Sau đây là một sự thật mất lòng, một sự thật nhấn mạnh bao nhiêu là việc
Hollywood cần làm để công nhận diễn viên châu Á và xử lý những khuôn
mẫu về người châu Á trong phim: đến tận Lễ trao giải thưởng Viện Hàn lâm
lần thứ 93 được tổ chức hồi tháng 4, nhiều nữ diễn viên da trắng thắng
giải Oscar cho vai diễn người châu Á chứ không phải diễn viên châu Á
thắng giải này.
Luise Rainer (trái) thắng giải Oscar nữ diễn viên xuất sắc năm 1938
với vai diễn — khuôn mặt da vàng — một phụ nữ Trung Quốc tên O-Lan trong
bản chuyển thể điện ảnh tác phẩm The Good Earth
|
Luise Rainer thắng giải Oscar nữ diễn viên xuất sắc năm 1938 với vai
diễn — khuôn mặt da vàng — một phụ nữ Trung Quốc tên O-Lan trong bản
chuyển thể điện ảnh tác phẩm
The Good Earth của Pearl A. Buck.
Nhiều thập kỷ sau đó, năm 1984, Linda Hunt thắng giải nam diễn viên phụ
xuất sắc khi vào vai người Australia gốc Trung Quốc trong
The Year of Living Dangerously.
Giờ
đây tỷ lệ đang hòa cho mỗi bên: Năm nay, nữ diễn viên Hàn Quốc Youn Yuh
Jung thắng giải nữ diễn viên phụ xuất sắc với vai Soonja, người bà nói năng
càn rỡ, được yêu mến trong bộ phim được giới phê bình ca ngợi
Minari.
Bà trở thành người phụ nữ châu Á thứ hai thắng Oscar kể từ sau nữ diễn
viên kiêm ca sĩ Mỹ gốc Nhật Miyoshi Umeki thắng ở cùng hạng mục này năm
1959 với vai diễn trong
Sayonara.
Năm 2007, nữ diễn viên Nhật Bản Rinko Kikuchi tiến gần đến giải Oscar khi cô được đề cử cho vai diễn trong phim
Babel, nhưng lại thua Jennifer Hudson, đã lấy giải nữ diễn viên phụ cho
Dreamgirls.
Nữ diễn viên kiêm ca sĩ Mỹ gốc Nhật Miyoshi Umeki thắng giải Oscar nữ diễn viên phụ năm 1959 với vai diễn trong Sayonara
|
Mười bốn năm tiến bộ ít ỏi sau đó, các đề cử Oscar năm nay đã ghi nhận
các câu chuyện đa dạng hơn được kể trên phim và các diễn viên cũng như
đạo diễn đã giúp đưa những câu chuyện đó vào cuộc sống. Bao gồm đạo diễn
gốc Trung Quốc Chloe Zhao, đã thắng hai giải Oscar — một cho đạo diễn
xuất sắc nhất và một cho phim hay nhất với tư cách là thành viên của
nhóm sản xuất bộ phim đoạt giải cao nhất
Nomadland. Nam diễn
viên người Mỹ gốc Hàn Steven Yeun và đạo diễn Lee Isaac Chung cũng được
đề cử giải Oscar, nhưng không giành được chiến thắng.
Đây là sự
tiến bộ trong chừng mực nào đó. Tuy nhiên, sau một năm được đánh dấu
bằng cả sự lây lan COVID-19 khắp thế giới và bởi sự bùng phát bạo lực
chống người châu Á ở Hoa Kỳ, Canada, Vương quốc Anh, Australia và các
nơi khác, chúng ta không nên bỏ qua những định kiến tiêu cực về người
châu Á thúc đẩy sự căm ghét đó và vai trò của Hollywood trong việc tạo
ra chúng. Ngành công nghiệp điện ảnh Hoa Kỳ từ lâu đã miêu tả phụ nữ
châu Á là long nữ, những con bướm e thẹn hoặc những cô nàng quyến rũ
nguy hiểm, còn đàn ông châu Á là những người xấu tính, khó hiểu hoặc
nham hiểm (và, đôi khi, cả ba cùng một lúc).
Linda Hunt vào vai người Australia gốc Trung Quốc trong The Year of Living Dangerously, thắng giải nam diễn viên phụ xuất sắc năm 1984
|
Như nghệ sĩ và nhà hoạt động người Mỹ gốc Nhật Drue Kataoka và tác giả
đã viết gần đây trên NextShark, một nền tảng truyền thông tập trung vào
tin tức của người Mỹ gốc Á, thực tế là có rất nhiều định kiến phân biệt
chủng tộc sâu sắc ngay cả trong những bộ phim mang tính biểu tượng nhất
của Hollywood. Bao gồm khắc họa cường điệu của Mickey Rooney cho vai
diễn Yunioshi, một nhiếp ảnh gia Nhật Bản trong bộ phim năm 1961
Breakfast at Tiffany’s.
Trong tác phẩm kinh điển này, Audrey Hepburn mang đến một màn trình
diễn xác định sự nghiệp của cô còn Rooney mang đến cho chúng ta những
chiếc răng vẩu giả và mí mắt dán để có vẻ “Nhật Bản”.
Mạng lưới
xưa cũ và quan điểm lạc hậu về những gì khán giả mong muốn đã dẫn đến
những vai diễn rập khuôn, cơ hội ngày càng thu hẹp và cánh cửa đóng kín.
Kết quả là ở Mỹ vẫn thiếu đại diện và sự công nhận cho các tài năng
châu Á cả trước và sau máy quay.
Năm 2007, nữ diễn viên Nhật Bản Rinko Kikuchi đã tiến gần đến giải Oscar khi cô được đề cử cho vai diễn trong phim Babel
|
Điều này còn gồm cả những người ra quyết định của Hollywood cũng thiếu đại diện châu Á nữa. Theo
Washington Post,
Báo cáo Đa dạng Hollywood năm 2020 của UCLA cho thấy 91% giám đốc điều
hành tại các hãng phim cỡ lớn và cỡ trung là người da trắng, trong khi
Sáng kiến hòa nhập USC Annenberg chỉ ra chỉ 3,3% đạo diễn của 1.300 bộ
phim nổi tiếng nhất được phát hành từ năm 2007 đến 2019 là người gốc Á.
Có
thể rút ra đường nối liền từ khuôn mẫu của Hollywood về “người ngoài”
và “người nước ngoài vĩnh viễn” đã góp phần tạo nên những hình ảnh
quá-chân-thực đáng buồn ngày nay của các vụ tấn công chết người nhằm vào
người châu Á — từ một cụ ông lớn tuổi người Thái Lan ở San Francisco
đến người Trung Quốc và phụ nữ nhập cư Hàn Quốc tại khu vực Atlanta ở
Georgia.
Khắc họa cường điệu của Mickey Rooney cho vai diễn Yunioshi, một nhiếp ảnh gia Nhật Bản trong bộ phim năm 1961 Breakfast at Tiffany’s mang đến cho chúng ta những chiếc răng vẩu giả và mí mắt dán để có vẻ “Nhật Bản”
|
Ngành công nghiệp điện ảnh của Mỹ hiện phải thực hiện vai trò thúc đẩy
một giải pháp lâu dài bằng cách tăng cường đại diện châu Á và đưa người
châu Á vào trong các cuộc bàn luận và hành động về sự đa dạng. Các nhà
làm phim Nhật Bản và ngành công nghiệp điện ảnh Nhật Bản cũng có thể
dừng lại một chút để xem xét nội tại và suy ngẫm về chân dung của những
người châu Á không phải Nhật Bản, cũng như phụ nữ và nhóm thiểu số, trên
phim.
Các chiến dịch trên mạng xã hội và thẻ # — bao gồm
#StopAsianHate và #RepresentAsian — đã giúp xây dựng nhận thức về cả sự
lạm dụng mà người châu Á ở Hoa Kỳ phải đối mặt từ lâu cũng như nhu cầu
có nhiều hình ảnh đại diện châu Á và người châu Á trên màn ảnh và ngoài
đời. Thực tế người châu Á ở Mỹ ngày nay, theo dữ liệu Điều tra dân số
Hoa Kỳ vừa được công bố, là một cộng đồng đa dạng và phức tạp gồm 23
triệu người, bao gồm 1,5 triệu người có nguồn gốc Nhật Bản.
Sessue Hayakawa (trái) trong phim Daughter of the Dragon năm 1931
|
Sáu nhóm người gốc Á — Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines, Việt Nam, Hàn
Quốc và Nhật Bản — chiếm 85% dân số châu Á ở Hoa Kỳ vào năm 2019, theo
phân tích dữ liệu điều tra dân số của Pew Research. Tuy nhiên, rất ít
câu chuyện của họ sẽ được đưa lên màn ảnh Hollywood trừ phi có một nỗ
lực phối hợp vì sự đa dạng.
Tháng 5 là Tháng Nguồn cội Người Mỹ
gốc châu Á Thái Bình Dương tại Hoa Kỳ. Đây là cơ hội để nhìn lại những
người đi trước như nam diễn viên Nhật Bản Sesse Hayakawa, một trong
những diễn viên nổi tiếng nhất trong kỷ nguyên phim câm của Hollywood
những năm 1910 và 20. Hay Anna May Wong, người đã xuất hiện trong hơn 60
bộ phim và được coi là ngôi sao điện ảnh người Mỹ gốc Trung Quốc đầu
tiên.
Anna May Wong đã xuất hiện trong hơn 60 bộ phim và được coi là ngôi sao điện ảnh người Mỹ gốc Trung Quốc đầu tiên.
|
Đây cũng là thời điểm để Hollywood công nhận những đóng góp thường xuyên
không được ngợi ca của người Mỹ gốc Á cho ngành công nghiệp điện ảnh
ngày nay và quan trọng nhất là hướng tới và cam kết vận động và gây quỹ
bài trừ sự căm ghét người châu Á cũng như xóa bỏ những định kiến về
người châu Á.
Dịch: © Ngô Bình @Quaivatdienanh.com
Nguồn: Japan Times