Liệu có phải là Angelina Jolie, người thay thế gót giày tao nhã của Marceau trong tác phẩm lãng mạn ly kỳ mới phát hành The Tourist – bộ phim dựa trên bộ phim Pháp năm 2005 Anthony Zimmer?

Hay là Demi Moore, người sẽ thay thế bước chân nội trợ của Marceau trong bộ phim về bà mẹ đơn thân và con gái năm 2011 LOL (Laughing Out Loud) có sự tham gia của Miley Cyrus làm lại từ bộ phim Pháp cùng tên năm 2008.

Nữ diễn viên Pháp Sophie Marceau tại Liên hoan phim Quốc tế Marrakech lần thứ 10

Câu hỏi đó vang mãi, khi bạn để ý rằng một tác phẩm Hollywood chuyển thể từ bộ phim cuốn hút năm 2010 của Marceau L'âge de Raison (The Age of Reason), trong đó cuộc sống của một nữ doanh nhân mẫn cán bị rối tung khi cô nhận được những lá thư của chính mình thuở nhỏ, đã được triển khai.

Xu hướng tăng lên của những phiên bản làm lại như thế theo Marceau là khó lòng đếm xuể, nhưng thực tế ít nhất ba bộ phim của nhữ diễn viên này đã thu hút sự chú ý như vậy từ Hollywood là một dấu hiệu rõ ràng về việc Hollywood đang khai thác những bộ phim châu Âu với mức độ khác thường. Năm ngoái, năm phiên bản làm lại của Mỹ từ các bộ phim Pháp đã được phát hành. Ngay cả nền điện ảnh Thụy Điển nhỏ bé cũng châm ngòi cho một cuộc chiến đấu giá ở Hollywood trong năm 2010 để chuyển thể bộ phim về giới ma túy Snabba Cash thành Easy Money (với sự tham gia của Zac Efron), trong khi một bộ phim về ma cà rồng nổi tiếng của Thụy Điển vừa được làm lại thành Let Me In – chưa kể tới những bản chuyển thể điện ảnh của bộ ba tiểu thuyết Thiên niên kỷ.

Hollywood đẩy mạnh nỗ lực trong việc chuyển thể – hay đơn giản là sao chép – những bộ phim tiếng nước ngoài nêu bật sự thay đổi về văn hóa của điện ảnh châu Âu nổi tiếng trong những thập kỷ gần đây. Nhiều nhà làm phim có năng lực kỹ thuật châu Âu bất ngờ gần gũi với truyền thống điện ảnh Mỹ. Khuôn sáo của phim Pháp là những câu chuyện không có hành động với những đàm đạo mang tính trí tuệ triền miên không thể nào hợp với lối làm phim ly kỳ chú trọng vào hành động trong Mesrine của Jean-François hay trong bộ phim lịch sử tuyệt vời của Olivier Assayas, niềm tự hào hồi thập niên 1970, Carlos.

Fred Cavayé, người viết kịch bản và đạo diễn bộ phim Pour Elle năm 2008 – tác phẩm được đạo diễn kiêm tác giả kịch bản từng đoạt giải Oscar Paul Haggis làm lại thành The Next Three Days – giải thích rằng ông và các nhà làm phim ly kỳ đương thời cực kỳ chú ý tham khảo từ Hollywood. “Điều trớ trêu là,” Cavayé nói, “chúng tôi làm những bộ phim theo phong cách Mỹ mà họ đang làm lại.”

Trong khi các đạo diễn châu Âu thế hệ trước đôi lúc nhìn nhận các bản làm lại của Hollywood là sự bôi nhọ thô thiển đối với các tác phẩm của họ, nhiều nhà làm phim châu Âu thế hệ tiếp theo coi điều đó như một cánh cửa mở ra cơ hội lớn hơn. “Đây là một phần logic trong ngành hiện nay để chiếm đoạt các ý tưởng độc đáo từ các bộ phim nước ngoài và dựng lại chúng,” theo lời Paco Plaza, đồng tác giả kịch bản và đồng đạo diễn của bộ phim về thây ma sống của Tây Ban Nha [Rec], được làm lại thành Quarantine và phát hành ở Mỹ trước bộ phim gốc. “Đó là tem đảm bảo được duyệt. Và khiến bộ phim gốc thêm nổi tiếng, nên tôi không có gì để phàn nàn cả.”

Hoàn toàn có thể hiểu được sức cám dỗ của việc làm lại phim ở Hollywood. Các nhà sản xuất có thể theo dõi một bộ phim mạch lạc và quyết định rằng liệu bộ phim đó có cho hiệu quả hơn là phải suy luận từ một kịch bản cần chỉnh sửa hay không. Và chắc chắn không hại gì khi các bộ phim nước ngoài có xu hướng theo kiểu ngoại lai về tình dục, bạo lực, tâm lý hay hài hước có thể gây ấn tượng mới mẻ đối với người Mỹ.

Có một truyền thống từ lâu về việc làm lại các bộ phim châu Âu đột phá. Phim sử thi của Giovanni Pastrone Cabiria truyền cảm hứng cho Intolerance năm 1916 của D.W. Griffith. Và những bộ phim câm từ những năm 1920, như tác phẩm khoa học giả tưởng theo chủ nghĩa biểu hiện của Fritz Lang Metropolis và Nosferatu, A Symphony of Horror của F.W. Murnau – được coi là bộ phim đầu tiên về ma cà rồng – được sao chép không biết bao lần. Các bản làm lại tập trung vào các ngôi sao khó có thể xem là đột phá trở nên phổ biến vào những năm 1980 và 1990, bao gồm Three Men and a Baby, True Lies, The Bird Cage và Vanilla Sky.

Three Men and a Bably, phiên bản làm lại nổi tiếng vào thập niên 1980

Nhưng gần đây hơn, khi các xưởng phim Hollywood mua ít món hàng và kịch bản chi tiết từ nguồn kinh phí eo hẹp của mình, cuộc đua làm lại là nỗ lực nhằm đặt cược an toàn hơn, theo lời Nick Spicer, một đối tác tại XYZ Films. Với quá nhiều “của ngon dâng trước mặt”, đã qua rồi lúc không bất ổn, Hollywood bắt đầu hướng tới những cốt truyện đã được ghi nhận thành công.

Kết quả là các xưởng phim Hollywood đã hệ thống hóa quy trình – ví dụ, bằng tài trợ có điều kiện cho các bộ phim châu Âu với quyền làm lại và thuê nhân viên tìm kiếm bản quyền phim – và giảm thời gian xoay vòng của các bản làm lại.

Phim hài lãng mạn đúng mốt năm 2010 L'arnacoeur (Heartbreaker), do Vanessa Paradis và Romain Duris thủ vai chính, có kịch bản độc đáo sắc nét, trừ đôi chỗ lời thoại thô tục (và hài hước), có thể được chuyển thẳng thành ngôn ngữ Hollywood. Universal Studios International và Working Title đã ký kết về bản làm lại trước khi bộ phim phát hành vào mùa xuân năm vừa rồi, và một kịch bản tiếng Anh đang được triển khai.

Các tác giả của L'arnacoeur, bộ phim kể về một kẻ phá bĩnh các cặp đôi có nghề, thực sự phải vượt qua những quan ngại rằng nhân vật trung tâm kỳ lạ của bộ phim “quá Anglo-Saxon” để bộ phim được tài trợ. Nhưng từ đó, hình tượng chuyên gia làm tan vỡ trái tim tỏ ra phổ biến hơn nhiều so với họ từng tưởng tượng, thu hút sự quan tâm làm lại từ Trung Quốc và Ấn Độ. Đạo diễn Pascal Chaumeil cười nói: “Tôi muốn xem phiên bản Bollywood”.

“Văn hóa điện ảnh của tôi mang nét Anglo-Saxon tương đương hoặc nhiều hơn so với vẻ Pháp,” Chaumeil nói thêm. Sự pha trộn văn hóa đó giải thích vì sao nhiều nhà làm phim được mời chỉ đạo phiên bản Hollywood làm lại từ những bộ phim của chính họ.

Lisa Azuelos, đạo diễn kiêm tác giả kịch bản của LOL, giữ vai trò tương tự trong phiên bản Mỹ, nhưng tất cả các nhà làm phim được phỏng vấn cho bài báo này trả lời rằng họ từ chối khi được hỏi họ có muốn được cân nhắc đảm nhận phần việc lặp lại hay không.

Tuy nhiên, nhiều nhà làm phim châu Âu nhận được những bộ phim tiếng Anh có kinh phí lớn hơn một khi Hollywood chọn tác phẩm của họ. Jérôme Salle, đạo diễn của Anthony Zimmer, bật đèn xanh cho bản dựng lại đình đám phim của mình với việc thuyết phục Sharon Stone tham gia trong phần tiếp theo của tác phẩm dựng từ sách tranhLargo Winch sắp ra mắt của ông.

Các nữ diễn viên đặc biệt có vẻ ưu ái hầu hết các dự án của ông, cho thấy làm phim ở Pháp và Hollywood chịu nhiều tác động giống nhau. “Điều khiến tôi thực hiện Anthony Zimmer thuận lợi là Sophie Marceau bất ngờ tham gia vai diễn,” Salle nói. Và khi vai diễn quyến rũ bí ẩn tương tự hấp dẫn Angelina Jollie vào cuộc, The Tourist tiển triển nhanh chóng.

Nhưng The Tourist chật vật tại phòng vé nước Mỹ (và với các nhà phê bình), làm dấy lên câu hỏi về tính khả thi về mặt tài chính của văn hóa làm lại này.

“Liệu xu hướng này có chuyển thành các bộ phim thương mại hay không vẫn là nghi vấn,” nhà sản xuất Roy Lee, bậc thầy của các bản làm lại thương mại nhờ sự góp mặt của ông trong The Departed, The Grudge, và Quarantine, nói.

“Thực sự là tùy từng trường hợp,” Lee nói, lưu ý rằng phiên bản Hollywood của The Ring thành công hơn so với bản gốc của Nhật. “Điều đó phụ thuộc vào hãng phim, tác giả kịch bản chuyển thể, và đạo diễn.”