh. “Poe rất thích thú những điều huyền bí và quỷ quái,” Cooper nói. “Ông đã dành quá nhiều thời gian ở bên ngoài và tâm trí ông tức tốc đưa ông đến những nơi khá tối tăm, ngay cả khi còn trẻ, với tính cách ấm áp hơn che đi mong muốn và sự cần thiết có bóng tối. Ông ấy đã rời bỏ chúng ta sau khi thành cha đỡ đầu của tiểu thuyết trinh thám và kinh dị.”

The Pale Blue Eye cũng là một trong vài lần tái xuất màn ảnh ngày càng hiếm hoi của Robert Duvall, 91 tuổi, người bạn lâu năm của Cooper. Ông vào vai một học giả sống trong rừng như ẩn sĩ. Jean-Pépé của Duvall là nhà du hành thế giới và chuyên gia huyền học, có cả một thư viện cung cấp manh mối về những gì có thể đứng sau hàng loạt vụ giết người kỳ lạ.

“Suốt thời gian dài ông ấy là thầy tôi,” Cooper nói. “Ông đã sản xuất Crazy Heart. Chúng tôi đã cùng nhau làm một vài bộ phim [Gods and Generals, Get Low]. Tôi tổ chức đám cưới tại nhà riêng của ông ở Virginia. Ông giống như người cha thứ hai của tôi và ông quan tâm đến những gì tôi đang viết. Ông biết Christian là bạn thân nhất của tôi. Tất nhiên, họ đã làm việc cùng nhau.”

Lucy Boynton vai Lea Marquis và Harry Melling vai Edgar Allan Poe

Thêm Duvall vào The Pale Blue Eye là chuyện không cần suy nghĩ. “Ông ấy xin được đọc kịch bản và nói, ‘Tôi rất thích đóng vai này.’ Và tôi nói, ‘Vai này là của bác.’”

Không thiếu những kẻ tình nghi cho những vụ giết người tàn bạo hoành hành ở West Point. Landor và đồ đệ Poe bị bao vây giữa những người quyền lực, đáng sợ và đôi khi gớm ghiếc. Timothy Spall đóng vai một đại tá huênh hoang muốn án mạng được giải quyết kín đáo, Toby Jones đóng vai bác sĩ Daniel Marquis, bác sĩ phẫu thuật tham gia khám nghiệm tử thi, và Gillian Anderson đóng vai Julia, người vợ thượng lưu của ông này, thích những sự việc cường điệu.

Bác sĩ và bà Marquis có hai người con, Lea (Lucy Boynton) nhỏ nhẹ và mỏng manh, và Artemus hung hăng (Harry Lawtey), từng là bạn học của hai nạn nhân.

Harry Melling vai Edgar Allan Poe, Christian Bale vai Augustus Landor

“Tôi muốn khai thác một sự lập dị nhất định với gia đình Marquis,” Cooper nói. “Cả Gillian và Toby đều là những diễn viên yêu thích của tôi lâu nay rồi. Và tôi nghĩ, hai người này, thật là một sự kết hợp kỳ lạ. Giống như mọi người khác trong phim, họ đang che giấu điều gì đó đằng sau cái mặt nạ lập dị này.”