• Đường dài đến khủng hoảng của Oscar 2019: Vì đâu nên nỗi?

• Tại sao không ai muốn dẫn chương trình lễ trao giải Oscar?

• Chuyển hướng mới của Oscar là quay sang người bạn cũ: Đồng đôla

Có một sự kiện truyền hình Mỹ nổi tiếng, mỗi năm một lần gần đây cũng sụt giảm tỷ suất người xem: Super Bowl. Xu hướng tỷ suất người xem đi xuống hiện rõ trên bảng xếp hạng truyền hình phát sóng, đơn giản bởi vì truyền hình phát sóng là một phương tiện đang hấp hối; nhiều người, đặc biệt là người trẻ, đang xem các chương trình như giải Oscar và Super Bowl trực tuyến.

Helen Mirren và chiếc xe trượt nước tại Lễ trao giải Oscar 2018

Nhưng theo ABC, nhà đài phát sóng giải Oscar, vấn đề không đơn giản là bối cảnh truyền thông đang tiến hóa; mà là buổi lễ không kéo dài đúng chính xác ba giờ. Và rằng những bộ phim được đại chúng yêu mến nhất luôn không giành được chiến thắng. Và người ta không quan tâm đến các phát biểu của nhà thiết kế trang phục hay biên tập âm thanh xuất sắc nhất của năm.

Ít nhất, đó là ấn tượng được đưa ra qua “những thay đổi” được định nghĩa mơ hồ do Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Hoa Kỳ công bố sau cuộc bỏ phiếu của Ban điều hành. “Chúng tôi đã nghe từ nhiều người trong quý vị về những cải tiến cần thiết để giữ cho giải Oscar và Viện Hàn lâm của chúng tôi có tính đương thời trong một thế giới đang thay đổi,” Chủ tịch Viện Hàn lâm John Bailey và Giám đốc điều hành Dawn Hudson cho biết trong một tuyên bố.

Kỳ giải Oscar thứ 91, được phát sóng vào ngày 24 tháng 2 năm 2019, sẽ diễn ra trong ba giờ đúng (năm ngoái gần bốn tiếng), giới hạn một số hạng mục kém phù phiếm để nghỉ giải lao dành cho quảng cáo (phát biểu nhận giải của họ sẽ được phát lại nhờ ghép cảnh). Cùng với hạng mục Phim hay nhất truyền thống, sẽ có giải thưởng mới cho “phim đại chúng xuất sắc nhất”, mà thước đo cho giải này hoàn toàn không xác định. Sau đó vào ngày 7/8, Variety bung tin rằng Disney-ABC đã gây áp lực với Viện Hàn lâm để tân trang lễ trao giải vốn đang có những số liệu bổ nhào báo động.

ABC là một đài tryền hình, và nó phải đối phó với tất cả các vấn đề cụ thể mà các đài phát sóng đang phải đối mặt xung quanh sự sụt giảm tỷ suất người xem. Giải Oscar là một thương hiệu quyền lực ít phải lo ngại hơn, nhưng họ cũng bị ràng buộc trong thỏa thuận 12 năm với ABC bắt đầu có hiệu lực vào năm 2016, mang lại cho nhà đài này một số đòn bẩy thay đổi. Mặc dù vậy, bao nhiêu tiền vận động hành lang từ ABC cũng không thể biện minh cho một quyết định với tầm nhìn ngắn hạn như vậy — một quyết định có thể có ảnh hưởng thực sự và tai hại đến một giải thưởng vẫn còn uy tín nhất trong ngành giải trí.

Ép chương trình vào ba tiếng đồng hồ có vẻ là nước đi không hiệu quả và gần như là tùy tiện. Thay vì vậy, tại sao không bắt đầu sớm hơn một chút, giống như Super Bowl bắt đầu vào 6 giờ 30 chiều (giờ bờ Đông), sao cho trước nửa đêm mọi người không tắt tivi? Hoặc, nếu không làm được như vậy, nếu thời gian là một vấn đề có sức ép như vậy, tại sao không cắt giảm số lượng các cảnh phim đưa vào và những màn chào hỏi dày đặc mọi buổi lễ? Dù thế nào, tước đi sự chú ý dành cho những tài năng đằng sau hậu trường tạo nên phần lớn bộ máy bầu cử của Viện Hàn lâm, và những người dồn rất nhiều công sức vào việc làm phim, là một ý tưởng gây xúc phạm. Sự kỳ diệu của các giải Oscar luôn xoay quanh niềm vui khi đạo diễn của một bộ phim ngắn, hoặc nhà dựng phim, hay nhà quay phim được mừng chiến thắng của họ trên một sân khấu khổng lồ trong vài phút.

9 phim được đề cử Oscar Phim hay nhất tại kỳ giải lần thứ 90 năm 2018

Tuy nhiên, sự thay đổi đáng lo ngại hơn là ý tưởng “Phim đại chúng xuất sắc nhất”, mặc dù chi tiết về cách hoạt động của hạng mục này (hoặc ai sẽ bỏ phiếu bầu) vẫn còn bí ẩn. Giải Oscar có một số hạng mục về thành tựu trong việc làm phim ngoài Phim hay nhất — Phim tiếng nước ngoài hay nhất, Phim hoạt hình xuất sắc nhất, Phim tài liệu xuất sắc nhất. Nhưng những hạng mục đó tồn tại để thu hút sự chú ý đến các thể loại và nhà làm phim thường bị bỏ qua, những người mà tác phẩm của họ khó thấy hơn, và dành cho những người mà chiếc cúp Oscar có thể là một sự thúc đẩy vô hạn. “Phim đại chúng xuất sắc nhất” là để ủng hộ các nhà bầu chọn Oscar công nhận một trong những phim kiếm tiền nhiều nhất của Hollywood.

Chính ý tưởng này cũng có thể kết thúc chuyển hướng một tác phẩm nghệ thuật ấn tượng đích thực thành một thể loại được xác định chủ yếu bởi chủ nghĩa thương mại. Những phim vào danh sách xét chọn “Phim đại chúng xuất sắc nhất” vẫn được phép tranh giải chính. Nhưng các nhà bầu chọn của Viện Hàn lâm có thể dễ dàng quyết định rằng sự công nhận trong thể loại riêng là đủ, đẩy sự tranh luận về các suất cho hạng mục Phim hay nhất đi xa hơn và phủ nhận uy tín mà những phim lọt vào hạng mục này xứng đáng có. (Đã xảy ra rồi, những đề cử cho các hạng mục riêng như Phim hoạt hình hay nhất và Phim nước ngoài hay nhất đều đủ điều kiện để xét giải Phim hay nhất, nhưng hiếm khi được đưa vào hạng mục danh giá nhất này.)

Dunkirk (trái) của Christopher Nolan và phim kinh dị Get Out của Jordan Peele — mỗi phim đều thu về hơn 100 triệu USD ở phòng vé Mỹ

Năm ngoái, hai ứng viên Phim hay nhất — sử thi chiến tranh Dunkirk của Christopher Nolan và phim kinh dị Get Out của Jordan Peele — thu về hơn 100 triệu USD ở phòng vé Mỹ, chính xác loại thước đo tài chính có thể sử dụng để đo lường “mức độ đại chúng”. Đề cử Phim hay nhất dành cho hai phim vừa nói là rất xứng đáng và, trong trường hợp Get Out, đặc biệt thú vị, vì thể loại của bộ phim này thường không được các lễ trao giải Oscar công nhận. Dunkirk và Get Out sẽ là những ứng cử viên rõ ràng cho “Phim đại chúng nổi bật nhất” và kết quả là có thể mất đi một cái gật đầu dành cho Phim hay nhất — nhằm trừng phạt thành công về tài chính của chúng.

Năm nay, Black Panther của Marvel (đã trở thành phim thứ ba trong lịch sử với tổng doanh thu 700 triệu đôla ở Bắc Mỹ) dường như có cơ hội trở thành phim siêu anh hùng đầu tiên nhận được đề cử Phim hay nhất. Disney đang rồ ga cho một chiến dịch nghiêm túc; giờ đây, có thể rơi vào hạng mục bên lề, với thành tích “Phim đại chúng xuất sắc nhất” đang chờ đợi như một giải thưởng an ủi. Ưu điểm duy nhất cho hạng mục giải mới này có vẻ là ABC được một vài phút cảnh quay lấy quảng cáo tốt hơn.

Hạng mục Phim đại chúng xuất sắc nhất được nhìn nhận rộng khắp trong ngành là động thái dọn đường cho Black Panther kiếm Oscar của Disney

Rất dễ chế nhạo sự phù phiếm và tình hình tài chính của giải Oscar, và nỗi ám ảnh kéo dài hàng tháng mà Hollywood có với duy nhất một chương trình giải thưởng đôi khi chỉ xứng đáng với sự chê bai. Nhưng giải Oscar cũng là động lực lớn để hãng phim rót vốn cho những bộ phim bên ngoài lĩnh vực bom tấn, và có thể gây ra một cú sốc tài chính nghiêm trọng cho những phim mà nếu không được đầu tư thì sẽ không có cơ hội nổi bật. Ý tưởng cho rằng những phim đoạt giải Oscar truyền thống thì không “đại chúng” được số liệu phòng vé chứng minh là sai; các con số có thể dao động từ năm này sang năm khác, nhưng bản chất của nghệ thuật trong một không gian thương mại vốn là như vậy. Những thay đổi quy tắc này là dấu hiệu mới nhất cho thấy Hollywood có lẽ ngày càng ít quan tâm đến việc bảo vệ khía cạnh “nghệ thuật” của điện ảnh.