Nếu nhìn từ mọi phía thì đây có vẻ là một mánh tuyên truyền thông minh. Tháng trước, Marvel Comics, phiên bản giấy của nhà máy sản xuất siêu anh hùng siêu lợi nhuận đằng sau những loạt phim The Avengers, Spider-Man, Iron Man, và X-Men, đã gây xôn xao dư luận khi thông báo rằng Falcon, nhân vật trợ lý lâu năm của Captain America, sẽ tiếp quản vai trò siêu anh hùng yêu nước này. Đây là tin lớn vì tất nhiên Falcon là người da đen. Tin đến chỉ một ngày sau khi công ty truyện tranh này giới thiệu một nữ thần Thor.

The Avengers

“Cũng đến lúc rồi,” tổng biên tập Marvel Tom Brevoort nói. “Đã năm 2014 rồi, đây lẽ ra phải là chuyện bình thường chứ không phải mang tính cách mạng như thế này, nhưng vẫn khiến mọi người háo hức.”

Giới truyền thông bắt đầu vỗ vai khen công ty này vì bước đi “tiên phong” của mình. Marvel có vẻ đã nhận ra thế nào là một thế giới đa màu sắc. Nhưng đây chỉ là truyện tranh thôi. Truyện tranh thu hút một nhóm những kẻ mọt sách với tư duy tương đồng, suy nghĩ thông thoáng, dễ dàng đồng cảm với những khó khăn của những nhóm thiểu số trong xã hội.

Mặt khác, Marvel Studios lại là một nhà máy in tiền với những bộ phim với mục đích thu về hàng tỉ đôla và thu hút nhóm khán giả càng lớn càng tốt (dù sao họ cũng thuộc sở hữu bởi The Walt Disney Company). Vì thế, họ sẽ không sẵn sàng mạo hiểm bằng thằng cháu nhỏ con hơn, và như thế, chúng ta có được vấn đề hiện nay: Marvel đã lên kế hoạch phim từ giờ tới 2019, và phần lớn – chỉ có một số ít ngoại lệ - hoàn toàn không có siêu anh hùng là người da màu - và có thể có khả năng có một phim về siêu anh hùng nữ, dù tin đồn này cũng chưa được xác nhận.

Kevin Feige

Khi bị vặn hỏi về sự hiếm hoi siêu anh hùng nữ trong các loạt phim, người đứng đầu Marvel Studios, Kevin Feige đưa ra câu trả lời khó hiểu.

“Tôi hy vọng chúng tôi có thể làm những phim này sớm thay vì là muộn,” Feige nói. “Nhưng chúng tôi đang ở vị trí khá lạ lùng là đang phải quản lý nhiều loạt phim hơn nhiều hãng khác – và đó là một điều rất, rất tốt và chúng tôi không coi nhẹ điều đó, nhưng đó là một thách thức. Bạn có thể thấy trong lịch ra mắt phim, chúng tôi có ba phim trong 2017. Đó là vì những phim đang được phát triển bây giờ đổ về thời điểm đó. Nhưng điều này có nghĩa rằng bạn phải hoãn lại một loạt phim đã vào đà để giới thiệu một loạt phim khác không? Tôi không biết. Đó là những nước cờ chúng tôi đang phải cân nhắc.”

Nên được hiểu là: chúng tôi đang quá bận in tiền không có thời gian đâu lo vấn đề này.

Vậy tại sao, trong năm 2014, hãng đứng đầu thể loại siêu anh hùng lại có ít nhân vật thiểu số đến vậy? Có nhiều yếu tố đang hoạt động ở đây: từ tài chính (doanh thu phòng vé quốc tế) tới văn hóa (sự bất bình đẳng) tới yếu tố truyện tranh nguồn.

Guardian of the Galaxy

Cách truyền thông đáp trả lại những lời bắt bẻ này là đưa Guardians of the Galaxy ra làm ví dụ. Phim mở màn và tới giờ thu về 160,4 triệu USD, và có một dàn diễn viên đa chủng tộc, gồm Zoe Saldana (người gốc Latinh), Dave Bautista (người gốc Philippines), Djimon Hounsou (người Đông Phi), and Benicio Del Toro (người Puerto Rico).

“Một điều rất quan trọng đối với tôi là dàn diễn viên phải đa chủng tộc, đạo diễn James Gunn cho biết. “Nói thật nhé: con người ai cũng có chút phân biệt chủng tộc, vì thế nó cũng xuất hiện ở Hollywood.”

Nhưng Guardians không đa chủng tộc tới vậy, thật đó. Saldana và Bautista đóng vai những người ngoài hành tinh với da xanh, trong khi Del Toro và Hounsou có những vai trò rất nhỏ. Nhân vật chính của phim, Star-Lord, do Chris Pratt đóng, một anh chàng lớn lên ăn ngô đến từ Minnesota — và là siêu anh hùng thứ ba của Marvel do một gã da trắng tóc vàng tên Chris đóng, bước vào hàng ngũ vạm vỡ cùng Chris Hemsworth (Thor) và Chris Evans (Captain America).

Ở Comic-Con năm ngoái, Hounsou đã kể một câu chuyện cảm động về việc thiếu siêu anh hùng thiểu số trên màn ảnh có thể tạo ảnh hưởng thế nào.

Chris Hemsworth trong vai Thor và Chris Evans trong vai Captain America trong The Avengers

“Tôi có con trai 4 tuổi, nó rất thích các siêu anh hùng từ Người Nhện tới Người Sắt tới Người Dơi. Nó có hết tất cả các bộ đồ của họ,” Hounsou nói. “Có một hôm nó nhìn tôi và bảo, ‘Bố ơi, con muốn có da trắng để giống Người Nhện. Người Nhện có da trắng.’ Lúc đó tôi sốc thật.”

Phim Hollywood là tấm gương phản chiếu xã hội, và việc được đại diện trên phim – hay sự thiếu đại diện – là điều rất quan trọng với những nhóm thiểu số, gồm cả phụ nữ. Năm ngoái, tác giả bài viết nói chuyện với Joss Whedon, đạo diễn The Avengers và phần tiếp theo, về việc thiếu siêu anh hùng nữ trên phim. Đây là một vấn đề được Whedon quan tâm, vì anh từng là người đưa những nhân vật nữ mạnh mẽ lên màn hình trong phim truyền hình Buffy the Vampire Slayer, và đã từng viết kịch bản cuối cùng không đi vào sản xuất cho Wonder Woman của DC.

“Tôi nghĩ vấn đề là sự thiếu hiểu biết và nhát gan,” Whedon nói về vấn đề siêu anh hùng nữ. “Các hãng bán đồ chơi sẽ nói với bạn là đồ chơi không bán được, trong giới làm phim người ta chỉ ra hai phim siêu anh hùng nữ chán ngắt và rồi bảo, ‘Thấy chưa, không làm được!’ Đó là đánh giá ngu ngốc, và tôi hy vọng The Hunger Games sẽ thay đổi tâm lý đó. Tôi đang bắt đầu rất ức chế vì không có ai muốn làm những phim như thế. Tôi thực sự rất tức. Con gái tôi xem The Avengers và nói ‘Nhân vật con thích nhất là Black Widow và Maria Hill,’ và tôi nghĩ, ‘Ừ, tất nhiên rồi!’ Tôi từng đọc một điều Junot Diaz từng viết rất hay: ‘Nếu bạn muốn biến con người thành thú vật, hãy không cho họ được thấy hình ảnh bản thân trong văn hóa.’”

Catwoman (2004)

Hai phim siêu anh hùng nữ Whedon đang nói tới là Catwoman (2004) với Halle Berry và Elektra (2005) với Jennifer Garner. Cả hai phim đều là những thất vọng cả về tài chính và chất lượng, thu về tổng cộng 138 triệu USD toàn cầu – đối với Marvel, đó khác gì những đồng xu lẻ. Nhưng đó là ngày đó. Ngày nay, nữ giới đang xếp hàng đầu trong nhiều loạt phim thành công, từ Hunger Games với Jennifer Lawrence tới Twilight với Kristen Stewart.

“Có nhiều phim lớn có nhân vật chính mang tính hành động, dù là The Hunger Games, hay những phim nhỏ như Salt và Resident Evil, và giờ bạn được thấy tương tự trong Lucy,” Michael Lynton, giám đốc điều hành của Sony Pictures Entertainment, nói với The Daily Beast. “Ai cũng biết phim có nhân vật nữ chính mạnh mẽ vẫn thu lời.”

Có một lý do lớn: Ngày càng nhiều khán giả nữ xem phim hành động và siêu anh hùng. Guardians of the Galaxy có 44% khán giả dịp cuối tuần đầu là nữ giới – con số lớn nhất của bất cứ phim Marvel nào.

Có một thời, trước hai cú knock-out Catwoman và Elektra, phim siêu anh hùng còn là những người hùng nhỏ bé. Hai phim hiện đại đầu tiên của Marvel đều tạo được tiếng vang, như Blade năm 1998, với Wesley Snipes trong vai đạo sĩ ma cà rồng, và X-Men (2000) có Storm của Halle Berry trong vai nữ chính. Nhiều năm trôi qua, và Storn của Berry dần có vai trò nhỏ hơn trong phim X-Men và phim Blade thu hút ít khán giả hơn.

X-Men (2000)

Một trường hợp đáng nghiên cứu về vấn đề siêu anh hùng thiểu số là Luke Cage. Có một thời điểm, trước khi làm Pulp Fiction, Quentin Tarantino từng cân nhắc việc làm một phim Cage với Laurence Fishburne đóng chính, nhưng cuối cùng ý tưởng không đi tới đâu cả. Rồi vào năm 2004, cùng năm ra mắt Catwoman, Marvel duyệt phim Luke Cage với đạo diễn John Singleton (Boyz n the Hood). Cage, một siêu anh hùng người da đen, được giới thiệu lần đầu vào năm 1972 và còn là lý do có tên Nicolas Cage (tên khai sinh của diễn viên này là Nicolas Coppola). Nhưng tới năm 2007, dự án đã chết yểu và Singleton thừa nhận màu da là một yếu tố dẫn tới điều này.

“Phim phải có kịch bản hay. Chúng tôi có kịch bản tuyệt vời,” Singleton cho biết. “Chúng tôi có vài kịch bản. Nhưng có những điều nhiều người không hiểu. Tôi không nói là ai cũng thế, nhưng một vài người vẫn không tin phim đa chủng tộc có thể bán được.”

Tháng 5 vừa rồi, chủ tịch Marvel Kevin Feige, người ít công khai tìm tài năng, nói thẳng rằng anh rất muốn Dwayne Johnson — một diễn viên da đen lai Samoa — “trở thành một phần của thế giới Marvel, một ngày nào đó, ở một vị trí nào đó.”

Câu nói này dẫn tới việc Johnson đăng một bức hình bản thân mặc bộ đồ Luke Cage lên Twitter.

Hình Dwayne Johnson trong bộ đồ Luke Cage được đăng trên Twitter

Nhưng tới giờ Marvel có vẻ đã quyết định rằng Cage, cùng với người anh em châu Á của mình Iron Fist, sẽ chỉ có thể xuất hiện trên màn ảnh nhỏ - trong một phim người thật đóng chiếu trên Netflix.

Một lý do các siêu anh hùng thiểu số đang bị bỏ qua có thể là vì doanh thu phòng vé quốc tế. Trong năm 2013 doanh thu này tăng 33% so với năm năm trước và giờ đây thường vượt qua doanh thu trong nước. Trong năm 2013, doanh thu phòng vé Bắc Mỹ thu về 10,9 tỉ USD trong khi phòng vé quốc tế thu tận 25 tỉ USD, với các thị trường dẫn đầu gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga, và Mexico.

Nhiều diễn viên cho rằng các hãng phim không muốn mạo hiểm mất doanh thu toàn cầu. Nhiều phim có dàn diễn viên đa chủng tộc – nhất là phim nhiều diễn viên da đen – đều được ra mắt hạn chế ở nước ngoài. Nhìn phim hài thành công năm 2012 Think Like A Man thì thấy. Bộ phim, với dàn diễn đa số là người da đen, thu về con số đáng ngạc nhiên 91,5 triệu USD ở Mỹ, so với chỉ 4,5 triệu USD ở nước ngoài. Năm ngoái Lee Daniels’ The Butler thu 116 triệu USD ở Bắc Mỹ, và 59 triệu USD ở nước ngoài.

“Tình hình rất khó khăn,” Anthony Mackie, đóng vai Falcon trong Captain America: The Winter Soldier, nói về việc thiếu siêu anh hùng da đen. “Không có nhiều vai cho chúng tôi. Đỉnh cao của phim da đen là cuối thập kỷ 80 tới khoảng 2002. Giờ đây, điện ảnh là ngành công nghiệp quốc tế vì thế khả năng thu về 200 triệu rõ ràng là hấp dẫn hơn 50 triệu. Thật khó…ngành điện ảnh đã biến thành một ngành kinh doanh tồi.”

Anthony Mackie trong vai Falcon trong phim Captain American: The Winter Soldier

Nhưng chỉ cần diễn viên phù hợp – và sự ủng hộ từ phía hãng – khán giả vẫn có thể chào đón một siêu anh hùng da đen. Xem Hancock (2008) với Will Smith đó. Đó là một bộ phim siêu anh hùng không dựa trên bất cứ truyện tranh nào cả, với diễn viên chính da đen và thu về 624 triệu USD toàn cầu.

“Chúng tôi đã làm Hancock, và làm thật tuyệt vời,” Lynton của Sony cho biết. “Điều duy nhất tôi có thể đoán về những phim siêu anh hùng khác là nhân vật được lấy trực tiếp từ truyện tranh và bạn phải trung thành với nguyên bản. Điều này khiến mọi thứ khó khăn hơn – phần lớn truyện tranh được vẽ vào thập kỷ 60 – và bạn không thể đổi chủng tộc hay giới tính của nhân vật chính. Thật khó để biến Peter Parker thành khác chính Peter Parker hiện nay.”

Tuy nhiên, vẫn có nhiều câu truyện của Marvel có những nhân vật siêu anh hùng da màu hay là nữ. Ngoài Luke Cage đã nói tới, còn có Black Panther, Deathlok, War Machine, Captain Marvel, She-Hulk, vân vân.

Và những năm gần đây đã có những tiến triển – dù chỉ là trong vai trò nhân vật phụ hay nhân vật phản diện là da màu hay nữ. Ta có Black Widow của Scarlett Johansson trong Iron Man 2 và The Avengers, Mystique của Jennifer Lawrence trong bản làm lại X-Men, siêu phản diện Electro của Jamie Foxx trong The Amazing Spider-Man 2, và Falcon của Anthony Mackie đã được nhắc tới. Tất cả những nhân vật này, ngoài nhân vật của Foxx, đều có thể có khả năng đóng chính trong phim riêng của mình.

Sang năm chúng ta sẽ được xem The Fantastic Four của Josh Trank, với diễn viên người da đen Michael B. Jordan trong vai Human Torch — một hình ảnh khác hẳn với Fantastic bản cũ, bộ phim biến Jessica Alba người gốc Trung Mỹ thành một cô nàng tóc vàng da trắng mắt xanh.

Bốn diễn viên chính của The Fantastic Four bản làm lại dự tính ra mắt 2015

“Khi chọn diễn viên cho Fantastic Four, chúng tôi nghĩ ‘Ai là diễn viên hợp nhất cho vai này?’” nhà sản xuất kiêm biên kịch Simon Kinberg nói. “Chúng tôi không đặt ra bất cứ màu da nào định sẵn cho nhân vật. Josh từng làm việc với Michael trong phim Chronicle và tôi cũng là người hâm mộ anh ấy, vì thế chúng tôi cho rằng anh ấy hợp với vai này. Chúng tôi biết việc đưa diễn viên người da đen vào vai Human Torch sẽ tạo dư luận nhưng chúng tôi có thể khẳng định đây là điều Stan Lee rất thích, và trên phim trường, được thấy Michael biến vào nhân vật là một điều tuyệt vời. Anh ấy đang làm những điều rất tuyệt với nhân vật và tôi nghĩ đây sẽ là một Johnny Storm được yêu thích.”

Như Gunn nói, Hollywood vẫn tồn tại nhiều sự phân biệt chủng tộc. Một nghiên cứu gần đây của Đại học Nam California đã tìm hiểu 4.000 nhân vật trong 100 phim doanh thu cao nhất 2013 và cho thấy diễn viên gốc Trung Mỹ đóng 4,9% nhân vật có lời thoại, trong khi diễn viên da đen đóng 14,1% - và 17% số phim không có nhân vật da đen nào có lời thoại. Báo cáo nghiên cứu cho thấy “không có sự thay đổi đáng kể nào” trong sự xuất hiện của những nhóm thiểu số trong phim được yêu thích từ năm 2007 tới 2013.

Vì thế, phải nhờ cậy vào Marvel để thay đổi xu hướng này. Dù sao họ cũng có tiền để làm thế. Tuần vừa rồi, The Walt Disney Company (sở hữu Marvel) thông báo rằng “lợi nhuận quý này của họ tổng cộng 2,25 tỉ USD, tăng 22% kể từ cùng kỳ năm ngoái, và con số này được thúc đẩy nhiều bởi những loạt phim Marvel,” theo tờ The New York Times.

Tháng 5 vừa rồi, The Hollywood Reporter đưa tin Marvel đã có một số kịch bản cho những phim có nhân vật da màu hay siêu anh hùng nữ, có thể được sử dụng trong những kế hoạch tương lai của hãng phim này.

“Marvel có một chương trình viết kịch bản được hãng này sử dụng như lò phát ý tưởng, và đã có kịch bản cho các phim liên quan tới Blade và Ms. Marvel,” họ nói. “Doctor Strange, Iron Fist, Black Panther và The Runaways cũng là những dự án ở đằng chân trời.”

Marvel: các vị đang giữ trái bóng đó. Thể hiện đi.



Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi