Biểu tượng điện ảnh Đài Loan hiện đang lưu diễn tại các liên hoan phim với phim chính kịch cảm động Daughter’s Daughter, hoàn thiện hậu kỳ cho phim tình cảm Measure in Love và viết dự án đạo diễn tiếp theo của mình, mà cô hy vọng sẽ khởi quay vào năm 2026.

Trương Ngải Gia vẫn không hề có dấu hiệu chậm lại

“Tôi chưa hề nghỉ ngơi chút nào,” Trương Ngải Gia nói, ngồi trong nhà hàng tại sảnh khách sạn ở Udine, Ý, nơi cô nhận Giải Dâu Tằm Vàng thành tựu trọn đời tại Liên hoan phim Viễn Đông 2025. Đây là lần thứ hai cô đến liên hoan này — lần đầu là vào năm 2018, để trình chiếu Love Education.

“Tôi đã lên sân khấu, làm việc với các nhà làm phim trẻ, diễn xuất, giúp đỡ mọi người về kịch bản và tự viết kịch bản của mình — công việc khiến tôi hào hứng, nhưng cũng rất mệt mỏi,” nữ diễn viên 71 tuổi nói.

Là một nghệ sĩ được yêu mến từ những năm 1970, Trương Ngải Gia trở thành ca sĩ nhạc pop ngay sau khi học xong.

Trương Ngải Gia và Điền Tráng Tráng trong một cảnh phim Love Education (2017)

“Tôi nghĩ mình sẽ tiếp tục làm ca sĩ,” cô nói. “Nhưng, một khi bắt đầu diễn xuất, tôi đã tự hứa với bản thân rằng làm phim sẽ là công việc cả đời của tôi, chứ không chỉ là bước đệm sự nghiệp. Tôi thấy điện ảnh là một phương tiện mà bạn có thể khám phá theo nhiều cách khác nhau, dạy bạn rất nhiều về cuộc sống.”

Trương Ngải Gia đã làm mọi thể loại phim có thể hiểu được, từ hài và nhạc kịch đến chính kịch và phiêu lưu hành động. Trong suốt hành trình, cô là biên kịch, diễn viên, đạo diễn và gần đây nhất là nhà sản xuất.

Trương Ngải Gia đồng sản xuất Daughter’s Daughter, do Hoàng Hy đạo diễn và viết kịch bản, cùng với đạo diễn Đài Loan Hầu Hiếu Hiền). Quá trình tiền sản xuất cho bộ phim năm 2024 này bắt đầu vào năm 2018, nhưng đã bị trì hoãn nhiều lần trong đại dịch Covid-19. Các phim khác, như Measure in Love, cũng sớm thực hiện sau đó.

Hứa Quang hán (trái) và Viên Lễ Lâm trong phim Measure in Love do Trương Ngải Gia đồng sản xuất. Phim dự kiến ra rạp ở Việt Nam ngày 17 tháng 10 với tựa Năm của anh, ngày của em

Trương Ngải Gia lần đầu gặp đạo diễn Measure in Love Cung Triệu Bình nhiều năm trước, khi anh còn là sinh viên đại học. Bà thích bộ phim luận văn của anh và khuyến khích anh xây dựng nền tảng vững chắc về ngành điện ảnh.

“Trong 10 năm, cậu ấy đã làm việc cật lực với vai trò trợ lý đạo diễn,” cô nói. “Tôi hỏi cậu ấy có gì muốn phát triển thành phim không, và cậu kể tôi nghe câu chuyện tình diễn ra ở hai thời điểm và địa điểm khác nhau. Một năm ở nơi này có thể chỉ là một ngày ở nơi kia.”

Trương Ngải Gia đồng ý sản xuất bộ phim và giúp tinh chỉnh kịch bản cũng như tập hợp đội ngũ. “Tôi cũng đi tìm kinh phí cho cậu ấy,” cô nói thêm. “Đây không phải là một phim kinh phí thấp. Tôi nghĩ không nên giới hạn các đạo diễn lần đầu của Hồng Kông và Đài Loan trong phim kinh phí thấp.

Trương Ngải Gia trong một phỏng vấn với South China Morning Post năm 1995

“Những loại phim đó không thể cạnh tranh trong thế giới điện ảnh. Không ai quan tâm những bộ phim đó. Hãy xem nền tảng như Netflix, có bao nhiêu là phim và cốt truyện thực sự hay hơn hầu hết các phim kinh phí thấp.”

Một tuần trước khi trò chuyện, Trương Ngải Gia đã làm việc với nhà thiết kế âm thanh Đài Loan Đỗ Đốc Chi về bản hòa âm cuối cùng cho Measure in Love.

“Tôi yêu công việc hậu kỳ,” cô nói. “Tôi không thể là chuyên gia gì cũng biết, vì vậy tôi cố gắng làm việc với những người giỏi nhất. Ý tưởng là khám phá, thử nghiệm, giữ trái tim và tâm trí rộng mở.

Trương Ngải Gia và Hoàng Hy, đạo diễn Daughter’s Daughter, tại Liên hoan phim Viễn Đông 2025 ở Udine, Ý

“Tôi đã ở trong ngành này quá lâu, quan trọng là không lặp lại chính mình. Tôi đang tìm kiếm điều gì khác biệt để kể chuyện.”

Dự án hay thì khó tìm, Trương Ngải Gia nói. Đó có thể là lý do khiến cô dấn sâu vào việc viết kịch bản. Đối với Daughter’s Daughter, cô đã biên soạn lịch sử nhân vật của mình trên mặt sau các bảng gọi vai. Dẫn đến một câu thoại trong phim về việc cô cảm thấy mình là người thất bại.

“Thực ra, tôi rất giỏi đối phó với thất bại,” Trương Ngải Gia cười. “Tôi không quá lo về chúng, bạn biết đấy? Tôi chỉ cố gắng cải thiện bản thân sau đó.”

Trong suốt sự nghiệp của mình, Trương Ngải Gia thường đóng những nhân vật trải qua thất vọng và hối tiếc nhưng, cô nói: “Tôi không cảm thấy như vậy về bản thân.

Trương Ngải Gia (trái) và Lâm Gia Hân trong một cảnh phim Daughter’s Daughter

“Tôi có mắc lỗi, rất nhiều lỗi khi còn trẻ. Có một vài điều tôi vẫn hối tiếc. Bạn có thể hối tiếc điều gì đó, nhưng nó đã xảy ra rồi. Điều bạn cần làm là biết mình sẽ không bao giờ lặp lại nữa.”

Cô chỉ ra phim đầu tiên mình đạo diễn, Once Upon a Time (1981), làm ví dụ về một thảm họa.

“Tôi tràn đầy dũng khí, gan dạ, nhưng vậy không giúp ích gì,” cô nói. “Nên tôi quay lại sự nghiệp diễn xuất. Sau đó, tôi dành thời gian, bất cứ khi nào trên phim trường, để học hỏi từ từng đạo diễn mà tôi cộng tác. Passion (1986) là phim mà tôi thực sự trưởng thành với vai trò đạo diễn.”

Gần đây cô đã xem Flow, xuất phẩm năm 2024 của Latvia đoạt giải Oscar phim hoạt hình hay nhất vào đầu năm nay. Bộ phim không thoại kể về một nhóm động vật tìm cách thoát thân trong lũ lụt.

Trương Ngải Gia và Lâm Tử Tường trong một cảnh phim Passion (1986), do cô đạo diễn

“Đạo diễn không sử dụng nhiều lời thoại hay hiệu ứng âm thanh,” Trương Ngải Gia lưu ý. “Tôi thích từ đầu đến cuối, bước vào một thế giới khác, chia sẻ hành trình tuyệt vời này.

“Đối với dự án mới của mình, tôi cũng đang cố gắng sử dụng nhiều hình ảnh hơn, không quá nhiều lời thoại. Rất khó. Bạn phải đảm bảo khán giả hiểu bạn đang nói gì.”

Trương Ngải Gia đã thảo kịch bản hết bản này đến bản khác, thử từng vai cho đến khi hài lòng mới thôi.

“Đầu tiên, bạn phải tìm ra mình thực sự muốn nói chuyện gì,” cô bảo. “Chứ không chỉ viết, bởi vì cần có hình ảnh. Đôi khi có thể bạn có ý tưởng mà không có hình ảnh. Nhưng với kịch bản này, có người tiếp cận tôi một truyện ngắn. Và những hình ảnh xuất hiện ngay lập tức.”

Trương Ngải Gia nhận Giải Dâu Tằm Vàng thành tựu trọn đời tại Liên hoan phim Viễn Đông

Cô đang hợp tác viết kịch bản cho dự án sắp tới của mình với biên kịch Du Hiểu Dĩnh, cũng từng làm phim Love Education.

“Khâu chuẩn bị và chọn diễn viên cũng rất quan trọng,” Trương Ngải Gia nói. “Tôi phải tin tưởng những nhân vật này. Khi diễn viên thử vai, tôi biết ngay có phải là người phù hợp. Để rồi trong phim họ không phải diễn quá nhiều.”

Xem Flow trong rạp đã gợi lên một trong những điều bà không thích. “Ở trong chiếc hộp đen lớn này khiến những gì bạn nhìn thấy trở nên lớn hơn cuộc sống,” bà nói. “Với tôi đó là một thế giới huyền diệu. Bởi vậy tôi không ưng ý các rạp nhỏ. Không có cảm giác về không gian giữa bạn và màn hình.

“Bạn cần cảm giác khoảng cách đó. Trong khi đó, tivi ngày càng lớn khiến người ta nghĩ, ‘Tại sao tôi phải đến [rạp phim] nếu tôi có thể xem ở nhà?’”

Trương Ngải Gia trong một cảnh phim That Day, on the Beach (1983), do cô sản xuất

Một thế hệ khán giả điện ảnh mới đang được biết đến tài năng của Trương Ngải Gia nhờ nhiều phim phục chế gần đây, chẳng hạn như That Day, on the Beach (1983), một phim độc lập của Đài Loan đã giúp thúc đẩy sự nghiệp của đạo diễn Dương Đức Xương và nhà quay phim Christopher Doyle.

“Tôi cũng là nhà sản xuất bộ phim đó,” cô nói, một cách tiếc nuối. “Công việc gian khổ đến nỗi tôi tự nhủ sẽ không bao giờ làm nữa. Và bây giờ tôi lại ở đây, quay lại sản xuất.”

Phim hài lãng mạn Shanghai Blues (1984) của Từ Khắc cũng được trình chiếu tại Liên hoan phim Viễn Đông. Bộ phim đó đã mang lại sự tươi mới và sáng tạo cho điện ảnh Hồng Kông.

Diệp Tịnh Văn (trái) và Trương Ngải Gia trong một cảnh phim Shanghai Blues (1984)

Nên tôi cứ bảo Hoàng Hy làm thể loại hài cho phim tiếp theo,” cô nói. “Tôi yêu phim hài, thực ra đó là một trong những thể loại yêu thích của tôi. Nhưng rất khó tìm được chủ đề hay cho phim hài.”

Rõ ràng Trương Ngải Gia vẫn giữ niềm đam mê điện ảnh sâu sắc, không hề suy giảm dù đã nhiều năm cống hiến.

“Tôi thích làm việc với các đạo diễn trẻ vì họ dám yêu cầu tôi làm chuyện khác biệt,” cô nói.

“Luôn có những tình huống mới xảy ra trên phim trường. Chính là điều chúng tôi đang tìm kiếm, điều gì đó thay đổi cách bạn diễn hoặc phản ứng. Bạn có thể thiết kế thứ gì đó, rồi tìm cách thêm giá trị, thêm chi tiết vào sau.”

Trương Ngải Gia trên ghế đạo diễn bộ phim 50 60 70 (2023)

“Tôi nghĩ chính sự hào hứng đó đã khiến tôi tiếp tục,” cô nói thêm. “Một điều gì khác biệt xuất hiện trong tác phẩm, điều gì đó nổi bật trên phim trường. Những khoảnh khắc đó rất quan trọng đối với tôi.”