Ngành công nghiệp điện ảnh Thái Lan đang trong tâm trạng phấn khởi sau một loạt thành công thương mại đáng chú ý năm 2023 và 2024, cũng như đạt được mức cao nhất mọi thời đại về thị phần nội địa ở phòng vé Thái Lan năm ngoái.

Death Whisperer 3 dự kiến phát hành vào tháng 10

Năm 2024, 54 phim Thái Lan đã được phát hành (trong tổng số 326 tựa phim), trong đó có tám phim nội địa vượt qua ngưỡng 3 triệu USD (100 triệu baht). Surachedh Assawaruenganun, CEO kiêm nhà sản xuất của M Studio, cho biết: “Lần đầu tiên, phim Thái Lan chiếm 54% thị phần tổng doanh thu phòng vé trong nước, vượt qua phim Hollywood [38%],” đồng thời tuyên bố rằng “đây là một sự thay đổi mang tính lịch sử trong ngành.”

Một bộ đôi phim Thái Lan đạt được thành công đáng kể về doanh thu phòng vé tại Thái Lan vào năm 2023: phim hài siêu nhiên The Undertaker, phim phương ngữ Isan ăn khách bất ngờ thu về 23 triệu USD (760 triệu baht); và phim kinh dị Death Whisperer với 15,2 triệu USD (510 triệu baht). Năm 2024, phần tiếp theo Death Whisperer 2 đã nâng tiêu chuẩn cao hơn nữa, trở thành phim Thái Lan có doanh thu lớn nhất mọi thời đại với 24,7 triệu USD (825 triệu baht) tại phòng vé nội địa. Phim chính kịch gia đình How to Make Millions Before Grandma Dies thu về 10 triệu USD (330 triệu baht) nội địa, nhưng đã chứng kiến tác động thực sự ở nước ngoài.

Phim chính kịch gia đình How to Make Millions Before Grandma Dies thu về 10 triệu USD (330 triệu baht) năm ngoái, nhưng đã chứng kiến tác động thực sự ở nước ngoài. Phim đã phát hành ở Việt Nam với tựa Gia tài của ngoại

Thị phần lịch sử

Sức mạnh của phim Thái nên được xem xét trong bối cảnh tổng doanh thu phòng vé nước này vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch: tổng doanh thu năm 2023 (188 triệu USD/6,3 tỉ baht) và năm 2024 (167 triệu USD/5,6 tỉ baht) so với năm 2019 mạnh mẽ hơn (254 triệu USD/8,5 tỉ baht).

M Studio đã giành ngôi vị nhà phân phối lớn nhất trong hai năm liên tiếp, ghi nhận doanh thu phòng vé cao nhất năm 2023 (26,6 triệu USD/891 triệu baht) và năm 2024 (39,4 triệu USD/1,32 tỉ baht). Trong số 30 tựa phim Thái mà công ty này phân phối có cặp phim Death Whisperer, My Boo (4,5 triệu USD/150 triệu baht) và Hor Taew Tak: The Return (3,8 triệu USD/130 triệu baht). Thành công về doanh thu phòng vé của công ty đã đóng góp đáng kể vào sự gia tăng thị phần mang tính lịch sử của phim Thái.

M Studio là bộ phận sản xuất và phân phối của chuỗi rạp chiếu phim lớn nhất đất nước Major Cineplex và cũng hoạt động với tư cách một đại lý bán quyền quốc tế, mở rộng sự hiện diện toàn cầu của phim Thái Lan. Trước đây có tên M Pictures, công ty được thành lập vào thời kỳ hậu Covid 2023.

Phim phiêu lưu kinh dị Ghost Board của Chanathip Wongpoltree

Hợp tác với các đối tác chính trong ngành như đài truyền hình Channel 3, Channel 7, Workpoint và Mono Group, và công ty truyền thông giải trí-bên-ngoài-nhà Plan B, M Studio đang tăng cường danh sách sản xuất đầy tham vọng của mình lên 20 phim trong năm nay. Các tựa phim sắp ra mắt chính bao gồm phim theo chuỗi như Death Whisperer 3, dự kiến phát hành vào tháng 10, phim hành động The Last Shot của đạo diễn 4 Kings Puttipong Nakthong và phim phiêu lưu kinh dị Ghost Board của Chanathip Wongpoltree.

Các nhà đầu tư mới đang chuyển sự chú ý của họ sang điện ảnh Thái Lan. Công ty non trẻ 13 Studio, sáng kiến mới nhất của Tanapol Thanarungrot, nhà sản xuất kỳ cựu và là người sáng lập Phranakorn Film. Tanapol cho biết: “Sản xuất phim đã tăng đáng kể gần đây vì các nhà sản xuất truyền hình chuyển sang điện ảnh khi lượng người xem truyền hình đang giảm. Cuộc cạnh tranh để thống trị thị trường mang lại năng lượng và ý tưởng mới cho các nhà làm phim.” Tuy nhiên, ông nói thêm: “Ngân sách phải khiêm tốn. Phim kinh phí cao ngày càng khó thu hồi vốn đầu tư trong bối cảnh kinh tế rủi ro này.”

Tanapol Thanarungrot, nhà sản xuất kỳ cựu và là người sáng lập Phranakorn Film

Tanapol có sự nghiệp kéo dài ba thập kỷ, với các thành tích bao gồm chuỗi phim hài nội địa nổi tiếng về các nhà sư The Holy Man. Phranakorn cũng là nhà phân phối phim nước ngoài ở Thái Lan như phim bí ẩn Nhật Bản The Floor Plan và điều hành chuỗi rạp Thana Cineplex tại khu vực đô thị Bangkok và miền bắc Thái Lan.

“Đại dịch đã đưa thế giới bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên không còn phù hợp với mô hình bán những xuất phẩm giải trí tập trung vào nội địa hiện tại của Phranakorn nữa,” ông nói. “13 Studio sẽ có tầm nhìn và định hướng hoàn toàn mới, tập trung vào phim kinh dị để kết nối với thế hệ khán giả mới.”

Taweewat Wantha, đạo diễn hai phim Death Whisperer đầu tiên, đang lãnh đạo 13 Studio với tư cách CEO. Phim kinh dị mới nhất của ông Attack 13 sẽ ra mắt vào ngày 19 tháng 6 trong khung thời gian phát hành mà các phim Thái Lan thường tránh sự cạnh tranh gay gắt từ các bom tấn hè của Hollywood. Tanapol lưu ý, “Khi sự thống trị của Hollywood suy giảm, giờ đây có cơ hội để đảo ngược thói thường và làm bước nhảy vọt.”

Attack 13 của Taweewat Wantha sẽ ra mắt vào ngày 19 tháng 6 trong khung thời gian phát hành mà các phim Thái Lan thường tránh sự cạnh tranh gay gắt từ các bom tấn hè của Hollywood

Kể chuyện độc đáo

Phần lớn sức hấp dẫn của điện ảnh Thái Lan nằm ở cách kể chuyện độc đáo, theo Yongyoot Thongkongtoon, đồng sáng lập hãng phim hàng đầu của đất nước GDH 559 và cho đến gần đây là giám đốc nội dung của Netflix Thái Lan. “Không phải lúc nào cũng phải quy mô hay cảnh tượng hoành tráng mới thành công, mà chính là những câu chuyện có cảm giác chân thực và tạo được tiếng vang vượt biên giới,” ông nói. “Những câu chuyện thường đơn giản nhưng lại có sức đồng cảm sâu sắc với cả khán giả trong nước và quốc tế. Cảm xúc chân thực, đặc trưng văn hóa và khả năng kết nối thông qua những trải nghiệm hàng ngày của con người vẫn là yếu tố then chốt.”

Một ví dụ điển hình là bộ phim ăn khách đột phá How to Make Millions Before Grandma Dies của GDH 559, bộ phim gia đình đã chạm đến trái tim của khán giả toàn cầu và trở thành phim Thái Lan đầu tiên lọt vào danh sách rút gọn của giải Oscar dành cho phim quốc tế. Bản quyền chiếu rạp bộ phim này đã được bán cho hơn 120 vùng lãnh thổ thông qua Mokster Films, thu về 55 triệu USD trên toàn thế giới và Miramax mua quyền làm lại bản tiếng Anh.

The Thonglor Kids của Aditya Assarat đã được Liên hoan phim Locarno 2019 chọn vào hạng mục Open Doors

“Kể từ khi đại dịch xảy ra, chi phí sản xuất đã tăng đáng kể, khiến doanh thu quốc tế trở nên quan trọng — đôi khi thậm chí còn vượt qua doanh thu trong nước đối với một số dự án nhất định,” Songpol Wongkondee, giám đốc bán quyền và phân phối của GDH 559, cho biết. Ông cũng nói thêm rằng phản hồi từ các đối tác quốc tế “giúp định hình và cải thiện các sản phẩm trong tương lai.”

Hoạt động sản xuất sẽ được duy trì và hỗ trợ trong vài năm tới, sau khi Cơ quan Văn hóa Sáng tạo Thái Lan (THACCA) ra mắt quỹ phim mới, trao 6,6 triệu USD (220 triệu baht) cho 86 dự án, bao gồm phim điện ảnh, phim truyền hình, phim tài liệu và phim hoạt hình ở nhiều giai đoạn phát triển, sản xuất hoặc hậu kỳ khác nhau.

Đây là bước phát triển đáng kể đối với ngành công nghiệp điện ảnh Thái Lan và là khoản tài trợ công đáng kể đầu tiên kể từ năm 2010. Các khoản tài trợ mới đã được trao cho sự kết hợp giữa phim thương mại và phim liên hoan. Phim để dự liên hoan bao gồm dự án mới nhất của Aditya Assarat là The Thonglor Kids, dự kiến đi vào sản xuất trong tháng 6, và phim đầu tay A Useful Ghost của Ratchapoom Boonbunchachoke, ra mắt Critics’ Week với tư cách là phim Thái Lan đầu tiên tại Cannes kể từ Cemetery of Splendour của Apichatpong Weerasethakul năm 2015.

A Useful Ghost của Ratchapoom Boonbunchachoke, ra mắt Critics’ Week tại Cannes năm nay

Apichatpong lần đầu tiên xuất hiện trên trường quốc tế vào đầu những năm 2000 trước khi thắng giải Cành Cọ Vàng năm 2010 với Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives. Nhưng bất chấp sự hoan nghênh của quốc tế và liên hoan phim, các phim Thái đi dự liên hoan phim vẫn khó cộng hưởng với khán giả nội địa.

“Phim thương mại Thái Lan đã cải thiện chất lượng kể chuyện và hiểu biết thị trường địa phương, nhưng điều đó không thay đổi nhiều đối với phim Thái đi dự các liên hoan phim,” nhà làm phim độc lập Aditya, có bộ phim đầu tay Wonderful Town năm 2007 thắng giải New Currents của Busan và giải Tiger của Rotterdam, nói. “Khoảng cách quá lớn giữa những gì các liên hoan phim quốc tế muốn và cái mà khán giả Thái Lan trong nước muốn khó lòng thu hẹp.”

Các dự án thương mại đã lấy được tài trợ từ quỹ THACCA mới bao gồm Onethong của Piyakarn Bootprasert, Tharae: The Exorcist của Taweewat Wantha, Undertaker 2 của Thiti Srinual và Omukade của Chalot Krailerdmongkol và Pakphum Wongjinda.

Onethong của Piyakarn Bootprasert

Tính liên tục của chính sách là điều đáng lo, Panu Aree, tổng giám đốc của Neramitnung Film giải thích. “Nếu chính phủ thay đổi, không có gì đảm bảo quỹ sẽ tiếp tục hoạt động như hiện tại,” ông nói. “Chính sách cần phải có tính ổn định liên tục.”

Omukade là phim quái vật được Neramitnung Film tài trợ, hãng đã phát hành 4 Kings 2 là phim nội địa có doanh thu cao thứ ba vào năm 2023, với 7,5 triệu USD (250 triệu baht). Bộ phim phiêu lưu du hành thời gian kinh phí cao 2 triệu USD Taklee Genesis — ra rạp ở Thái Lan tháng 9 năm ngoái — đã được bán cho Bắc Mỹ, Đức và Anh, những thị trường vốn thờ ơ phim Thái.

Mặc dù thành công quốc tế của How to Make Millions Before Grandma Dies chứng minh ngoại lệ, nhưng phim Thái Lan nhìn chung có khả năng xuất khẩu cao hơn so với phim của các nước Đông Nam Á khác. “Doanh số chủ yếu tập trung ở Đông Nam Á, nơi khán giả có sở thích tương tự. Phim kinh dị là thể loại phổ biến nhất, với thị trường mạnh ở Việt Nam, Campuchia và Lào,” Panu giải thích. “Phim Thái gặp khó khăn ở các thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc, và gần như không thể bán rộng rãi ở Tây Âu, ngoài những người mua cho thị trường ngách.”

Bộ phim phiêu lưu du hành thời gian kinh phí cao 2 triệu USD Taklee Genesis đã bán được cho Bắc Mỹ, Đức và Anh, những thị trường vốn thờ ơ phim Thái

Sau hai năm thành công, doanh thu phòng vé năm 2025 của Thái Lan đã có khởi đầu chậm hơn — mặc dù chịu tác động không đáng kể từ trận động đất ngày 28 tháng 3 khiến một số rạp chiếu phim phải đóng cửa trong vài ngày. Phim hài siêu nhiên LGBTQ+ The Red Envelope của GDH 559 là phim duy nhất trong bốn tháng đầu năm nay vượt qua 3 triệu USD (100 triệu baht) tại phòng vé địa phương.

Aditya đặt ra câu hỏi liệu điện ảnh Thái Lan có thể phát huy những thành tựu gần đây hay không. “Vào giữa những năm 2000, chúng tôi đã có một giai đoạn thành công sau Ong Bak và Shutter,” anh nói về phim võ thuật ăn khách năm 2003 của Tony Jaa và phim kinh dị siêu nhiên năm 2004.

“Nhưng nhiều phim ra mắt sau đó lại gây thất vọng, khiến thương hiệu phim Thái Lan phai nhạt. Giờ đây, có vẻ như ngành công nghiệp điện ảnh Thái Lan đã trở lại vị trí cũ. Vẫn phải chờ xem liệu chúng ta có rút kinh nghiệm từ quá khứ hay sẽ mắc phải những sai lầm tương tự.”

The Red Envelope của GDH 559 là phim duy nhất trong bốn tháng đầu năm nay vượt qua 3 triệu USD (100 triệu baht) tại phòng vé địa phương. Phim đã phát hành ở Việt Nam với tựa Cưới ma giải hạn

Số liệu về doanh thu phòng vé trong bài viết này do Major Cineplex cung cấp cho Screen Daily.