Điều gì xảy ra khi trái tim và linh hồn sáng tạo của một hãng phim nghỉ
hưu? Nếu đó là Hayao Miyazaki, hãng phim sẽ đóng cửa cùng với ông.
Không lâu sau khi nhà đạo diễn anime huyền thoại, giờ đã 78 tuổi, tuyên
bố vào năm 2013 rằng ông về hưu (không phải lần đầu tiên), hãng phim của
ông, Studio Ghibli, đã ngừng sản xuất, kết thúc ba thập kỷ với hai bộ
phim được đề cử Oscar,
The Tale of the Princess Kaguya, và
When Marnie Was There. Tin tức khiến người hâm mộ hoạt hình trên toàn cầu tự hỏi liệu các nhà sản xuất của những bộ phim được yêu thích như
Princess Mononoke và
Spirited Away có bao giờ làm thêm một bộ phim nào nữa không.
Một cảnh trong phim ngắn Kanini & Kanino từ tuyển tập phim ngắn Modest Heroes của hãng Ponoc phát hành rạp ở Mỹ. Một sự thay đổi so với đối thủ Ghibli thường chỉ chiếu phim ngắn ở bảo tàng của họ
|
Quyết định này cũng đưa tới các câu hỏi khác. Liệu Miyazaki — một trong
những đạo diễn tham vọng và không mệt mỏi nhất thế giới có thể nghỉ hưu
không? Và tất cả những bộ óc sáng tạo khác ở hãng phim sẽ làm gì?
Đối với nhà sản xuất của Ghibli, Yoshiaki Nishimura (
Princess Kaguya),
câu trả lời rất đơn giản, ít nhất là trên lý thuyết. Ông sẽ tạo ra hãng
phim của riêng mình, thu hút một số tài năng hàng đầu trong các nhà làm
phim hoạt hình ổn định sâu sắc từ Ghibli .
Kết quả là Studio
Ponoc, bắt đầu hình hài vào năm 2015 tại Kichijoji, một khu phố ở phía
tây Tokyo, nơi có nhà bảo tàng Ghibli và một trung tâm hoạt hình lớn của
Nhật Bản. Mặc dù có khởi đầu khó khăn - ngân sách thấp và đội ngũ nhân
viên được biết là “hai đến ba người” — Ponoc đã nhanh chóng mở rộng lực
lượng của mình lên hơn 400.
Hayao Miyazaki trong phim tài liệu Never-Ending Man. Ông đã thôi nghỉ hưu để làm một phim nữa
|
Phim đầu tiên,
Mary and the Witch’s Flower, đã thành công, trở thành một trong những phim thành công phòng vé lớn nhất Nhật Bản năm 2017. Phim thứ hai,
Modest Heroes, được phát hành ở Mỹ từ ngày 10/1.
Quá
trình chuyển đổi trông khá liền mạch cho đến khi Miyazaki tuyên bố vào
năm 2017 — thật bất ngờ! — ông thôi nghỉ hưu để tái xuất chỉ đạo thêm
một phim nữa. Lý giải rất nhiều: ông muốn tạo thêm một bộ phim cho cháu
trai của mình (nhà sản xuất Toshio Suzuki của Ghibli giải thích). Bậc
thầy đã bị thu hút trở lại bởi những hứa hẹn ngọt ngào của hoạt hình máy
tính (như được tiết lộ trong bộ phim tài liệu năm 2016
Never-Ending Man: Hayao Miyazaki). Ông cảm thấy mệt mỏi phải nghe các nhà làm phim hoạt hình sắp ra mắt được mệnh danh là “Miyazaki mới”.
“Thành thật mà nói, tôi nghĩ Miyazaki không phải là Miyazaki, trừ khi ông ấy tạo ra một thứ gì đó,” Susan Napier, tác giả của
Anime: Từ Akira đến Princess Mononoke và
Miyazakiworld: A Life in Art, nói. Cô thêm rằng: “Đó là chỗ để ông ấy sống. Ông ấy thích sáng tạo và tưởng tượng.”
Bộ phim được đề cử Oscar The Tale of the Princess Kaguya có vẻ là một trong những phim gần nhất của Studio Ghibli. Sau đó Miyazaki thông báo ông lại tái xuất
|
Điều trông giống như một kết thúc đã trở thành một thứ khác — câu chuyện
tiếp tục của hai hãng phim, một nơi trỗi dậy và bất ngờ, một nơi hồi
sinh và trở lại tập trung vào một nhà làm phim đáng kính, tất cả được
đặt trong bối cảnh của ngành công nghiệp hoạt hình Nhật Bản phát triển
mạnh mẽ hơn bao giờ hết. (Phim thành công rực rỡ năm 2016
Your Name thu về 350 triệu USD trở thành bộ phim anime có doanh thu cao nhất mọi thời đại.)
Trong phim đầu tiên của Ponoc
Mary and the Witch’s Flower, có những yếu tố tương đồng với một tác phẩm kinh điển Ghibli trước đó,
Kiki’s Delivery Service năm 1989 (nhân vật nữ phù thủy trẻ tuổi, mèo đen quen thuộc, nhào lộn trên không), còn phim thứ hai [
Modest Heroes,
lại là một thứ hoàn toàn khác. Thứ nhất, nó không phải là một phim dài,
mà là một tuyển tập phim ngắn, một định dạng mà Ghibli sẽ không bao giờ
phát hành tại các rạp chiếu thương mại. Nếu bạn muốn xem, ví như
Mr. Dough and the Egg Princess hay
Water Spider Monmon, chỉ có một rạp chiếu duy nhất trên thế giới chiếu chúng.
“Studio
Ghibli tạo ra những bộ phim ngắn để chiếu tại Bảo tàng Ghibli,”
Nishimura nói. “Tuy nhiên, tất cả đều được thiết kế và lên kế hoạch bởi
đạo diễn Hayao Miyazaki. Những người sáng tạo khác không thể hiện thực
hóa kế hoạch của họ.”
Wind Rises kết thúc với cảnh nam chính mất đi người vợ trẻ mắc bệnh
lao. Những tác phẩm gần đây nhất của Ghibli khi hãng phim đang sắp tàn
lụi là về sự chia ly
|
Với
Modest Heroes, một số trong chính những nghệ sĩ này đang
tạo ra những phim ngắn dành cho thế giới bên ngoài không gian bảo tàng,
và lần đầu chỉ đạo phim của riêng mình.
Trong bộ phim
Kanini & Kanino, đạo diễn được đề cử giải thưởng Viện Hàn lâm Hiromasa Yonebayashi (
The Secret World of Arrietty)
kể câu chuyện hai anh em cua gặp phải chú chó nhỏ và con gấu trúc đóng
dấu (những cậu bé cua rất, rất nhỏ) với nhiệm vụ cứu cha của chúng.
Trong
Life Ain’t Gonna Lose, nhà làm phim hoạt hình và đạo diễn đầu tay Yoshiyuki Momose (
Spirited Away)
tìm thấy câu chuyện bi kịch trong chứng dị ứng thực phẩm đe dọa đến
tính mạng của một cậu bé (trứng chiên và chai lọ chưa bao giờ trông đáng
sợ đến như vậy).
Và trong
Invisible, Akihiko Yamashita (
Mary and the Witch’s Flower) kể câu chuyện về một chàng trai trở thành anh hùng hành động hoạt hình khác biệt nhất. “
Invisible,
với khẩu hiệu về một người vô hình, chấp nhận thách thức đáng kể khi sử
dụng hoạt hình vẽ tay để vẽ những thứ cơ bản là không thể vẽ nổi,”
Nishimura chia sẻ.
Cảnh trong phim đầu tiên của Ponoc: Mary and the Witch’s Flower. Ngay từ khi bắt đầu, những câu chuyện của Ponoc là về sự chung sống và những cuộc gặp gỡ
|
Các bộ phim của hãng Ponoc là một sự khác biệt lớn so với hai trong số những tác phẩm gần đây nhất của Ghibli:
The Wind Rises kết thúc với cảnh nam chính mất người vợ trẻ mắc bệnh lao;
The Tale of the Princess Kaguya, với nữ chính rời khỏi cha mẹ trần gian của mình trở về nhà trên mặt trăng.
“Nhiều
trong số những câu chuyện chúng tôi tạo ra tại Studio Ghibli khi hãng
phim đang sắp tàn lụi là về sự chia ly,” đạo diễn Yonebayashi cho biết.
“Nhưng khi chúng tôi bắt đầu sản xuất một lần nữa tại hãng phim mới của
mình, chúng tôi đã chuyển từ những câu chuyện về sự chia ly sang những
câu chuyện về sự chung sống và những cuộc gặp gỡ.”
Modest Heroes
ban đầu được hình dung là bốn phim, với đạo diễn và đồng sáng lập
Ghibli Isao Takahata đóng góp một phân đoạn dài bảy phút dựa trên một
câu chuyện từ sử thi Nhật Bản
Heike Monogatari. Nhưng dự án bị
tạm dừng khi Takahata mất năm 2018 ở tuổi 82. Nishimura đã làm việc với
nhà đạo diễn này trong suốt 10 năm cuối đời và nói rằng anh được truyền
cảm hứng để tham gia Ghibli sau khi xem bộ phim được ca ngợi của
Takahata
Grave of the Fireflies khi còn nhỏ. “Khi Isao Takahata
mất, tôi đã khóc như chưa bao giờ khóc và tôi cảm thấy như một phần
trong tôi đã bị sứt mẻ vì cú sốc,” anh nói.
Modest Heroes kết thúc với lời đề tặng gửi tới vị đạo diễn quá cố.
Life Ain’t Gonna Lose tìm thấy câu chuyện bi kịch trong chứng dị ứng thực phẩm đe dọa đến tính mạng của một cậu bé
|
Studio Ponoc đang lên kế hoạch cho một phim ngắn khác và một vài phim dài; phim tiếp theo của Studio Ghibli,
How Do You Live?,
dựa trên tiểu thuyết giả tưởng năm 1937 của Genzaburo Yoshino, dự kiến
khởi chiếu vào năm 2020 hoặc 2021. Sự bùng nổ của hoạt hình Nhật Bản
hiện nay đã dẫn đến việc thiếu hụt các nhà làm phim hoạt hình có khả
năng, một vấn đề lớn trong một ngành công nghiệp khét tiếng với lịch
trình làm việc dày đặc. “Một số người mà tôi gặp đã làm việc với
Miyazaki trong
Princess Mononoke, vẫn còn bị ám ảnh,” Napier
nói. “Bản thân Miyazaki cũng thừa nhận điều đó. Ông đã sử dụng thuật ngữ
‘boro boro’, có nghĩa là ‘vụn vỡ’. Họ thực sự đưa con người đến giới
hạn đó.”
Ponoc cảm thấy áp lực từ sớm. “Luôn luôn có một nhóm các
tài năng ở ‘chế độ chờ’, từ khi bắt đầu sản xuất các bộ phim của đạo
diễn Hayao Miyazaki tại Studio Ghibli,” Yonebayashi nói. Nhưng với
Mary thì chúng tôi phải bắt đầu lại từ đầu, không có ai.”
Ngoài
việc phát hành cả hai bộ phim của Ponoc ở Mỹ, nhà phân phối GKids còn
giữ quyền phát hành ở Bắc Mỹ các tác phẩm kinh điển của Studio Ghibli
(mua lại từ Disney năm 2011). Nếu thiên thời địa lợi, GKids có thể phát
hành một bộ phim Ponoc và bộ phim “cuối cùng” mới nhất của Miyazaki cùng
lúc. “Tất nhiên chúng tôi rất thích có được phim Miyazaki,” chủ tịch
của GKids, Dave Jesteadt, nói. “Đó là một vinh dự lớn. Nhưng ngoài khía
cạnh kinh doanh, tôi đơn thuần là rất hào hứng khi xem nó, giống như bất
kỳ người hâm mộ nào khác.”
Invisible, với khẩu hiệu về một người vô hình, chấp nhận thách thức
đáng kể khi sử dụng hoạt hình vẽ tay để vẽ những thứ cơ bản là không thể
vẽ nổi
|
Và triển vọng Ghibli và Ponoc làm phim cùng một lúc? “Thật không thể tin
được,” ông Jesteadt nói. “Mặc dù có lẽ đã quá nhiều lần nghĩ lại chăng? Đã nhiều lần Miyazaki nghỉ hưu rồi lại tái xuất. Nhưng tôi nghĩ
rằng trong lúc có một mối quan hệ tuyệt vời và rất nhiều họa sĩ hoạt
hình và tài năng được chia sẻ giữa các hãng phim đó, có sự cạnh tranh
nghệ thuật nho nhỏ giữa hai công ty thì cũng rất tuyệt. Luôn luôn có chỗ
cho những bộ phim hay hơn.”
Dịch: © Ngô Bình @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The New York Times