Trong câu chuyện “vinh quy bái tổ”, đạo diễn Hollywood Jon M. Chu
(phải) trở lại Chef Chu’s, nhà hàng của gia đình do cha anh Lawrence Chu
(trong trang phục bếp trưởng) điều hành, để quảng bá phim mới của anh, Crazy Rich Asians, với hai diễn viên chính Henry Golding và Constance Wu, ngày 2/8/2018, ở Los Altos, California
|
Tuy nhiên anh đã quyết định ra mắt
Crazy Rich Asians ở rạp
chiếu. Qua năm sau (2017) canh bạc của Jon Chu trông chừng có vẻ là ngu
xuẩn: một loạt các thất bại đẩy Hollywood vào mùa hè tồi tệ nhất của
trong hai thập kỷ — làm dấy lên những lo ngại mới về tương lai của màn
ảnh rộng trong kỷ nguyên số. “Mọi người chuẩn bị chấp nhận thất bại,”
Leo Kulp, một nhà phân tích tại RBC, nói.
Nhưng năm sau, 2018,
Crazy Rich Asians
đã lấy về doanh thu mạnh cho phòng vé. Mùa hè năm nay tràn trề phim
thành công, cho phép các nhà điều hành Hollywood thở phào nhẹ nhõm khi
2018 đang trên đà lấy kỷ lục 11,6 tỉ đôla doanh thu phòng vé ở Bắc Mỹ.
Khi ngành công nghiệp trở nên vững chắc, tiền của rốt cuộc đang ngày
càng tập trung vào tay của một vài siêu hãng phim.
Trong mùa phim
quan trọng này, thường chiếm khoảng 40% doanh thu hàng năm, doanh thu
phòng vé Bắc Mỹ đã tăng 14% so với năm ngoái lên 4,22 tỉ đôla, theo
ComScore. Trên cơ sở trượt giá lạm phát, đây là mùa hè tốt nhất trong
vòng năm năm trở lại. Paul Dergarabedian, chuyên gia phân tích của
ComScore cho biết: “Đây là một mùa hè được lập trình hoàn hảo mà không
ai biết là sẽ đến.”
Năm nay khá hơn bất chấp những dự báo của phố Wall, nhồi cho thu nhập
của các công ty truyền thông lớn nhất thế giới như Disney và Fox tăng
lên, và nâng giá cổ phiếu của AMC do Wanda sở hữu, công ty vận hành nhà
rạp lớn nhất của Mỹ.
Không ai hạnh phúc hơn Bob Iger, giám đốc
điều hành của Disney. Hãng phim đã ra mắt hết phim bom tấn này đến phim
bom tấn khác, chiếm một phần ba doanh thu vé trong năm nay. Sự thống trị
của Disney đã tăng lên trong thập kỷ qua, phần lớn nhờ thành công đáng
tin cậy của phim Marvel, và lịch phát hành của hãng này có thể đổi chiều
toàn bộ phòng vé trong một năm nhất định.
“Yếu tố ổn định rất
lớn trong năm 2018, và chúng ta sẽ thấy điều gì trong 5 đến 10 năm tới,
chính là sức mạnh đang lên của Disney,” Jeff Bock, nhà phân
tích tại hãng tư vấn giải trí Exhibitor Relations, cho biết. “Tính nhất
quán của họ là vô đối trong thời đại bom tấn. Một thương hiệu mạnh là
cái bạn cần khi cạnh tranh với các dịch vụ phát trực tuyến, và chẳng bao
lâu Disney sẽ trở thành hãng phim siêu hạng.”
Sức mạnh của Disney chỉ càng sâu sắc hơn, sau khi công ty thắng vụ thâu
tóm tài sản giải trí của Fox trong tháng 6, sẽ gộp các phim
Avatar và
X-Men vào kho của cải của Disney cũng bao gồm các phim
Star Wars
và Pixar. Hợp lại, phim của Disney và Fox năm nay chiếm 42% tổng số
phòng vé. Việc sáp nhập thu hẹp số lượng hãng phim lớn từ sáu còn năm.
Số
lượng người đi xem phim ở Mỹ, thị trường phim lớn nhất, đã giảm dần
trong nhiều năm qua, chủ rạp chiếu phim đã phần nào bù đắp bằng cách
tăng giá vé. Năm nay đã vượt qua xu hướng đó: phòng vé Bắc Mỹ đã bán 881
triệu vé tính đến ngày 26/8, cao hơn mức 832 triệu vào thời điểm này
năm 2017. Giá vé trung bình đã tăng khoảng 4% lên 9,27 USD, theo
ComScore.
Kinh doanh phim ảnh là chuyện tạo đà: nếu ai đó xem một
bộ phim hay ở rạp, họ sẽ thấy buộc phải quay lại. Các nhà điều hành đã
quy năm làm ăn tốt hơn này cho dàn phim mạnh hơn, khởi đầu với
Black Panther của Disney vào tháng 2.
Black Panther, bộ phim siêu anh hùng kinh phí lớn đầu tiên có
dàn diễn viên da đen chiếm đa số và đạo diễn da đen, là một thành công
đáng kinh ngạc. Bộ phim đã thu về 700 triệu đôla ở Bắc Mỹ, vượt qua
Titanic trở thành phim có doanh thu cao thứ ba mọi thời đại ở Mỹ.
“Tôi nghĩ bạn không thể đánh giá thấp tác động mà
Black Panther
đã tạo ra trong kinh doanh phim ảnh năm nay,” Greg Foster, giám đốc
điều hành của Imax Entertainment cho biết. “Tôi đã làm việc trong ngành
này một thời gian dài. Hai điều bạn cần để có một năm thành công: một
chút may mắn và bắt đầu với một phim nào đó thắng đậm dữ dội.”
Black Panther
cũng trở thành một đề tài bàn luận văn hóa, thu hút các cuộc trò chuyện
về rạp chiếu, sau khi mùa hè năm ngoái bị chi phối bởi phim truyền hình
ngày càng nhiều như
Stranger Things của Netflix. “Một bộ phim như
Black Panther
là loại kháng-trực tuyến,” Dergarabedian nói. “Bạn muốn trở thành một
phần của cuộc bàn luận đó, và bạn không thể tham gia nếu đợi phim lên
màn ảnh nhỏ.”
Khán giả ‘cosplay’ Black Panther và Shuri, tận hưởng vui vẻ tại SM Cinema
|
Disney tiếp sau
Black Panther với
Avengers phần mới nhất của Marvel vào tháng 4 và
The Incredibles 2 của Pixar vào tháng 6, trở thành phim có doanh thu cao thứ hai và thứ ba trong năm.
Sau
màn trình diễn ảm đạm của năm ngoái, chuyên gia Leo Kulp của RBC đã dự
đoán doanh thu năm 2018 sẽ không thay đổi. Nhưng khi các tháng trôi qua,
và những bộ phim gây bất ngờ, ông đã liên tục điều chỉnh dự báo tăng
lên. Hiện tại, ông hy vọng năm 2018 sẽ thu được 11,65 tỉ đôla ở phòng vé
Bắc Mỹ, một kỷ lục mới.
Câu hỏi đặt ra là liệu sự thống trị của
Disney có tốt cho khán giả hay không. Bốn trong số năm phim hàng đầu
trong năm nay là phần tiếp theo, và một số nhà phân tích cảnh báo viễn
cảnh về sự hiện diện của kiểu Walmart trong điện ảnh, sẽ tạo ra đòn bẩy
lớn hơn trong việc đàm phán với chủ rạp và ngân sách lớn hơn để sản xuất
nhiều phim bom tấn hơn.
10 phim hàng đầu năm nay đã chiếm 46% tổng doanh thu phòng vé, tăng từ 38% trong năm ngoái, theo ComScore.
Doug Creutz, giám đốc hãng tư vấn nghiên cứu Cowen & Company, nói:
“Nếu bạn là Disney thì vâng, mọi thứ đang tốt hơn dự đoán. Nhưng nếu bạn
không phải là một trong những siêu bom tấn, thì vẫn rất khó làm ăn tốt.
Bọn trẻ mới lớn giờ đang chơi game
Fortnite. Có nhiều cách giải trí cho bản thân hơn trước.”
Ông nói thêm, trong môi trường này, các hãng phim lớn nhỏ hơn “đã bị ép văng ra”.
Nhưng những điểm khác cho thấy Disney được trang bị tốt nhất để ủng hộ rạp chiếu khi đối mặt với dịch vụ phát trực tuyến.
Trong
một cuộc họp với các nhà đầu tư hồi tháng 9, Iger đã tuyên bố cam kết
tiếp tục với việc chiếu rạp, đã mang về 6 tỉ đôla doanh thu cho Disney
mỗi năm. Trong khi đặt ra kế hoạch cho một dịch vụ phát trực tuyến của
Disney, ông cảnh báo: “Tôi muốn nói rõ rằng chúng tôi vẫn vô cùng hỗ trợ
và nhiệt tình về trải nghiệm rạp chiếu phim.”
Tương lai có vẻ chín muồi để củng cố thêm, khi ngành công nghiệp này
nhòm ngó của cải ‘khủng’ của Netflix và Amazon. Warner Bros, phát hành
Crazy Rich Asians
của Jon Chu, đã bị AT&T nuốt chửng trong quá trình thâu tóm Time
Warner, và Universal được Comcast sở hữu thông qua việc mua NBCUniversal
năm 2011. Nhưng các hãng phim còn lại — Paramount, Sony và Lionsgate —
“khó sống sót ở thời điểm này,” chuyên gia Bock của Exhibitor Relations
nói.
Hiện tại, Jon Chu và các đồng nghiệp đang tận hưởng một
khoảnh khắc huy hoàng cho rạp chiếu truyền thống, ít nhất là vào mùa hè
này.
Crazy Rich Asians đã kiếm được 76 triệu đôla trong 12 ngày
đầu tiên ra rạp ở Bắc Mỹ, thu hút hệ tư tưởng thời đại theo cách mà Jon
Chu nói rằng chỉ rạp chiếu mới có thể, vốn là mục tiêu của anh trong
việc đưa một dàn diễn viên người Mỹ gốc Á vào xuất phẩm lớn của
Hollywood.
“Chúng tôi sẽ không thể có mặt trong cuộc bàn luận
nhiều như bây giờ... nếu lên một dịch vụ truyền trực tuyến,” anh nói với
chương trình truyền hình
CBS This Morning trong tháng 9. “Có
một hãng lớn nói phim này đáng hàng chục triệu đôla ném vào tiếp thị, và
phim này đáng để bạn ra khỏi nhà và chiến đấu tìm chỗ đỗ xe và ngồi
trong phòng tối... điều đó nói cái gì lớn hơn là chỉ: đây là một tác
phẩm giải trí.”
Chẳng bao lâu nữa Disney sẽ trở thành hãng phim siêu hạng
|
Cũng như âm nhạc và truyền hình, ngành công nghiệp điện ảnh đã chứng
kiến việc kinh doanh của mình bị internet phá hủy. Nhưng không giống như
các bạn đồng liêu, mô hình thuê bao của Netflix và Spotify không xâm
chiếm được màn ảnh rộng cho đến năm nay.
MoviePass, một doanh
nghiệp star-up kẹt về tài chính, đã làm rung chuyển ngành công nghiệp
bằng dịch vụ thuê bao hàng tháng cung cấp cho khách hàng mỗi ngày một
phim. Được thành lập vào năm 2011 để đưa phong cách “tất cả những gì bạn
có thể ăn” của Netflix vào việc đi xem phim, đăng ký thuê bao đã tăng
vọt vào năm ngoái khi giảm phí hàng tháng xuống còn 10 đôla — ít hơn một
vé xem phim ở nhiều thành phố lớn.
Sản phẩm làm hài lòng những
người xem phim thường xuyên, thu hút 3 triệu người đăng ký kể từ khi ra
mắt một năm trước. Nhưng nó thúc đẩy sự cân nhắc dữ dội từ các chuỗi rạp
chiếu, những người sợ MoviePass có thể làm xói mòn giá cả.
Các hãng phim ngần ngại hoan nghênh MoviePass. Nhưng họ thực sự có khán giả hồi sinh
|
MoviePass đã có một loạt các thất bại tài chính, khiến cổ phiếu trong
công ty mẹ Helios & Matheson rớt giá trong những tháng gần đây vì lo
ngại về tính bền vững của mô hình kinh doanh này.
Và cuối cùng
các nhà phân tích xem dịch vụ thuê bao này như một sản phẩm ngách cho
phim ảnh. RBC ước tính chỉ có khoảng 10% người xem phim mỗi tháng một
lần, chẳng đáng để đăng ký thuê bao.
Nhưng mô hình này đã cho các
nhà rạp nhìn ra một cách khác để thu hút mọi người đến rạp, khi giá vé
mỗi năm mỗi tăng. “Các hãng phim ngần ngại hoan nghênh MoviePass. Nhưng
họ thực sự có khán giả hồi sinh,” Jeff Bock, nhà phân tích của Exhibitor
Relations, nói. “Bất chấp bao nhiêu vấn đề ở MoviePass, sẽ có người tìm
ra cách để làm dịch vụ đó có giá trị.”
Chuỗi rạp AMC đưa ra dịch vụ xem phim tháng cố định Stubs A-List
|
Đã có người đi theo mô hình này: AMC, chuỗi rạp lớn nhất của Mỹ, vào
tháng 6 đã công bố dịch vụ xem phim tháng phí cố định, cho phép thành
viên xem tối đa ba phim một tuần với giá 19,95 đôla.
Dịch: © Xuân Phong @Quaivatdienanh.com
Nguồn: Financial Times