Cuốn tiểu thuyết đồ họa Robot Dreams năm 2007 của Sara Varon kể câu chuyện sâu sắc và không lời về một chú chó sống cô đơn ở thành phố mua một chiếc máy tự động làm bầu bạn đã khiến Pablo Berger muốn tạo ra một phiên bản 2D, vẽ tay, cổ điển cho cuốn tiểu thuyết của cô

Nhiều đạo diễn — trong số đó có Brad Bird, Marjane Satrapi và Travis Knight — đã thành công chuyển sang lĩnh vực phim người thật đóng sau khi bắt đầu vươn ra khỏi lĩnh vực hoạt hình. Nhưng rõ ràng rất ít đạo diễn lội ngược dòng, Robert Zemeckis, Richard Linklater và gần đây là Wes Anderson tạo thành một nhóm tương đối nhỏ các nhà làm phim làm việc xuyên suốt trên cả hai định dạng.

Sau khi tạo dựng tên tuổi và danh tiếng quốc tế với bộ phim đầu tay năm 2003 Torremolinos 73, Blancanieves năm 2012 và Abracadabra năm 2017, Pablo Berger của Tây Ban Nha không hề có mong muốn làm phim hoạt hình. Tuy nhiên, khi đọc lại cuốn tiểu thuyết đồ họa Robot Dreams năm 2007 của Sara Varon, anh bất ngờ rơi nước mắt bởi câu chuyện sâu sắc và không lời về một chú chó sống cô đơn ở thành phố mua một chiếc máy tự động làm bầu bạn, để rồi bị buộc phải chia lìa khi con robot bị mắc kẹt trên bãi biển mà chủ sở hữu nó không được tiếp cận.

Một quyết định sáng tạo quan trọng của Berger là thay thế bối cảnh đô thị không xác định từ nguyên tác của Varon bằng việc tái hiện chân thực sống động New York thời hoàng kim những năm 1980

“Tôi có cảm giác giống như những lần đọc khác, nhưng lần này khi đọc đến cuối tôi lại vô cùng xúc động,” anh nói với Screen Daily từ quê nhà Bilbao. “Trước giờ tôi chưa từng khóc khi đọc tiểu thuyết đồ họa, nên lúc đó tôi nghĩ mình rất thích làm một bộ phim hoạt hình từ cuốn sách của Sara.”

Gặp Varon ở New York, Berger giải thích anh muốn tạo ra một phiên bản 2D, vẽ tay, cổ điển cho cuốn tiểu thuyết của cô, vẫn giữ nguyên phong cách ‘ligne claire’* với những đường nét rõ ràng liên tục, màu sắc phẳng và hạn chế bóng tối. Anh nói tác giả đồng ý với đề xuất này nhanh đến không ngờ. “Tôi nghĩ niềm đam mê và công việc trước đây của tôi đã khiến cô ấy đồng ý ngay lập tức,” anh nói tiếp. “Nhưng điều quan trọng là cô ấy cho tôi toàn quyền.”

“...nhân vật chính không chỉ Robot và Chó mà cả New York, thành phố dung nạp tôi đã hơn 10 năm,” đạo diễn giải thích

Một quyết định sáng tạo quan trọng của Berger là thay thế bối cảnh đô thị không xác định từ nguyên tác của Varon bằng việc tái hiện chân thực sống động New York thời hoàng kim những năm 1980. “Tôi nói với Sara rằng tôi sẽ làm nhân vật chính không chỉ Robot và Chó mà cả New York, thành phố dung nạp tôi đã hơn 10 năm,” đạo diễn giải thích. “Tôi đã sống một trong những giai đoạn giàu có và hạnh phúc nhất cuộc đời mình ở New York, vì vậy bộ phim này cho phép tôi viết một bức thư tình gửi thành phố.”

Thời điểm Berger đề cập đến là sau khi anh thực hiện phim ngắn Mama năm 1988, tác phẩm đầu tay bắt mắt giúp anh nhận được học bổng thạc sĩ điện ảnh tại NYU. “Mama rất thành công ở Tây Ban Nha nên tôi được trao cơ hội đạo diễn một bộ phim,” anh nhớ lại. “Nhưng tôi cảm thấy mình chưa sẵn sàng nên thay vào đó tôi chuyển đến New York. Thời điểm đó những năm 80 và 90, tôi thấy rất rõ New York là trung tâm và thủ đô của thế giới. Nếu bạn muốn trở thành nghệ sĩ hoặc nhà làm phim và bạn có tham vọng thì New York chính là nơi dành cho bạn.”

“Tôi đã sống một trong những giai đoạn giàu có và hạnh phúc nhất cuộc đời mình ở New York, vì vậy bộ phim này cho phép tôi viết một bức thư tình gửi thành phố”

Trong thời gian ở đó, Berger đã gặp cộng tác viên và đối tác lâu năm của mình Yuko Harami, liên kết chế tác và biên tập âm nhạc cho tất cả các tác phẩm tiếp theo của anh. “Tôi cũng sống ở East Village, nơi diễn ra câu chuyện Robot Dream,” anh nói thêm. “Và thậm chí tôi sẽ nói với bạn rằng căn hộ nơi Dog sống có sơ đồ tầng giống như căn hộ đầu tiên tôi ở.”

Được trang bị bằng thạc sĩ đạo diễn và phim ngắn Truth and Beauty tốt nghiệp, Berger đã tưởng sẽ dễ dàng đưa bộ phim đầu tay của mình vào sản xuất. Tuy nhiên, phải mất năm năm tìm nguồn tài chính cho Torremolinos 73, bộ phim hài kể về một người bán bách khoa toàn thư và vợ anh ta trở thành nhà sản xuất phim người lớn, và chín năm nữa để thực hiện Blancanieves, kể lại câu chuyện Bạch Tuyết lấy bối cảnh thế giới đen trắng của những người đấu bò thập niên 1920. “Những bộ phim đầu tiên của tôi rất khó khăn mới khởi công được nhưng tôi không hối tiếc,” anh nói. “Mặc dù mới chỉ làm bốn phim trong sự nghiệp của mình nhưng tôi hài lòng đã được thực hiện với sự tự do và toàn quyền kiểm soát.”

Berger muốn biến trải nghiệm chỉ đạo diễn viên của mình thành tài sản khi anh làm Robot Dreams — dù thực tế là phim hoạt hình của anh không có thoại

Làm việc với Noodles Production và Les Films du Worso của Pháp cùng với Arcadia Motion Pictures (đơn vị hợp tác thường xuyên) và Lokiz Films của Tây Ban Nha, Berger muốn biến trải nghiệm chỉ đạo diễn viên của mình thành tài sản khi anh làm Robot Dreams — dù thực tế là phim hoạt hình của anh không có thoại. “Tôi đã làm việc với một số diễn viên Tây Ban Nha giỏi nhất — Angela Molina, Maribel Verdu, Javier Camera — vì vậy tôi nghĩ sẽ đưa những gì họ đã trao cho tôi vào phim hoạt hình,” Berger giải thích. “Có rất nhiều phim hoạt hình mà nhân vật hành động hoặc phản ứng thái quá một cách quá cường điệu, vì vậy tôi nghĩ mình sẽ giảm tông điệu và có được những màn trình diễn trung thực, chân thật như bạn thấy trong phim người thật đóng.”

Với sự giúp đỡ của Harami, Berger cũng nhấn mạnh vào âm nhạc của bộ phim, thông qua cả những giai điệu đặc trưng theo từng thời kỳ như ‘September’ ăn khách của ban nhạc Earth, Wind & Fire năm 1978 và ‘(It’s A) Monsters’ Holiday’ của Buck Owens, lẫn nhạc nền từ cộng tác viên thường xuyên Alfonso de Vilallonga. “Trong một bộ phim không có lời thoại như thế này, âm nhạc là tiếng nói của các nhân vật và là cách tốt nhất để nâng cảm xúc,” Berger giải thích. “Vì vậy, chúng tôi muốn đưa vào âm nhạc sôi động đại diện cho khu East Village cũng như tất cả những con người và chủng tộc khác nhau ở đó.”

Phong cách ‘ligne claire’ với những đường nét rõ ràng liên tục, màu sắc phẳng và hạn chế bóng tối

Được đón nhận nồng nhiệt ở Cannes vào tháng 5 năm ngoái, là bổ sung phút chót cho hạng mục Trình chiếu đặc biệt, Robot Dreams tiếp tục thắng giải phim hay nhất hạng mục Contrechamp của Liên hoan phim hoạt hình quốc tế Annecy, và trình chiếu tại các liên hoan phim tiếp theo; cũng giành được giải phim hoạt hình hay nhất tại Giải thưởng Điện ảnh châu Âu vào tháng 12 năm ngoái. Việc phát hành ở Anh và Ireland vào tháng 3 năm 2024 sẽ do Curzon xử lý, trong khi Neon phân phối ở Bắc Mỹ, sau khi đã hoàn thành việc phát hành đủ điều kiện tranh giải.

Nhìn về phía trước, Berger cho biết anh đã nghĩ đến “một số dự án” cho bộ phim tiếp theo của mình nhưng vẫn chưa quyết định dự án nào. Tuy nhiên, bất kể anh chọn gì, chắc chắn sẽ là một cuộc phiêu lưu khác vào những điều chưa biết.

Đạo diễn Pablo Berger trên sân khấu nhận giải phim hoạt hình hay nhất tại Giải thưởng Điện ảnh châu Âu 2023

“Khi nhìn lại, tôi thấy mình đã không làm bất kỳ phim nào có kế hoạch,” anh ngẫm nghĩ. “Bất cứ gì tôi làm tiếp theo cũng sẽ độc đáo và rất khác so với những gì tôi đã làm.”



* Ligne claire (tiếng Pháp nghĩa là “rõ nét”) là một phong cách vẽ do Hergé, tác giả người Bỉ của Những cuộc phiêu lưu của Tintin sáng tạo và đi tiên phong. Phong cách này sử dụng các nét đậm và rõ với độ dày bằng nhau không đứt gãy, đồng thời giảm độ tương phản.