Bắt đầu với The Super Mario Bros Movie vào mùa xuân năm 2023, hoạt hình đã cất cánh và kể từ đó trở nên khỏe mạnh hơn nhiều

Tại phòng vé, phim hoạt hình đã vượt mọi chông gai. Thể loại phim gia đình, cả phim hoạt hình và phim người đóng, “bị ảnh hưởng nặng hơn trong đại dịch so với các thể loại khác,” David A Gross của bản tin ngành FranchiseRe cho biết. “Nhưng bắt đầu với The Super Mario Bros Movie vào mùa xuân năm 2023, hoạt hình đã cất cánh và kể từ đó trở nên khỏe mạnh hơn nhiều.” (Phim hoạt hình của Universal và Illumination đã thành công bất ngờ, thu về 1,36 tỉ USD toàn thế giới.)

Ngay cả trước Moana 2, ba phim hoạt hình khác, tất cả đều là phần tiếp theo, đã xếp hạng cao trong bảng xếp hạng doanh thu phòng vé toàn thế giới năm 2024: Inside Out 2 của Disney/Pixar đứng đầu bảng với gần 1,7 tỉ USD, tiếp theo là Despicable Me 4 của Universal/Illumination ở vị trí thứ ba (969 triệu USD) và Kung Fu Panda 4 của Universal/DreamWorks Animation ở vị trí thứ sáu (548 triệu USD). Phim hoạt hình không phải phần tiếp theo có thứ hạng cao nhất là The Wild Robot của Universal/DreamWorks, hiện đang ở vị trí thứ 14 với 322 triệu USD.

Theo cơ sở dữ liệu trực tuyến The Numbers, phim hoạt hình kỹ thuật số (tính đến đầu tháng 12) đã chiếm 23,8% thị phần Bắc Mỹ năm 2024, so với 19% năm 2023 và mức cao nhất trước đại dịch là 20,1% năm 2016. Và theo FranchiseRe, phim gia đình nói chung đang trên đà đạt tổng doanh thu toàn cầu là 6,85 tỉ USD năm 2024, tăng từ 4,22 tỉ USD năm 2023 và là mức cao nhất kể từ 8,95 tỉ USD năm 2019.

Moana 2 lập kỷ lục với doanh thu mở màn toàn cầu 386 triệu USD, một lần nữa chứng minh được sức hút to lớn của phim hoạt hình

Ngoài doanh thu ấn tượng, còn có những lý do khác khiến các hãng phim ưa chuộng hoạt hình, đặc biệt là những phim phần tiếp theo hoặc dựa trên chuỗi phim: chúng có sức hấp dẫn rộng rãi và tích hợp sẵn cả bốn nhóm khán giả; chúng có doanh thu phòng vé mạnh và hoạt động xuất sắc trên thị trường phát trực tuyến và các thị trường giải trí tại gia khác; chúng thường ít phải ăn chia doanh thu với nhà sáng tạo; và chúng cung cấp khả năng kinh doanh vật phẩm thương mại khủng.

Tuy nhiên, đằng sau những con số doanh thu phòng vé, ngành công nghiệp hoạt hình đã trải qua thác ghềnh. Giống như phần còn lại của hệ sinh thái Hollywood, bị ảnh hưởng bởi sự co lại sau các cuộc chiến phát trực tuyến và đình công của diễn viên và biên kịch năm 2023, năm vừa qua một số công ty hoạt hình lớn đã thực hiện cắt giảm. DreamWorks Animation và bộ phận phim truyện hoạt hình của Netflix đều cắt giảm đáng kể lực lượng lao động vào cuối năm 2023; Aardman Animations của Anh gần đây đã cắt giảm khoảng 5% nhân sự, một phần thông qua sa thải tự nguyện; và Pixar đã sa thải 175 lao động trước khi phát hành Inside Out 2 vào mùa hè, giảm 14% lực lượng lao động.

Xếp hạng cao trong bảng xếp hạng doanh thu phòng vé toàn thế giới năm 2024: Inside Out 2 của Disney/Pixar đứng đầu bảng với gần 1,7 tỉ USD

Pixar đã nói với nhân viên rằng việc cắt giảm là do chuyển từ tạo nội dung phát trực tuyến cho Disney+ sang trở lại tập trung vào phim truyện. Trong các cuộc phỏng vấn xung quanh buổi ra mắt Inside Out 2, giám đốc sáng tạo của Pixar Pete Docter đã nói về công ty, với các bộ phim từ lâu được tôn sùng trong ngành vì tính độc đáo, đang chuyển sang “cân bằng sản lượng của chúng tôi với nhiều phần tiếp theo hơn” và cung cấp “những bộ phim hay nhất có thể và dễ liên hệ nhất.”

Cắt giảm việc làm tràn lan “cho thấy thiếu tầm nhìn chiến lược ở nhiều công ty,” Tom Sito, lão làng lĩnh vực hoạt hình Hollywood hiện là giáo sư tại Trường Nghệ thuật Điện ảnh của Đại học Nam California, nói. Sito cho biết, nhiều giám đốc điều hành hoạt hình “đang cố gắng tìm cách kiểm soát chi phí và đối với họ, điều đó luôn là cắt giảm nhân sự.”

Trôi dạt tài năng

Việc cắt giảm cũng phản ánh thực tế ngày càng tăng của các hãng phim là đưa ra khỏi California, vì hoạt hình hiện không đủ điều kiện tham gia chương trình ưu đãi thuế của tiểu bang, đến các cơ sở ở Canada, Australia và một số khu vực ở châu Âu.

Despicable Me 4 của Universal/Illumination ở vị trí thứ ba (969 triệu USD)

Nhiều hãng phim, theo những người trong cuộc, hiện đang thực hiện các phim hoạt hình theo mô hình đường ống được sử dụng cho phim bộ hoạt hình truyền hình, trong đó công việc phát triển và thiết kế thường được thực hiện ở Hollywood, nhưng hoạt hình thực tế lại được thực hiện ở nơi khác. (Moana 2 — ban đầu được phát triển dưới dạng phim bộ phát trực tuyến — được cho là phim hoạt hình đầu tiên mà khâu làm hoạt hình được chia giữa Los Angeles và cơ sở ba năm tuổi của Disney ở Vancouver.)

“Những gì chúng tôi đang thấy là mong muốn chuyển nhiều công việc hơn ra khỏi California không có ưu đãi để chuyển đến các tiểu bang hoặc khu vực, cả ở Mỹ và bên ngoài, có trợ cấp của chính phủ cho việc chế tác,” Steve Kaplan, đại diện kinh doanh tại Nghiệp đoàn Hoạt hình, thành viên của IATSE đại diện cho hơn 6.000 họa sĩ hoạt hình, biên kịch, kỹ thuật viên và công nhân sản xuất, hầu hết đều có trụ sở tại Los Angeles, cho biết.

Gia công là một trong những vấn đề được thảo luận trong các cuộc đàm phán hợp đồng vào mùa thu năm nay giữa Nghiệp đoàn Hoạt hình và Liên minh các nhà sản xuất phim và truyền hình. Mặc dù kéo dài nhiều tháng, làm tăng căng thẳng trong ngành công nghiệp Hollywood, nhưng cuối cùng các cuộc đàm phán đã dẫn đến một thỏa thuận tạm thời. Vào thời điểm báo chí đưa tin, các điều khoản của thỏa thuận vẫn chưa được công khai hoặc được các thành viên nghiệp đoàn thông qua.

Kung Fu Panda 4 của Universal/DreamWorks Animation ở vị trí thứ sáu (548 triệu USD). Ảnh: Quảng cáo Kung Fu Panda 4 trên đường phố Na Uy

“Thật không may, họ không đạt được gì mấy,” Kaplan nói về việc liệu các nhà đàm phán của nghiệp đoàn có thể đảm bảo đạt được các biện pháp bảo vệ chống lại việc gia công hay không. Nhưng ông hy vọng đề xuất từ thống đốc California Gavin Newsom về việc tăng gần gấp đôi nguồn tài trợ cho chương trình khuyến khích sản xuất của tiểu bang có thể mở ra cánh cửa để hoạt hình đủ điều kiện.

“Chúng tôi chắc chắn đang cạnh tranh để xem liệu hoạt hình có thể tham gia chương trình đó không,” Kaplan nói về đề xuất này.

Những tiến bộ của AI

Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) là một vấn đề quan trọng khác trong các cuộc đàm phán hợp đồng của nghiệp đoàn và vẫn là mối quan tâm lớn đối với hầu hết những người làm việc trong ngành hoạt hình ở Mỹ. Một báo cáo gần đây do hội đồng được nghiệp đoàn ủy quyền dự đoán đến năm 2025 sẽ có 21% công việc trong lĩnh vực phim ảnh, truyền hình và hoạt hình ở Mỹ sẽ được “hợp nhất, thay thế hoặc loại bỏ” bằng AI. Tại một hội nghị gần đây, cựu giám đốc hãng phim Disney và đồng sáng lập DreamWorks Jeffrey Katzenberg đã gợi ý rằng trong khi vào thời của ông, một bộ phim hoạt hình lớn “cần 500 họa sĩ để thực hiện trong năm năm... Tôi không nghĩ ba năm nữa kể từ bây giờ sẽ cần 10% số lượng họa sĩ đó.”

Kaplan cho biết trong các cuộc đàm phán hợp đồng, nghiệp đoàn “đã đặt nền tảng vững chắc cho việc giao tiếp và giải quyết các mối quan tâm về trí tuệ nhân tạo. [Nhưng] chúng tôi phải tiếp tục theo dõi và quan sát cách [nó] thâm nhập vào ngành. Thời điểm này thì chúng tôi chưa thấy nó được triển khai, nhưng các cuộc thử nghiệm mà chúng tôi đã chứng kiến cho thấy AI có tiềm năng phá hủy thay thế phi phàm.”

Trong ngắn hạn, các hãng phim hoạt hình hàng đầu dường như sẽ dựa vào sức hấp dẫn của các phần tiếp theo và phim chuỗi tại các phòng vé trên toàn thế giới. Các tựa phim hoạt hình lớn trong lịch phát hành năm 2025 bao gồm The Bad Guys 2 của DreamWorks Animation, Zootopia 2 của Disney và Spider-Man: Beyond The Spider-Verse của Sony, duy nhất Elio của Pixar là phim nguyên tác đáng chú ý.

Nhưng việc dựa vào các phần tiếp theo trong khi cắt giảm phát triển câu chuyện và nhân vật mới là một hướng đi nguy hiểm, các nhà sáng tạo trong ngành hoạt hình lập luận. “Giờ tôi thấy rất nhiều nhà điều hành hèn nhát và bất tài,” Sito nói.

Elio của Pixar là phim hoạt hình nguyên tác đáng chú ý nhất năm 2025

“Mọi người ở cấp độ sáng tạo đều thích làm những bộ phim này, nhưng chúng ta cần những nhà điều hành hãng phim có tầm nhìn và có thể chấp nhận rủi ro. Rất nhiều giám đốc điều hành đang chơi an toàn. Đó là lý do tại sao có rất nhiều phần tiếp theo chết tiệt như vậy.”