Phim về quái vật, còn được biết đến với tên gọi khác là phim quái vật kinh dị, chứa đựng yếu tố kinh dị, khoa học viễn tưởng và những tưởng tượng phi thường. Đôi khi con vật được nói đến đặt trong góc nhìn về một số phận đáng thương, sắp đặt theo diễn biến tiêu cực mà chúng không chọn lựa (thường là phép ẩn dụ cho sự huỷ hoại nhân tính - hậu quả của thí nghiệm khoa học bất thành, là một ví dụ), số khác là hiện thân của tội ác, mang trong mình sức mạnh quỷ dữ huỷ diệt không gớm tay.

Poster phim King Kong (1933)

Từ khi có King Kong, hòn đảo ban sơ của các giống loài kỳ quái đã tuyệt chủng, đóng đinh ở ngai vàng của những bộ phim quái vật truyền thống, loài bò sát tiền sử gặp thời - phần lớn chúng được "sống dậy" bởi phù thuỷ của kỹ thuật ghép chuyển động Ray Harryhausen. Thời này ghi nhận The Beast from 20,000 Fathoms, nói về một con khủng long Rhedosaurus một trăm triệu năm tuổi được "rã đông" từ lớp băng ở Arctic (thuộc Bắc Cực) do một vụ thử bom hạt nhân và tiến đến thành phố New York kiếm ăn. Ngoài ra còn một số điển hình như It Came from Beneath the Sea và The Giant Behemoth.

Thường thường, các phim kiểu này được xếp vào hạng B. Nhờ vòng cương tỏa của các cơ quan kiểm duyệt được nới lỏng vào những năm cuối của thập niên 60 và hệ thống phân loại phim mới ra đời, kỷ nguyên vàng của phim thương mại mang tính bạo lực máu me - phim hạng B chất lượng thấp chất chứa các hình ảnh ghê rợn, thô, tầm thường với bạo lực tàn nhẫn và kích động giật gân - bắt đầu, chúng được sản xuất chóng vánh và rẻ tiền cùng đoàn làm phim và dàn diễn viên không chuyên.

Năm 1968, một phân nhánh phụ được tách ra mở đầu bằng cuộc phiêu lưu của George Romero với phim zombie (thây ma sống lại), Night of the Living Dead. Không giống như những phim zombie hiện đại, thường lấp liếm những ham muốn xác thịt, ở đây khi thây ma rú lên "Braaaaaaaaains" có nghĩa là bạn sẽ thành bữa chính cho nó. Tương tự, thực vật cũng tham chiến với The Little Shop of Horrors, câu chuyện về người phụ tá của một nhà thực vật học chăm bẵm một cây khổng lồ lấy dinh dưỡng từ xác thịt và máu người.

Jaws - bom tấn mùa hè nâng hạng phim quái vật

Mùa hè năm 1975, Jaws (Hàm cá mập) của Steven Spielberg, nhân vật chính là một con cá mập trắng khổng lồ chọn những người đi tắm biển mặc bikini làm mồi, đã nâng hạng thể loại này sang hạng phim A và hơn thế đã tạo nên bom tấn mùa hè. Ba năm sau đó, ông vua của phim hạng B Roger Corman làm một phim nhái theo Jaws - thay vì một con cá mập đồ sộ, ông quăng ra cả ngàn con Piranha đói khát.

Piranha cũng tiếp nối một truyền thống bắt đầu vào thập niên 50, với các sinh vật bình thường đột biến và trở nên hung hãn, nguy hiểm. Vì một lý do nào đó hoặc các tác động bên ngoài, tác động từ con người mà chúng biến đổi từ hình hài tạo hoá trở nên to lớn và hung bạo khác thường. Trong khi vụ thử bom nguyên tử tạo cơ hội cho ra đời phim nổi tiếng nhất thuộc loại này là Godzilla, còn có nhiều tác phẩm khác như Them!, về loài kiến dưới tác động của phóng xạ vọt biến thành những cỗ máy ăn thịt có kích cỡ bằng xe hơi, hay Tarantula, về những thách thức của một con nhện có kích thước bằng cả căn nhà muốn sống theo tập tính của loài. Đến Night of the Lepus thì không như mong đợi, bất chấp nỗ lực của các nhà làm phim, khi họ tạo nên những chú thỏ biết ăn thịt, hiệu quả sợ hãi bất thành chỉ vì chúng là những con thỏ. (Thỏ giết chóc trong Monty Python lúc này đã ở đâu?)

Nhanh chóng những chiếc cửa xả đã được mở bung cho phim ảnh khi đã có đủ những hiện thực xã hội - đoàn thể hám lợi, ô nhiễm môi trường, binh lính kém cỏi - làm đề tài máu me và hành xác. Và thông thường không chỉ có thế. Các tình tiết nội dung na ná nhau một cách thái quá, chỉ đơn giản là thay thế một sinh vật đói khát bằng một con khác, có thể kể đến Alligator, Grizzly, The Pack, Razerback, Day of the Animals - những phim chuyển hoá thú nuôi trong nhà thành loài khát máu - Frog-g-g!, Arachnophobia, The Swarm, Attack of the Crab Monsters và những phim ăn theo Jaws không che đậy như Great White, Orca, Monster Shark, Tintorera và Tentacles.

Những năm trở lại đây, Steven Spielberg đã quay về thể loại phim quái vật với công nghệ gen, Jurassic Park, khi ADN của khủng long được sử dụng để tái tạo một loạt cá thể bò sát tàn bạo mà dĩ nhiên chúng phá rào và săn đuổi con người. Tremors thì xây dựng những quái vật đến từ đất ngầm hình dáng loài sâu. Tương tự, con người trở thành thức ăn của rắn khổng lồ trong Anaconda, của cá sấu thời tiền sử trong Lake Placid, và trong Deep Blue Sea, không khó đoán, một lần nữa lại là cá mập.

Có lẽ những tác phẩm điển hình của thể loại thảm hoạ quái vật gần đây nhất là bộ phim xuất sắc của điện ảnh Hàn Quốc ra mắt năm 2006, The Host (Quái vật sông Hàn), một con quái vật lưỡng cư bị đột biến sống trong cống ngầm và tấn công du khách, nỗi sợ hãi đến từ Descent khi một nữ thám hiểm trở thành nạn nhân của quái vật mang vóc dáng con người trú ngụ trong hang, và với Snakes on a Plane, bạn có thể đoán ra hiểm họa ngay từ cái tên.

Màn ảnh nhỏ cũng đóng góp không ít. Những ngày này bật kênh SyFy, thấy dường như mọi cái tên quy về mốt truyền thống như Bats: Human Harvest, Dinocroc vs. Supergator, Dinoshark, Kraken: Tentacles of the Deep, Mega Snake và Mongolian Death Worm. Ngay cả loạt phim rất được ưa chuộng của Discovery Channel là Shark Week cũng cho khán giả những phen kích động một cách kín đáo dưới danh nghĩa giáo dục thường thức.

Poster Piranha 3D

Sẽ chẳng có bất kỳ bình luận nào về Piranha 3D (không có sự tương đồng nào với tác phẩm của Corman, ngoại trừ tinh thần chung), bởi hãng phim đứng sau nó, Dimension Films, đã cho rằng càng ít lời ong tiếng ve càng tốt. Điều này vừa dễ hiểu vừa gây băn khoăn. Dễ hiểu vì cốt truyện cũng lại quy về một nhóm nhỏ nam nữ sinh đang trong kỳ nghỉ xuân trở thành mồi ngon cho loài cá đói ngấu rã ra từ băng. Nhưng nó cũng khó hiểu ở chỗ, với cái tên Piranha 3D, ai sẽ đi xem mà không ngoài lý do xem những con cá trong không gian ba chiều sống động quần đảo con mồi? Dĩ nhiên phim này sẽ có nhiều cảnh kinh hoàng. Đó là điều chắc chắn. Nhưng thực tế nhiều phim cho thấy, đôi khi những điều tưởng như gây kinh hoàng có thể lại trở thành một màn vui.