Các phim có nữ chính đang lặp lại những hình ảnh cũ như xưa về sức mạnh.
Sisanda Henna, Megan Fox và Brandon Auret trong Rogue
|
Bộ phim hành động/chém giết với dàn nữ hùng mạnh
Rogue, được
phát hành ở Mỹ tháng 8/2020, là bài thực hành phim hạng B với sự giúp đỡ
lớn từ việc ném vào đó sức mạnh nữ quyền. Nó không phải một cốt chuyện
tinh tế hay sâu xa cụ thể, mà nó thẳng thắn lạ lùng về cách Hollywood
nhìn nhận sức mạnh nữ quyền mới chính là lý do.
Nữ diễn viên
Megan Fox vào vai một kẻ bá đạo tham tiền, được giới thiệu tới người xem
là một nhân vật nữ mạnh mẽ bởi cô ra nước ngoài và bắn cả đống người da
đen, da nâu, như đàn ông làm. Nữ quyền và thuộc địa trong phim hành
động thường giao thoa về ý thức. Để làm nhân vật nữ chính của một cốt
truyện hành động là phải làm đấng cứu thế da trắng, một vị thần trắng
trẻo kiểu Tarzan, hay, về ý tưởng, cả hai.
Fox được chọn đóng vai
Sam, trưởng nhóm đánh thuê được giao nhiệm vụ giải cứu Asilia (Jessica
Sutton). Asilia bị một nhóm buôn người bắt cóc nhằm tiếp cận cha cô,
thống đốc của vùng lãnh thổ. Sau khi kế hoạch không thành một phần vì
Sam quyết định giải cứu hai cô gái bị bắt khác, cả nhóm lưu lạc ở một
trang trại sư tử bị bỏ hoang. Sam phải chiến đấu chống lại những kẻ buôn
người khủng bố và những chú sư tử cái tinh ranh, chống lại những thách
thức quyền lực của cô suốt trong khi đảm bảo rằng “phụ nữ là những sát
thủ thực sự.”
Nữ diễn viên Megan Fox vào vai một kẻ bá đạo tham tiền, được giới
thiệu tới người xem là một nhân vật nữ mạnh mẽ bởi cô ra nước ngoài và
bắn cả đống người da đen, da nâu, như đàn ông làm
|
Như rất nhiều phụ nữ ở Hollywood, trong những năm gần đây Megan Fox đã
nói về sự phân biệt giới tính và ghét bỏ phụ nữ trong ngành này. Là một
diễn viên phụ 15 tuổi trong
Bad Boys II, cô được bảo phải mặc bikini và đi giày cao 15cm. Sau đó, trên trường quay
Transformers, đạo diễn Michael Bay sẽ từ chối đưa ra bất chứ chỉ đạo diễn xuất nào, “Chỉ cần gợi cảm.”
Rouge,
do một đạo diễn nữ chỉ đạo, M.J. Bassett, có vẻ có ý định phần nào
giống như câu trả lời lại cách các đạo diễn nam đã hạ thấp và đối xử Fox
như đồ vật trong quá khứ. Cô dành cả bộ phim trong trang phục chiến đấu
và không có kể cả một chút xíu gì cho mạch chuyện yêu đương. Khác với
tầm nhìn của Bay, cô không là vật trang trí; cô có năng lực, tuyệt vời,
tự chủ và là người hùng không thể tranh cãi của bộ phim.
Tuy vậy
Sam không đơn thuần là một người hùng vì cô là một người cô đơn ít nói.
Cô còn là người hùng bởi cô cứu phụ nữ da trắng thoát khỏi những người
châu Phi nguy hiểm đe dọa tra tấn và bạo hành tình dục họ không rõ ràng
nhưng cũng không nhầm lẫn được.
Sam là người hùng bởi cô cứu phụ nữ da trắng thoát khỏi những người châu Phi nguy hiểm
|
Ngắn gọn mà nói, bộ phim vụng về đi theo khuôn mẫu văn hóa về sự vô tội
của phụ nữ da trắng và mối đe dọa từ đàn ông da đen da nâu. Những cốt
truyện này từng mang tai tiếng khi được sử dụng để biện minh cho bạo lực
ly khai và phân biệt chủng tộc với người da đen như cậu bé 14 tuổi
Emment Till, bị buộc tội oan vì huýt gió tới một phụ nữ da trắng, hay
Central Park Five, bị buộc án oan vì cưỡng hiếp một phụ nữ da trắng năm
1989. Hollywood vẫn sử dụng những hình ảnh những kẻ buôn lậu và hiếp dâm
là đàn ông da đen da nâu để biện minh cho bạo lực cực điểm, như trong
Taken (2008) hay bộ phim tệ hại đầu tiên trong loạt Rambo,
Last Blood (2019). Theo truyền thống đó, phần lớn thời lượng
Rogue được trao cho cảnh Sam giết chóc không cần luận tội những người đàn ông da màu vì họ đe dọa những cô gái da trắng.
Vào
cuối bộ phim, các nhân vật khác so sánh Sam với sư tử mẹ bảo vệ đàn con
của mình; cảnh cuối là một tin nhắn dịch vụ công về sự xấu xa của việc
săn trộm và nuôi trang trại sư tử. Chiến thắng đẫm máu của Sam trước
những người đàn ông châu Phi đã mang lại cho cô sức mạnh và lịch sử khốc
liệt gắn liền với châu Phi, điều bộ phim gạch đầu dòng bằng cách giới
thiệu cốt truyện lạm dụng lộ liễu như thế một hội nghị quyền động vật.
Wonder Woman, mặc đồ đỏ, trắng và xanh dương, thắng Thế chiến I đâu
ra đấy cùng với anh bạn trai phi công không quân Hoa Kỳ, cứu một nhóm
dân châu Âu đa chủng tộc
|
Sam còn có cảnh cứu một người đàn ông da đen châu Phi và rồi khẳng định
anh là một con người. Cô là thẩm phán cho các truyền thống văn hóa Da
đen và là vị cứu tinh cuộc sống hoang dã châu Phi, khiến cho người châu
Phi là ích kỷ và thiển cận, trong khuôn khổ này, không thể nào tán dương
được. Giống như
Tarzan,
Allan Quatermain,
Phantom,
hay những anh hùng thuộc địa khác, việc Sam là người da trắng cho phép
cô mở hướng và hóa thân sức mạnh, và sự chân thực châu Phi đầy đủ hơn và
còn đức hạnh hơn chính người dân Phi châu.
Việc trao sức mạnh
cho Sam thông qua chiếm đoạt kiểu đế quốc là hướng đi lạ lùng, nhưng
không phải độc nhất. Nhiều nhà phê bình đã chỉ ra rằng hai bộ phim siêu
anh hùng có nữ đóng chính được quan tâm cao gần đây —
Wonder Woman (2017) và
Captain Marvel (2019) — cũng sử dụng mã hóa quân phiệt và đế quốc trong sức mạnh nữ quyền.
Wonder Woman,
mặc đồ đỏ, trắng và xanh dương, thắng Thế chiến I đâu ra đấy cùng với
anh bạn trai phi công không quân Hoa Kỳ, cứu một nhóm dân châu Âu đa
chủng tộc.
Captain Marvel, trước đó cũng là một phi công không
quân, ngăn chặn sự diệt chủng bởi một chủng người ngoài hành tinh biến
hình Skrulls — những nhân vật giống những khuôn mẫu chống Do Thái một
cách khó chịu — bằng một cuộc đua quân phiệt khốc liệt. Phụ nữ da trắng
trong những phim này được mã hóa thành người hùng bằng cách tập hợp xung
quanh một đội ngũ quân đội Hoa Kỳ can thiệp. Họ mạnh mẽ, độc lập, ngầu,
và tốt bởi họ cứu những người yếu đuối hơn họ ở chỗ khác.
Captain Marvel, trước đó cũng là một phi công không quân, ngăn chặn
sự diệt chủng bởi một chủng người ngoài hành tinh biến hình Skrulls —
những nhân vật giống những khuôn mẫu chống Do Thái một cách khó chịu —
bằng một cuộc đua quân phiệt khốc liệt
|
Những cốt truyện sử dụng phân biệt chủng tộc và thuộc địa để đẩy phụ nữ
da trắng anh hùng lên có vẻ đặc biệt mạnh và rắn bởi chúng ta không quen
nhìn thấy phụ nữ được trao sức mạnh trong phim hành động Hollywood theo
cách đó. Nhưng họ trao sức mạnh cho những nữ anh hùng của mình đơn giản
bằng việc trao cho các chị em cốt truyện thông thường của những người
hùng nam da trắng.
Loạt phim James Bon đưa anh hùng của mình tới
những địa điểm xa xôi hết phim này tới phim khác để anh này có thể giết
những gã quắc mắc thường không phải da trắng và ngủ với phụ nữ nước
ngoài thường không phải da trắng. (Trao sức mạnh cho nam giới trong phim
hành động thường đưa vào trác táng tình ái nhiều hơn so với khi trao
sức mạnh cho nữ giới.) Người được hưởng lợi từ chiến tranh Tony Stark
(do Robert Downey Jr.) trong
Iron Man (2008) diễn tả lòng anh
hùng của anh khi bay tới Afghanistan, khi anh sử dụng bộ giáp siêu việt
để cứu những người dân thiện lành ở đó và giết kẻ xấu. Anh thật hiệu quả
khi là cỗ máy bay tấn công một người lái có tâm. Và
Extraction
2020, nhân vật của Chris Hemsworth mở lối ám sát qua Bangladesh, sự ưu
việt được nhấn nhá, nổi lên, bởi đường phố, đầy rẫy màn hình, toàn xác
là xác.
Nhân vật của Charlize Theron trong Mad Max: Fury Road chiến đấu để đạp đổ cấu trúc sức mạnh gia trưởng đã đè nén họ và những chị em của họ
|
Có một vài phim không định nghĩa việc trao quyền cho phụ nữ qua những mánh thuộc địa phân biệt chủng tộc. Loạt phim
Blaxploitation của Pam Grier những năm 1970,
Crouching Tiger, Hidden Dragon năm 2000 của Lý An và
Mad Max: Fury Road
năm 2015 đều thành công tránh xa sự mặc định của Hollywood bằng cách
công khai thể hiện nữ quyền và/hoặc có các nhân vật chính da màu. Nhân
vật của Pam Grier và Charlize Theron chiến đấu để đạp đổ cấu trúc sức
mạnh gia trưởng đã đè nén họ và những chị em của họ khác với Sam đi tới
châu Phi bắt hết người này người khác dưới danh nghĩa bảo vệ sức mạnh
của một thống đốc tha hóa.
Nhưng bất chấp những điểm ngoại lệ,
vẫn tồn tại sự thật Hollywood thường có vấn đề trong việc tưởng tượng
việc trao sức mạnh không liên quan đến quyền thống trị đối với những
người bị gạt ra ngoài lề hoặc bị đô hộ. Cách dễ nhất để thể hiện ra một
anh hùng (da trắng) mạnh mẽ và chết chóc mà vẫn tuyệt là đặt họ vào một
địa điểm nước ngoài và bắt đầu bắn giết. Giống hệt như sức mạnh chính
trị toàn cầu đến từ chiếm đoạt tài nguyên của người khác, thì quyền lực
biểu tượng cũng đến từ định đoạt quyền sinh tử của chính những người đó.
Chris Hemsworth trong Extraction 2020: Cách dễ nhất để thể
hiện ra một anh hùng (da trắng) mạnh mẽ và chết chóc mà vẫn tuyệt là đặt
họ vào một địa điểm nước ngoài và bắt đầu bắn giết
|
Rogue thể hiện là một chuyến đi nguy hiểm và thú vị, nhưng
không may nó cũng chẳng ghê gớm tí nào. Nếu nó có giá trị, thì đó là một
sự nhắc lại hết sức thẳng thừng mối liên hệ tương tự giữa da trắng và
biểu tượng sức mạnh, cho người hùng hành động mọi giới tính.
Dịch: © Ngô Bình @Quaivatdienanh.com
Nguồn: Foreign Policy